Người dân phóng sinh trong dịp lễ Vu lan tại chùa Vĩnh Nghiêm (quận 3, TP.HCM) – Ảnh: NGỌC PHƯỢNG

Nhà văn PHẠM LƯU VŨ – người có nhiều năm “học Phật”, nghiên cứu Phật giáo – chia sẻ với Tuổi Trẻ về cách làm không đúng này.

Không phải là một “nghi lễ” bắt buộc

* Thưa ông, nhiều nhà nghiên cứu nói rằng đạo Phật gốc không hề có việc phóng sinh như một nghi lễ. Vậy ý nghĩa của phóng sinh trong đạo Phật thực ra như thế nào?

– Đúng vậy. Phóng sinh như một nghi lễ vốn chỉ có ở tín ngưỡng và ngoại đạo… Ngày nay, người ta mới nhân danh đạo Phật để hợp thức hóa nó như một trong những “phật sự”… Đây là một dạng “tầm gửi”, biến tướng phản pháp vì ngược với Bát Nhã, phản tiến hóa vì những tệ hại do cái gọi là những “nghi lễ” ấy gây ra.

Giới luật của nhà Phật cấm sát sinh, nhưng ý nghĩa thực sự của việc phóng sinh không nằm trong nội dung này mà nằm trong hạnh bố thí, chính xác là vô úy thí (giúp cho sự sống không bị đe dọa). Phật khuyên phóng sinh, nhưng đó là một “hạnh” thường trực, cần có và tự nhiên của người tu hành, chứ quyết không phải là một “nghi lễ” bắt buộc.

Nếu là một “nghi lễ” thì nó ngược với Bát Nhã. Bởi vì trí tuệ Bát Nhã cần phải đạt được “đẳng tam luân không tịch” (ba điều tịnh không) đối với mọi hạnh bố thí. Một: Bố thí mà không thấy mình là người thí. Hai: Không thấy cái bố thí. Ba: Không thấy cả đối tượng nhận thí. Việc phóng sinh phải đạt được cả ba yếu tố ấy, thì mới có ý nghĩa thực sự, mới có công đức. Vậy mà phóng sinh phải thực hiện “nghi lễ”, phải tụng kinh, gõ mõ, phải rùm beng ầm ĩ… để người phóng sinh chứng tỏ mình là người thí, để tỏ rõ cái việc phóng sinh (việc thí), để những con vật kia biết (đối tượng nhận thí)… thì còn tí công đức nào nữa.

Việc tổ chức thành “nghi lễ” phóng sinh vào mùa Vu lan, còn sinh ra những tệ hại thấy rõ. Mùa phóng sinh cũng là mùa săn bắt, buôn bán… những loài vật “phóng sinh”, đó là hại sinh, sát sinh chứ đâu phải phóng sinh?

Nhà văn PHẠM LƯU VŨ

* Gần đây phong trào phóng sinh rầm rộ, theo đó là đội quân săn bắt và bán động vật phục vụ phóng sinh. Nhiều loài vật bị hành hạ trong cái vòng bắt thả, thả bắt…

– Mùa phóng sinh đã trở thành nỗi kinh hoàng đối với mọi sinh vật, đã làm tăng thêm cả “tam độc” (Tham, Sân, Si) đối với con người, thì đó là phá Pháp, là đi ngược lại với cả Nhân, Thiên… không chỉ ngược lại với tôn chỉ và mục đích của đạo Phật mà thôi đâu.

Phóng sinh mà không hiểu, không đúng cách, không chỉ đơn giản là sai mà còn là sát sinh. Làm như thế, không những tạo nghiệp nặng, lâu dài cho luân hồi, còn tạo nghiệp ngay trong đời này. Ồ ạt săn bắt, hành hạ các loài muông thú… làm mất cân bằng sinh thái, thì hậu quả về môi trường đã phải gánh chịu ngay rồi.

Nên có quy định về phóng sinh

* Có ý kiến đề nghị Giáo hội Phật giáo Việt Nam nên có hành động mạnh mẽ, thậm chí loại bỏ nghi lễ này. Ông nghĩ sao?

– Rất nên đề nghị Giáo hội Phật giáo Việt Nam phải có những hành động mạnh mẽ, hướng dẫn người dân phóng sinh theo đúng chánh đạo, tức là bố thí sự sống, chứ không phải nghi lễ… Nghĩa là loại bỏ hẳn cái gọi là “nghi lễ phóng sinh” ra khỏi mọi hoạt động phật sự.

Chính phủ, thậm chí Quốc hội nên soạn “Luật phóng sinh”, để bảo vệ các loài động vật hoang dã, tức là bảo vệ môi trường sống của chính con người.

Không chỉ đối với con người, việc phóng sinh đúng cách mới quan trọng như thế, mà đối với cả quỷ thần, việc ấy còn quan trọng gấp nhiều lần, bởi vì loạn phóng sinh là kinh động cả tam thiên, là loạn cả tam giới, không chỉ riêng dục giới… thôi đâu.

* Người dân nên phóng sinh thế nào cho đúng?

– Phóng sinh đúng cách tức là phóng sinh đúng, phóng sinh đúng mới là bố thí vô úy. Muốn có công đức, thì phải đạt tới “đẳng tam luân không tịch”, như vừa nói ở trên.