Bé gái cõng em trên con đường ngập do mưa lớn ở ngoại ô thành phố Agartala, Ấn Độ ngày 18-6-2022 – Ảnh: REUTERS

Đã có hàng nghìn người thiệt mạng và hàng triệu người khác phải đi sơ tán do các sự kiện thời tiết cực đoan từ đầu năm 2022 đến nay. Thế giới đang trải qua nhiều đợt nắng nóng thiêu đốt và mưa lũ có sức tàn phá lớn.

Trong ba tháng qua, mưa lũ thảm khốc xảy ra ở Bangladesh, nắng nóng như thiêu đốt Nam Á và châu Âu. Trong khi đó, hạn hán kéo dài khiến hàng triệu người ở Đông Phi đứng bên bờ vực của nạn đói.

Đồng tác giả nghiên cứu của tạp chí Environmental Research, ông Luke Harrington – nhà khoa học khí hậu tại Đại học Victoria, Wellington (New Zealand) – cho biết trong khi có rất nhiều bằng chứng về sự liên hệ của biến đổi khí hậu với nắng nóng và mưa lũ, họ vẫn chưa hiểu nhiều về tác động của biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến cháy rừng và hạn hán.

Nghiên cứu chỉ ra biến đổi khí hậu có khả năng làm các đợt nắng nóng càng khủng khiếp hơn và xảy ra thường xuyên hơn. Nói chung, một đợt nắng nóng trước đây có 1/10 cơ hội xảy ra thì nay xác xuất gần gấp 3 lần, đạt đỉnh ở nhiệt độ cao hơn khoảng 1 độ C so với khi không có biến đổi khí hậu.

Chẳng hạn, khả năng xảy ra một đợt nắng nóng với nhiệt độ đến trên 50 độ C như đã xảy ra ở Ấn Độ và Pakistan vào tháng 4-2022 tăng lên 30% do tác động của biến đổi khí hậu. Tần suất xảy ra nắng nóng trong tháng 6-2022 ở châu Âu và Mỹ cũng thường xuyên hơn.

Với mưa lũ, nhìn chung các trận mưa lớn đang trở nên phổ biến hơn và dữ dội hơn do không khí ấm hơn chứa nhiều độ ẩm hơn, các đám mây sẽ “nặng hơn” trước khi rơi xuống thành mưa.

Dù gặp khó khăn khi xác định ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đến hạn hán, nhóm nghiên cứu cho biết một số khu vực đã xuất hiện hạn hán kéo dài. Mùa mưa trong mùa xuân ngắn hơn ở Ấn Độ dương có thể do nước biển ấm hơn ở phía tây Ấn Độ dương, gây mưa nhiều ở Đông Phi và do đó, đến khu vực mũi Hảo vọng thì không còn mưa và gây hạn hán ở khu vực này.

Nắng nóng và khô hạn cũng làm cháy rừng phổ biến hơn và nguy hiểm hơn, đặc biệt những vụ cháy lớn.

Trong khi đó, trên quy mô toàn cầu, tần suất các cơn bão không thay đổi nhưng bão sẽ phổ biến hơn ở khu vực trung Thái Bình Dương và bắc Đại Tây Dương và giảm ở Vịnh Bengal, tây bắc Thái Bình Dương và nam Ấn Độ Dương. Cũng có bằng chứng cho thấy bão nhiệt đới sẽ mạnh hơn.