Theo đó, lãnh đạo Chính phủ cũng đã nhiều lần chỉ đạo, yêu cầu Bộ Y tế, các bộ ngành liên quan và các địa phương đẩy nhanh tháo gỡ vướng mắc trong đấu thầu thuốc, thiết bị y tế…

Thế nhưng đến thời điểm này, nhiều cơ sở y tế trên cả nước vẫn còn loay hoay trong đấu thầu, mua sắm. Hệ lụy của những ách tắc này khiến nhiều bệnh nhân (BN) phải tự xoay trở rất khổ sở khi hằng ngày vẫn đang đối mặt với tình trạng bệnh viện (BV) thiếu thuốc điều trị, trang thiết bị, vật tư, sinh phẩm y tế. Đáng lo hơn, tình trạng này vẫn chưa rõ khi nào được giải quyết rốt ráo.

Có cha điều trị nội trú ở Bệnh viện Chợ Rẫy (TP.HCM), chị N.T.M phải mua thuốc bên ngoài vì bệnh viện đang thiếu thuốc  TRẦN XUÂN KHÁNH

Khi đề cập đến tình trạng thiếu thuốc, vật tư y tế, giám đốc một BV đầu ngành thuộc Bộ Y tế cho hay “vẫn còn đó nhiều vướng mắc chưa được tháo gỡ”. Điển hình, hầu hết trang thiết bị phục vụ cho mổ kỹ thuật cao trong BV là máy liên doanh liên kết. Vừa qua, sau khi có ý kiến của các đoàn kiểm tra về mua sắm, quản lý giá, tỷ lệ chia phần kết dư giữa BV công và đơn vị cung cấp máy, gần hết máy móc, thiết bị xã hội hóa phải đắp chiếu, do tính pháp lý yếu.

“Bây giờ nếu muốn mua sắm thì rất khó để xác định giá thật và cơ quan nào thẩm định giá để đảm bảo chính xác, tin cậy cũng như đủ tính pháp lý”, vị giám đốc này bày tỏ.

Cùng với những băn khoăn về pháp lý trong mua sắm máy móc, lãnh đạo BV này cũng băn khoăn về định giá thương hiệu khi BV công tham gia liên danh, liên kết, thực hiện xã hội hóa. “Riêng về định giá thương hiệu BV công, hiện chưa có BV nào làm việc này cả. Nhưng nếu đi thẩm định thương hiệu thì cũng không biết ai thẩm định? Hiện rất cần một bên thẩm định”, vị lãnh đạo BV này đề xuất và chia sẻ băn khoăn: “Làm thế nào để xác định chính xác giá trị khi thẩm định, tránh nguy cơ lãnh đạo BV bị kết tội “bắt tay” với cơ quan thẩm định, làm sai lệch giá trị thương hiệu… Các vấn đề đó cho thấy hành lang pháp lý còn lỏng lẻo, và các nhà quản lý hiện đều sợ mắc lỗi nếu thực hiện liên danh, liên kết”.

Đủ kiểu thiếu, hụt

Tại nhiều tỉnh, thành trên cả nước, do không thực hiện đấu thầu được cũng dẫn đến tình trạng thiếu thuốc và vật tư y tế khám chữa bệnh, gây khó khăn và thiệt thòi cho người bệnh.

BV đa khoa Vĩnh Long là BV lớn nhất tỉnh Vĩnh Long. Ông Huỳnh Thanh Trí, Phó giám đốc BV, cho hay: “Lúc thiếu thuốc và vật tư y tế, khi có BN đến, mình phải cho chuyển viện tuyến trên hoặc hướng dẫn họ tự mua thuốc bên ngoài, như thuốc tiêu sợi huyết có giá hơn 10 triệu đồng/lọ, các khớp nhân tạo có giá từ 35 – 55 triệu đồng…”.

Nhiều máy móc hiện đại tại Bệnh viện đa khoa Vĩnh Long không hoạt động được do thiếu hóa chất NAM LONG

Theo ông Trí, giờ khó khăn nhất là thiếu về hóa chất và vật tư y tế, gây ảnh hưởng nhiều đến quá trình điều trị của BV, như xét nghiệm tầm soát nhồi máu cơ tim, đông máu, định lượng vi rút, nước tiểu… BV muốn mua sắm vật tư y tế cấp bách phải xin Sở Y tế, chờ duyệt; những danh mục giá trị cao phải trình qua UBND tỉnh, dẫn đến việc BN là người chịu thiệt thòi nhiều nhất. Cơ chế, quy định buộc phải làm như vậy. Hiện tại, BV mới hoàn thành xong danh mục vật tư, hóa chất. Nếu ổn hết thì phải 3 tháng nữa BV mới thực hiện mở thầu được.

Khi đề cập đến những khó khăn, hướng khắc phục vấn đề thiếu thuốc điều trị và vật tư y tế, bà Hồ Thị Thu Hằng, Phó giám đốc Sở Y tế Vĩnh Long, cho hay theo kết quả lựa chọn nhà thầu các gói thầu thuốc, vắc xin giai đoạn 2022 – 2023 còn một số mặt hàng chưa trúng thầu. Lý do, không có nhà thầu tham dự đấu thầu, hồ sơ kỹ thuật không đạt yêu cầu, giá dự thầu cao hơn giá kế hoạch…

Trong khi đó, theo TS Tô Minh Nghị, Phó giám đốc BV đa khoa Cà Mau, khoảng 1 – 3 tháng nữa thì BV sẽ thiếu thuốc. Vật tư y tế giao cho các đơn vị tự đấu thầu. Rất nhiều món đã hết thời gian của gói thầu trước. Giờ phải đấu thầu mới nhưng đang gặp 2 vấn đề: giá tăng và về mặt đấu thầu phải thông qua hội đồng khoa học kỹ thuật về danh mục, chủng loại, số lượng… để có bước làm dự toán và thẩm định giá, nhưng hiện tại khó tìm các công ty thẩm định giá. Sau các vụ tiêu cực xảy ra vừa rồi với ngành y tế, gần như các công ty từ chối thẩm định giá về vật tư y tế. Nếu có thẩm định, họ đưa giá rất cao, cao hơn giá quy định nên BV cũng “bó tay”.

Người dân kiểm tra đục thủy tinh thể tại Bệnh viện Mắt Quảng Nam. Hiện nơi này không có thủy tinh thể để thay cho bệnh anhân  X.H

Tương tự, bác sĩ Lê Đức Nhân, Giám đốc BV Đà Nẵng, cho biết hiện BV đang thiếu một số vật tư y tế nhỏ lẻ do đang gặp khó khăn trong việc mua bán. BV đang tập trung báo cáo các vướng mắc lên Sở Y tế và UBND TP.Đà Nẵng. Theo bác sĩ Nhân, theo Nghị định 98/2021 về quản lý trang thiết bị y tế, kể từ ngày 1.4.2022, không được mua bán trang thiết bị y tế khi chưa có giá kê khai và không được mua bán cao hơn giá kê khai trên Cổng thông tin điện tử của Bộ Y tế tại thời điểm mua bán. Bên cạnh đó, việc mua sắm đòi hỏi phải đầy đủ các quy trình. Tuy nhiên, các đơn vị nhỏ lẻ không đáp ứng được các tiêu chí đó.

“Ví dụ như ống xông màng phổi hoặc dẫn lưu màng phổi là một dụng cụ không thể thiếu trong điều trị. Nhưng trong mua sắm thì các đơn vị cung ứng dụng cụ này không có kê khai hoặc phân loại nhóm. Trong khi đó, việc mua sắm bắt buộc phải đầy đủ các quy trình”, bác sĩ Nhân nói.

Bác sĩ đông y loay hoay tự chế thuốc

Tại Thái Bình, có tình trạng BN phải tự mua bơm kim tiêm, chỉ khâu… khi đến điều trị tại BV; bác sĩ đông y phải tìm kiếm vị thuốc về tự bào chế để phục vụ người bệnh trước tình trạng thiếu thuốc.

Bác sĩ Nguyễn Hồng Việt, Giám đốc BV Y học cổ truyền Thái Bình, khẳng định bài thuốc ngâm chân đã hết từ lâu. Tuy nhiên, để không giảm dịch vụ y học cổ truyền, đảm bảo chất lượng điều trị, BV phát động phong trào cán bộ thu hái dược liệu sẵn có tại địa phương để bào chế thuốc ngâm chân, và thực hiện miễn phí cho người bệnh từ tháng 6 vừa qua.

Theo bác sĩ Việt, đến thời điểm hiện tại, nhiều vị thuốc cổ truyền đã hết, số vị thuốc còn lại chỉ đủ cung cấp trong một thời gian ngắn, nhiều bài thuốc không đủ vị thuốc để thực hiện đã ảnh hưởng lớn đến hoạt động chuyên môn của đơn vị.

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là do BV đang không thể thực hiện được gói thầu vị thuốc cổ truyền vì một số vướng mắc. Đơn cử, Thông tư 38 của Bộ Y tế (quy định về chất lượng dược liệu, vị thuốc cổ truyền, thuốc cổ truyền) quy định cơ sở khám chữa bệnh chỉ sử dụng dược liệu, vị thuốc cổ truyền, thuốc cổ truyền có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng, phải được cấp giấy đăng ký lưu hành. Nhưng trên thực tế, số lượng vị thuốc cổ truyền được cấp giấy đăng ký lưu hành còn rất ít. Trong khi đó, BHXH tỉnh Thái Bình cũng đã khuyến cáo một số cơ sở khám chữa bệnh thực hiện đúng theo hướng dẫn của Thông tư 38.

“Do đó, sau khi Thông tư 38 có hiệu lực, trong kho thuốc còn một số vị thuốc cổ truyền nhưng chúng tôi không dám sử dụng. Ngoài ra, nhiều nhà thầu cũng đã từ chối cung cấp dược liệu cho cơ sở khám chữa bệnh chúng tôi”, bác sĩ Việt cho hay.

Bệnh nhân lẫn bệnh viện đều khổ

Hiện nay, hàng loạt cơ sở y tế công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Nam rơi vào tình trạng thiếu thuốc và vật tư y tế nên đã gây ra nhiều khó khăn trong quá trình điều trị, khiến nhiều người bệnh thiệt thòi.

Từ tháng 4 đến nay, bà T.H. (ở xã Tam Lãnh, H.Phú Ninh, Quảng Nam) nhiều lần được con mình chở đến BV Mắt Quảng Nam để mổ đục thủy tinh thể. Tuy nhiên, lần này qua lần khác bà liên tục được BV hẹn. Theo bà H., khi đến BV thăm khám thì các bác sĩ bảo nếu muốn mổ đục thủy tinh thể theo diện BHYT thì phải chờ. Còn muốn mổ nhanh thì bà phải bỏ tiền túi ra mua cườm và mổ dịch vụ, nhưng phí rất đắt.

“Ở BV này không chỉ tôi mà có rất nhiều người đến khám và mổ mắt cũng lâm cảnh tương tự. BV Mắt nhưng lại không có thủy tinh thể khiến người dân rất thiệt thòi”, bà H. buồn bã cho hay.

Lãnh đạo BV Mắt Quảng Nam cho biết, từ tháng 4 đến nay, những BN có chỉ định mổ thay thủy tinh thể đều không thể thực hiện, vì BV không còn thủy tinh thể dự trữ để mổ thay cho BN. “Gói thầu của BV đã hết hạn từ tháng 6.2021. Khi hết hạn phải có thầu mới, nhưng đến nay vẫn chưa thấy. Vật tư tại BV thiếu khiến công tác khám chữa bệnh gặp khó khăn, nhiều BN phải chuyển lên tuyến trên”, vị này nói.

Ở bệnh viện này không chỉ tôi mà có rất nhiều người đến khám và mổ mắt cũng lâm cảnh tương tự. Bệnh viện Mắt nhưng lại không có thủy tinh thể khiến người dân rất thiệt thòi.

Bà T.H. (xã Tam Lãnh, H.Phú Ninh, Quảng Nam), bệnh nhân chờ mổ đục thủy tinh thể tại Bệnh viện Mắt Quảng Nam

Ông Phạm Ngọc Ẩn, Giám đốc BV đa khoa Quảng Nam, cho biết hiện nay tại BV thiếu rất nhiều thuốc chữa bệnh. Đặc biệt, vật tư y tế gồm kim tiêm, chỉ hoặc đinh ốc, vít phục vụ phẫu thuật cũng thiếu rất nhiều. Theo ông Ẩn, điều đáng nói là các gói thầu về hóa chất và vật tư của BV đã hết hiệu lực gần 1 năm nay. BV đã nhiều lần gửi tờ trình đến các cấp để xin ý kiến chỉ đạo về việc mua vật tư y tế phục vụ cấp cứu và điều trị cho BN. “Lẽ ra hàng loạt dụng cụ, vật tư tiêu hao thuộc danh mục bảo hiểm chi trả, nhưng nay BN phải tự bỏ tiền ra mua. Chính điều này, BV phải liên tục nhận sự than phiền của người bệnh”, ông Ẩn nói.

Không chỉ các BV lớn mà ở các trung tâm y tế cũng lâm cảnh thiếu thuốc và vật tư y tế. Theo ông Lê Văn Tiến, Giám đốc Trung tâm y tế H.Núi Thành (Quảng Nam), thuốc cho BN tâm thần tại địa phương dường như đã “cạn kiệt”, cùng với đó những vật tư y tế như hóa chất xét nghiệm, vắc xin dịch vụ, phim chụp X-quang… cũng thiếu trầm trọng.

“Hiện tượng thiếu nguồn vật tư y tế diễn ra từ cuối năm ngoái đến nay, cao điểm nhất là 2 tháng trở lại đây vì không đấu thầu được. Việc thuốc dành cho BN tâm thần bị thiếu khiến chúng tôi rất đau đầu”, ông Tiến nói.

THANH NIÊN

TNO