Theo PGS – TS Vũ Chí Dũng, Giám đốc Trung tâm Nội tiết, chuyển hóa, di truyền và liệu pháp phân tử, Bệnh viện Nhi T.Ư, tuyến yên của con người tiết ra hormone tăng trưởng GH cả ngày, nhưng vào ban đêm, lượng hormone này được giải phóng cao hơn gấp nhiều lần, thậm chí đạt cao nhất nếu trẻ đi ngủ trong “khung giờ vàng”, từ 21 giờ tối đến 2 giờ sáng và từ 5 đến 7 giờ sáng.

Các yếu tố ảnh hưởng đến tăng trưởng của trẻ em  BỆNH VIỆN NHI T.Ư

Đồng thời, nếu trẻ ngủ ở tư thế thoải mái, cơ thể thả lỏng hoàn toàn, xương và sụn không bị ảnh hưởng bởi bất kỳ áp lực hay sức ép nào thì rất có lợi cho sự phát triển chiều cao.

Chính vì vậy, cha mẹ cần hỗ trợ và định hướng cho trẻ những thói quen tốt trong đời sống hằng ngày, nhằm nuôi dưỡng chiều cao cho trẻ.

Bên cạnh chế độ dinh dưỡng và hoạt động vận động (là những yếu tố có thể can thiệp và thay đổi được), bố mẹ cần cho bé đi ngủ đúng giờ, ngủ đủ giấc và đúng tư thế. Điều này sẽ có lợi cho sự phát triển và tăng trưởng chiều dài của xương.

Nhận biết trẻ chậm tăng tăng trưởng

Theo GS Dũng, mức tăng trung bình khi trẻ được đáp ứng đủ các yếu tố về dinh dưỡng và hormone cần thiết là 4 – 7 cm mỗi năm (tính từ sau 4 tuổi đến trước dậy thì 2 – 3 năm, tầm 9 tuổi).

Dưới 5 tuổi, mức biến động chiều cao của trẻ lớn hơn nhiều, cụ thể là: 0 – 1 tuổi tăng trung bình 25 cm, 1 – 2 tuổi tăng trung bình 12 cm và 2 – 3 tuổi tăng trung bình 8 cm/năm.

1.000 ngày đầu đời tính từ khi trẻ được mang thai cho đến 24 tháng tuổi là “giai đoạn vàng” phát triển chiều cao và thể chất và đã được Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo. Đây là giai đoạn quyết định đến 60% khả năng phát triển chiều cao của trẻ trong tương lai.

Tuy nhiên, hiện vẫn còn nhiều trẻ chưa đạt chuẩn chiều cao, thậm chí là kém tăng trưởng, thấp hơn nhiều so với con số cần có.

Nguyên nhân của chiều cao thấp có thể do sự khác nhau của thể trạng mỗi người, do di truyền của gia đình, hoặc chiều cao thấp vô căn.

Ngoài ra, chiều cao thấp còn do các bệnh lý về dinh dưỡng (cung cấp năng lượng thiếu, hấp thu kém, viêm ruột mãn tính, bệnh Coeliac); bệnh lý về nội tiết (thiếu hụt GH đơn thuần hoặc kết hợp thiếu nhiều hormone yên, bao gồm cả sau xạ trị, suy giáp bẩm sinh, hội chứng Cushing, dậy thì sớm…); các hội chứng bẩm sinh (bất thường nhiễm sắc thể: hội chứng Turner, Down); các bệnh mãn tính, các bệnh chuyển hóa (thận, tim, gan, hô hấp, miễn dịch, tiểu đường kiểm soát kém, bệnh dự trữ thể tiêu bào, các rối loạn chuyển hóa bẩm sinh); các khối u.

TS Dũng cũng lưu ý nguyên nhân do bệnh lý thiếu hormone tăng trưởng. Dù bệnh này chỉ chiếm một tỷ lệ rất thấp 1/4000 – 1/10.000 nhưng là một trong những nguyên nhân quan trọng gây chậm tăng trưởng ở trẻ và rất khó nhận biết sớm.

“Trong quá trình theo dõi con, nếu nghi ngờ trẻ có vấn đề về tăng trưởng, cha mẹ cần đưa trẻ đi khám chuyên khoa Nội tiết Nhi để được chẩn đoán và điều trị chính xác nhất, không tự ý sử dụng các hormone tăng trưởng khi chưa có hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa”, TS Dũng lưu ý.

TNO