Một bệnh nhi 12 tháng tuổi bị liệt mặt đã được điều trị thành công – Ảnh: BSCC

Thủ phạm chính gây liệt mặt là quạt và máy lạnh, những vật dụng thiết yếu trong đời sống hằng ngày.

Theo các bác sĩ, hiện nay rất nhiều người sử dụng quạt và máy lạnh sai cách với cường độ cao, dẫn đến các biểu hiện như: cơ mặt kéo về một bên, nếp nhăn vùng trán, ranh mũi má mắt, nhân trung lệch, miệng méo…

Nhiều bệnh nhi bị liệt mặt

Mới đây bé T.N. (12 tháng tuổi, TP.HCM) được mẹ đưa đến Bệnh viện Đại học Y dược (TP.HCM), cơ sở 3 thăm khám trong tình trạng liệt mặt, méo miệng. Qua thăm khám các bác sĩ chẩn đoán bé bị liệt dây thần kinh số 7 (liệt mặt) do thời tiết giao mùa, đêm để quạt thổi thẳng vào vùng gáy.

Qua lời kể của mẹ bé, đêm trước do trời nóng đã cho bé nằm quạt thổi trực tiếp vào vùng mặt, đầu gáy, sáng hôm sau bé bị cảm sổ mũi và phát hiện miệng méo sang trái. Sau 2 tuần điều trị hiện bé đã hồi phục.

Tương tự, bé N.A.H. (15 tuổi, Hóc Môn) thường xuyên ngủ máy lạnh nhiệt độ thấp, sáng ngủ dậy rửa mặt thì thấy nước chảy ở một bên khóe miệng, mắt nhắm không kín một bên nên được người nhà đưa đến bệnh viện để khám.

Qua thăm khám, bé H. được chẩn đoán liệt mặt do lạnh. Bác sĩ chỉ định điều trị bằng các biện pháp châm cứu, xoa bóp bấm huyệt và kèm theo thuốc thang. Sau 2 tuần đã có những chuyển biến rõ, mắt nhắm tương đối kín, miệng uống nước không còn bị chảy.

Anh H.L.T. (34 tuổi, ở quận 10) đến bệnh viện để thăm khám vì bị liệt một bên mặt. Theo lời kể của anh T., do bị mắc mưa sau giờ đi làm về, đến đêm ngủ có bật quạt hướng thẳng vào vùng đầu mặt cho mát. Đến sáng phát hiện các triệu chứng như tê một bên mặt, mắt trái nhắm không kín, miệng lệch.

Lo lắng vì nghĩ là tai biến mạch máu não nên anh T. đến bệnh viện để thăm khám, các bác sĩ xác định anh T. bị liệt dây thần kinh số 7 do lạnh. Sau 4 tuần điều trị, các triệu chứng cải thiện khoảng 90%.

Bác sĩ thăm khám và điều trị cho bệnh nhân bị liệt mặt – Ảnh: HOÀNG NHÂN

Có thể phục hồi đến 80%

Trao đổi với Tuổi Trẻ, bác sĩ Huỳnh Tấn Vũ – giảng viên khoa y học cổ truyền, Đại học Y dược TP.HCM – cho biết vào thời tiết giao mùa dẫn đến nhiều người bị liệt dây thần kinh số 7 hay còn gọi là liệt mặt, trong đó có cả người lớn và trẻ em.

Nguyên nhân chính gây liệt mặt như: do lạnh, thay đổi nhiệt độ đột ngột (sau khi gặp mưa, mùa lạnh…); do viêm nhiễm (liệt mặt kèm theo sốt) và do chấn thương (có thể sau mổ vùng hàm mắt, xương chũm…). Mặc dù không nguy hiểm đến tính mạng bệnh nhân, nhưng gây ra các vấn đề về thẩm mỹ, tâm lý người bệnh, ảnh hưởng đến công việc, ăn uống, sinh hoạt và chất lượng cuộc sống.

Khi điều trị thời gian phục hồi tùy thuộc vào độ tuổi của bệnh nhân, người trẻ thường phục hồi nhanh từ 2-4 tuần, người già do độ đàn hồi của da kém nên phục hồi chậm hơn. Tuy nhiên, có những bệnh nhân do điều trị không đúng chỗ, theo các phương thức dân gian dẫn đến bị teo cơ liệt mặt vĩnh viễn.

Bác sĩ Ngô Thị Kim Oanh – Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM, cơ sở 3 – cho biết trong những ngày trời nắng nóng nhiều người có thói quen ngủ dưới máy lạnh và quạt với cường độ cao, đây là một trong những yếu tố nguy cơ gây liệt mặt. Biểu hiện khi bị liệt mặt như khi nhìn vào sẽ thấy mặt người bệnh mất cân xứng, các cơ mặt bị kéo về một bên, nếp nhăn vùng trán, ranh mũi má mắt, nhân trung lệch, miệng méo.

Ngoài ra, mắt nhắm không kín, nhãn cầu chuyển động lên phía trên. Bệnh nhân gặp khó khăn khi thực hiện các động tác nhăn trán, nhíu mày, nhăn răng, trề môi, phồng má, thổi sáo… Triệu chứng phụ có thể gặp là ù tai, chảy nước mắt bên liệt…

Cẩn trọng khi dùng quạt

Bác sĩ Huỳnh Tấn Vũ cho biết vào thời tiết giao mùa, không nên chuyển đột ngột từ nhiệt độ nóng qua lạnh (máy lạnh) và ngược lại, bởi việc thay đổi trạng thái cơ thể từ nhiệt độ cao sang môi trường có nhiệt độ thấp có thể gây choáng váng. Phụ huynh khi sử dụng máy lạnh hoặc quạt cho trẻ nhỏ tuyệt đối không để thổi thẳng vào người trẻ, cần để quạt quay đều khắp phòng.

Ngoài ra, việc duy trì một cơ thể khỏe mạnh bằng cách nâng cao sức khỏe, ăn uống, tập luyện để tăng sức đề kháng góp phần phòng ngừa bệnh.

Bác sĩ Oanh cho biết khi có những biểu hiện của triệu chứng liệt mặt người bệnh cần tới cơ sở y tế uy tín để khám tìm ra nguyên nhân, tầm soát mức độ tổn thương của dây thần kinh bằng các triệu chứng lâm sàng và điện cơ vùng mặt. Người bệnh bị liệt mặt ngoại biên mức độ nặng nếu không được điều trị và hướng dẫn đúng cách sẽ dẫn đến những biến chứng nặng nề như xuất hiện dấu giật ở mặt, viêm loét giác mạc, liệt cứng….