Khi báo cáo của IPCC được công bố, cháy rừng đang đồng thời diễn ra ở Mỹ và Hy Lạp. Trong ảnh: lực lượng cứu hỏa nỗ lực kiểm soát cháy rừng ở Hy Lạp – Ảnh: Reuters

Các sự kiện này cũng cho thấy các nước chưa chuẩn bị kịp với tốc độ tác động của biến đổi khí hậu.

Ngày 9-8, báo cáo của Ủy ban Liên chính phủ về biến đổi khí hậu của Liên Hiệp Quốc (IPCC) một lần nữa khẳng định phát thải do con người gây ra đã thay đổi hành tinh của chúng ta một cách nguy hiểm và vĩnh viễn.

Cần thừa nhận sự thật

Sau hai tuần họp trực tuyến từ ngày 26-7 đến 6-8, báo cáo “Biến đổi khí hậu 2021: Cơ sở khoa học vật lý” do 234 tác giả soạn thảo đã được 195 chính phủ chấp thuận trong khuôn khổ phiên họp thứ 54 của IPCC.

Theo báo cáo, các quốc gia đồng ý về mặt thực tế rằng chúng ta đang sống trong thời đại khí hậu đã bị biến đổi. Những thay đổi về lượng mưa, nhiệt độ, cường độ bão, các sự kiện phức hợp đồng thời như sóng nhiệt kết hợp hạn hán đều có thể do hoạt động của con người.

Tuy nhiên, IPCC cần nhận được sự đồng thuận từ mọi người rằng biến đổi khí hậu là có thật để tránh lâm vào thế khó, bởi trước đây cựu tổng thống Mỹ Donald Trump từng cho rằng biến đổi khí hậu là một trò lừa bịp.

Nhờ có phương pháp khoa học mới, mô hình máy tính, thuật toán nên các nhà khoa học mới chỉ ra được các hiện tượng cực đoan hiện nay liên quan đến biến đổi khí hậu. Báo cáo của IPCC là lời xác nhận từ các nhà khoa học trên thế giới rằng hoạt động của con người đang gây hại cho hành tinh ở mức báo động.

Lần cuối cùng lượng carbon trong khí quyển ở mức cao như hiện nay là cách đây hàng triệu năm. Nhiệt độ trên Trái đất đang tăng nhanh hơn bất kỳ thời điểm nào trong ít nhất 2.000 năm qua.

Do đó, các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt chúng ta đang thấy hiện nay sẽ tiếp tục gia tăng về cường độ và tần suất, trừ khi thế giới nhanh chóng cắt giảm lượng khí thải làm Trái đất nóng lên (chủ yếu là khí carbon và metan).

Hành động ngay bây giờ

Báo cáo của IPCC cảnh báo Trái đất sẽ gần như chắc chắn sẽ nóng hơn 1,5 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp (giai đoạn 1850 – 1900) trong 1-2 thập niên tới.

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu đã tác động đến mọi nơi trên Trái đất, nếu không có hành động khẩn cấp để hạn chế sự nóng lên, các hiện tượng sóng nhiệt, mưa lũ, hạn hán, tan băng ở Bắc cực… đều sẽ tăng lên.

Thủ tướng Anh Boris Johnson đồng tình với các tác giả của báo cáo. Ông nói: “Báo cáo được viết cho những người đọc tỉnh táo. Rõ ràng thập niên tới là thời điểm then chốt để đảm bảo tương lai của hành tinh chúng ta.

Chúng ta biết phải làm gì để hạn chế sự nóng lên toàn cầu, đó là cho than đá vào dĩ vãng, chuyển sang các nguồn năng lượng sạch, bảo vệ thiên nhiên và cung cấp tài chính khí hậu cho các quốc gia có vai trò khí hậu then chốt”.

Anh đã có kế hoạch rõ ràng để cắt giảm phát thải 68% vào năm 2030 và 78% vào năm 2035, đạt mục tiêu cân bằng carbon vào năm 2050. Tuy nhiên, tất cả các quốc gia dù giàu hay nghèo đều cần có tham vọng về khí hậu, ngay bây giờ trong năm nay để hạn chế Trái đất nóng lên, dù chỉ một chút.

Theo đó, các chính phủ và doanh nghiệp cần cắt giảm khí thải ngay lập tức, giảm 1/2 lượng ô nhiễm vào năm 2030 và tiến đến mức bù trừ carbon bằng 0 (mức cân bằng) vào năm 2050 với các việc làm cụ thể như dừng thăm dò dầu khí mới.

Chấm dứt trợ cấp cho ngành công nghiệp nhiên liệu hóa thạch. Có chính sách hoàn trả carbon dành riêng các ngành công nghiệp hoặc nông nghiệp khó cắt giảm khí thải…

Dù sao đi nữa, khả năng loại bỏ carbon ra khỏi khí quyển của chúng ta hiện nay là rất hạn chế, do đó điều quan trọng nhất các ngành công nghiệp, các quốc gia không tạo ra phát thải ngay từ đầu.

Báo cáo cho biết các quyết định và hành động được thực hiện ngay bây giờ trong thập niên này sẽ định hình tương lai của chúng ta trong hàng nghìn năm tới. Chúng ta cần bảo vệ và khôi phục thế giới tự nhiên càng nhiều càng tốt. Nghiên cứu cho thấy bảo vệ tốt những khu rừng hiện có hữu ích hơn là trồng rừng mới.