Viêm màng não, nhiễm trùng huyết

Vừa qua, Khoa Cấp cứu – Bệnh viện đa khoa tỉnh Phú Thọ vừa tiếp nhận các bệnh nhân bị nhiễm khuẩn huyết và viêm màng não do liên cầu lợn. Trong đó, bệnh nhân (BN) C.T.L (nam, 44 tuổi, ở H.Tam Nông, Phú Thọ) vào viện ngày 14.5 do sốt cao và nổi ban toàn thân.

Người nhà của BN cho biết, khoảng 10 ngày trước, BN có mổ lợn, sau khoảng 1 tuần thì sốt cao và nổi ban khắp người. BN được đưa vào Khoa Cấp cứu trong tình trạng nhiễm khuẩn nặng, sốt cao 40 độ C, thở nhanh, mạch nhanh, kèm theo nổi ban khắp người.

Hình ảnh tổn thương da ở bệnh nhân nhiễm liên cầu lợn trước và sau điều trị  BỆNH VIỆN ĐA KHOA TỈNH PHÚ THỌ

Qua khai thác tiền sử, bệnh sử cùng khám lâm sàng và các kết quả cận lâm sàng, các bác sĩ chẩn đoán người bệnh bị nhiễm khuẩn huyết nghi do liên cầu lợn. BN được điều trị bằng các biện pháp tích cực: kháng sinh, lọc máu, chăm sóc vùng da bị tổn thương kết hợp với dinh dưỡng.

Cùng ngày 14.5, ông N.V.Ch (67 tuổi, ở H.Phù Ninh, Phú Thọ) được đưa vào Khoa Cấp cứu trong tình trạng sốt cao, rét run, rối loạn ý thức. BN được các bác sĩ chỉ định chụp chiếu, làm các xét nghiệm cận lâm sàng, xét nghiệm chọc dịch tủy não. Kết quả cho thấy BN bị viêm màng não do liên cầu lợn. Sau 4 ngày điều trị bằng kháng sinh, kiểm soát hô hấp, dinh dưỡng, an thần, người bệnh hết sốt, ý thức cải thiện dần.

Theo bác sĩ Nguyễn Đức Lịch (Khoa Cấp cứu – Bệnh viện đa khoa tỉnh Phú Thọ), liên cầu lợn là vi khuẩn gây bệnh cho lợn và có nguy cơ lây cho người khi tiếp xúc với lợn bệnh hoặc sử dụng các sản phẩm từ lợn bệnh. Khi có dấu hiệu của nhiễm cầu khuẩn lợn, người bệnh cần phải nhanh chóng đến các cơ sở y tế để được điều trị kịp thời.

Nhận biết bệnh

Theo Cục Y tế dự phòng – Bộ Y tế, bệnh liên cầu khuẩn lợn do Streptococcus suis (S.suis) gây nên, bệnh xảy ra ở nhiều nơi trên thế giới và gây tổn thất lớn về kinh tế. Bệnh liên cầu lợn cũng có thể lây cho người. Chính vì vậy, nó được xếp vào nhóm các bệnh chung của người và động vật. Người có nguy cơ lây nhiễm và phát bệnh khi tiếp xúc với lợn bệnh hoặc các sản phẩm từ lợn bệnh. Biểu hiện lâm sàng là: viêm màng não, xuất huyết, viêm phổi, viêm cơ tim và viêm khớp. Những người bị bệnh nặng có thể tử vong do độc tố vi khuẩn gây sốc nhiễm khuẩn, viêm nội tâm mạc, suy đa phủ tạng, nhiễm khuẩn huyết.

Vi khuẩn S.suis chủ yếu sống ở lợn nhà nhưng đôi khi cũng tìm thấy ở các loài lợn rừng, cừu, ngựa, trâu, bò, dê, chó, mèo, chim… Bình thường S.suis cư trú ở đường hô hấp trên và ở hạch hầu họng của lợn. Tuy nhiên, khi lợn mắc bệnh, vi khuẩn này có thể tìm thấy ở các phủ tạng, đường tiêu hóa, đường sinh dục hay trong máu của lợn bệnh.

Với người nhiễm liên cầu lợn này, thời gian ủ bệnh trung bình từ khi phơi nhiễm đến khi xuất hiện triệu chứng đầu tiên khoảng 2 ngày (dao động từ 3 giờ đến 14 ngày). Người bị nhiễm vi khuẩn này thường do tiếp xúc trực tiếp (chăn nuôi, giết mổ, vận chuyển) hoặc sử dụng các sản phẩm từ lợn như: tiết canh, thịt, phủ tạng của lợn ốm, chết, lợn mang vi khuẩn chưa được nấu chín. Vi khuẩn từ lợn xâm nhập cơ thể người qua các vùng tổn thương hở trên da hoặc niêm mạc, khu trú và phát triển tại chỗ, qua hạch bạch huyết vào máu và gây bệnh cho nhiều cơ quan, phủ tạng. Chưa ghi nhận vi khuẩn này lây truyền từ người sang người.

Tại Bệnh viện Bệnh nhiệt đới T.Ư (Hà Nội), các bác sĩ cũng đã tiếp nhận các ca nhiễm trùng huyết do liên cầu lợn sau khi ăn tiết canh. Bệnh thường khởi phát là sốt cao, sau đó tri giác lơ mơ, li bì hôn mê, sốc tụt huyết áp, xuất hiện các ban hoại tử trên da. Đáng lưu ý, bệnh có thể diễn biến nhanh dẫn đến suy đa phủ tạng, đe dọa tử vong nếu BN đến bệnh viện muộn. Khi nhiễm liên cầu lợn, người bệnh có nguy cơ viêm màng não và sốc nhiễm khuẩn, thậm chí cùng lúc mắc hai thể bệnh này.

Thể viêm màng não thường kèm theo giảm thính lực, có thể gây điếc không hồi phục. Thể sốc nhiễm khuẩn thường có phát ban xuất huyết thành từng đám lan tỏa kèm theo rối loạn đông máu nội mạch rải rác dễ tiến triển nhanh thành suy đa phủ tạng. Tỷ lệ tử vong do liên cầu lợn từng ghi nhận từ 5 – 20%. Nếu khỏi bệnh, thời gian hồi phục thường kéo dài.

Hiện chưa có vắc xin phòng bệnh.