Tàu du hành không gian đe doạ tầng ozone trái đất
Tàu du hành không gian đe doạ tầng ozone trái đất
Chuyến bay của tỉ phú Branson lên không gian vào ngày 11.7 AFP
Lĩnh vực du hành không gian đang dồn dập các sự kiện nổi bật với những chuyến bay của tỉ phú Anh Richard Branson hôm 11.7 và của tỉ phú Mỹ Jeff Bezos vào ngày 20.7.
Cuộc đua của các tỉ phú công nghệ đang mở ra ngành du lịch không gian trị giá hàng chục tỉ USD. Song song đó, nhiều người lo ngại sự bùng nổ trong lĩnh vực này sẽ gây tác hại khó lường do những ảnh hưởng đối với tầng ozone, theo AFP.
Tác hại lâu dài
Hiện các vụ phóng tên lửa chưa đủ để gây ô nhiễm lớn. Cố vấn trưởng về khí hậu của Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Mỹ (NASA) Gavin Schmidt cho rằng phát thải CO2 “hoàn toàn có thể bỏ qua” so với các hoạt động khác của con người hay hàng không thương mại.
Tuy nhiên, một số nhà khoa học lo ngại về tác hại dài hạn do ngành du lịch không gian dự kiến tăng trưởng mạnh, ảnh hưởng tầng ozone tại tầng cao của khí quyển.
Công ty Virgin Galactic của tỉ phú Branson, vốn bị chỉ trích vì phóng tên lửa lên không gian bằng nhiên liệu hóa thạch, khẳng định rằng phát thải carbon của cuộc phóng chỉ tương đương “một chiếc vé hạng thương gia từ London đi New York”.
Công ty cho biết đã có biện pháp nhằm giới hạn phát thải carbon trong các cuộc phóng thử và đang xem xét khả năng giới hạn thêm việc phát thải trong các chuyến bay chở người sắp tới.
 Bãi phóng của Blue Origin, nơi tỉ phú Jeff Bezos bay lên không gian vào ngày 20.7 ẢNH: AFP |
Tuy nhiên, theo phân tích của nhà vật lý thiên văn hôm qua Roland Lehoucq và các đồng nghiệp, chuyến bay xuyên Đại Tây Dương chở theo hàng trăm người, trong khi lượng khí phát thải của Virgin Galactic tương đương 4,5 tấn/người trong chuyến bay chỉ có 6 người.
Điều đó tương đương với lượng phát thải của một chiếc xe hơi chạy một vòng trái đất, và hơn gấp đôi lượng phát thải carbon bình quân đầu người được khuyến cáo trong Hiệp định Paris về chống biến đổi khí hậu.
Theo nhà khoa học khí quyển Darin Toohey tại Đại học Colorado ở Boulder (Mỹ), vấn đề ở đây là tác động không cân xứng. “Thực ra tôi trưởng thành trong chương trình không gian, nhưng nếu ai cho tôi đi miễn phí, tôi sẽ rất lo vì biết rằng mình gây lượng phát thải khí nhà kính lớn”, ông cho biết.
Lựa chọn nhiên liệu sạch
Tàu vũ trụ của Virgin Galactic sử dụng một loại cao su tổng hợp làm nhiên liệu vào đốt cháy thành một loại khí nhà kính là ô xít ni tơ. Nhiên liệu phát thải ra tầng bình lưu ở độ cao khoảng 30-50 km.
Tại đây, các phân tử khí phát thải có nhiều tác động, từ việc phản chiếu ánh mặt trời gây hiệu ứng mùa đông hạt nhân, cho đến tăng tốc phản ứng hóa học ảnh hưởng tầng ozone vốn bảo vệ trái đất khỏi các tia phóng xạ gây hại.
Chuyên gia Toohey cho rằng nên có nhiều điều tra khoa học hơn đối với tác động của các cuộc phóng tàu không gian, trước khi hoạt động này trở nên phổ biến.
Virgin Galactic dự định phóng 300 chuyến hằng năm. So với công ty này, công ty Blue Origin của tỉ phú Jeff Bezos được xem là “sạch” hơn, theo nhà khoa học Martin Ross tại công ty Aerospace (Mỹ).
Lý do là Blue Origin dùng hydro và ô xy lỏng. Theo ông Ross, cuộc phóng của Blue Origin gây tác hại cho tầng ozone thấp hơn 100 lần so với Virgin Galactic. Nhưng điều đó không có nghĩa là nhiên liệu của Blue Origin sạch hoàn toàn.
“Cần có điện để tạo ô xy và hydro lỏng. Các bạn có thể truy lại xem bao nhiêu điện đã được dùng để tạo nhiên liệu đẩy. Tùy thuộc vào việc truy bao xa vào chuỗi sản xuất”, ông phân tích.
Ô nhiễm hơn hàng trăm lần
Theo AFP, tác động của các cuộc phóng lên không gian dưới quỹ đạo như của Virgin Galactic và Blue Origin còn chưa gây tác động đến tầng ozone nhiều như các tên lửa phóng lên quỹ đạo. Khi hãng SpaceX của tỉ phú Elon Musk đưa 4 du khách lên quỹ đạo bằng tên lửa Falcon 9 vào tháng 9, ước tính lượng phát thải carbon tương đương 395 chuyến bay xuyên Đại Tây Dương. “Chúng ta đang sống trong thời đại biến đổi khí hậu và bắt đầu một hoạt động làm gia tăng phát thải để du lịch là chuyện không đúng thời điểm”, theo bà Annette Toivonen, tác giả quyển “Sustainable Space Tourism” (tạm dịch: Du lịch Không gian bền vững).
KHÁNH AN
TNO
