Tiến sĩ Vincent Varghese, bác sĩ can thiệp tim tại Trung tâm Tim và Phổi Deborah ở New Jersey (Mỹ) cho biết: “Hệ tuần hoàn của cơ thể cung cấp oxy và chất dinh dưỡng quan trọng đến tất cả các cơ và cơ quan của chúng ta. Khi mảng bám hoặc tắc nghẽn động mạch, lưu lượng máu bình thường bị cản trở và có thể tàn phá các cơ quan nội tạng gây đau tim, đột quỵ hoặc thậm chí phải cắt bỏ chân nếu nghiêm trọng”.

Quá trình hình thành mảng bám diễn ra chậm và thường mất nhiều năm, nhưng các nghiên cứu đã chỉ ra rằng tiền thân của mảng bám phát triển sớm nhất là ở độ tuổi đôi mươi. Lối sống ít vận động, ăn uống không lành mạnh, huyết áp cao, tiểu đường, hút thuốc và tiền sử gia đình mắc bệnh tim hoặc mạch máu sớm đều có thể góp phần làm lưu thông máu kém, theo Prevention.

Tiền sử gia đình mắc bệnh tim hoặc mạch máu sớm đều có thể góp phần làm lưu thông máu kém  SHUTTERSTOCK

Tiến sĩ Caitlin W. Hicks – bác sĩ phẫu thuật mạch máu và là phó giáo sư phẫu thuật tại Bệnh viện Johns Hopkins ở Baltimore (Mỹ) – cho biết: “Triệu chứng phổ biến nhất của suy giảm tuần hoàn đến chân là đau nhức. Đau ở mông hoặc bắp chân khi đi bộ và kết thúc khi nghỉ ngơi là triệu chứng của tuần hoàn máu kém”.

Chân tay lạnh, phù chân và vết thương ở chân mất một thời gian mới lành, đặc biệt nếu bạn có tiền sử gia đình, đều là những dấu hiệu nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa mạch máu để kiểm tra. Do vậy, việc duy trì vận hành máu tốt theo những cách đơn giản dưới đây sẽ giúp ích cho sức khoẻ của chúng ta, theo Prevention.

Thường xuyên đi bộ. Đi bộ có lợi cho cả động mạch và tĩnh mạch. Misty Humphries, bác sĩ phẫu thuật mạch máu và phó giáo sư phẫu thuật mạch máu ở Sacramento, California (Mỹ) cho biết: “Sự co rút của các cơ bắp chân khiến máu tĩnh mạch bị đẩy ngược lên tim. Các động mạch giãn ra khi bệnh nhân đi bộ và cải thiện lưu lượng máu đi khắp cơ thể”. Vì vậy, đặt mục tiêu đi bộ tối thiểu 30 phút 3 lần mỗi tuần là một trong những cách giúp máu vận hành tốt.

Nghỉ ngơi nhiều hơn. Lợi ích của việc nghỉ giải lao trong giờ học, giờ làm việc có lợi ích nhiều hơn gấp đôi cho mạch máu. Cố gắng nghỉ ngơi sau mỗi 15 đến 20 phút và nghỉ ngơi sau khi ngồi dậy mỗi giờ bằng cách đi bộ quanh nhà, quanh nơi làm việc rất cho ích cho mạch máu.

Ăn nhiều trái cây và rau. Bên cạnh việc giảm lượng đường và thức ăn béo để tránh cao huyết áp, hình thành mảng bám và bệnh tiểu đường, thêm nhiều trái cây và rau vào món ăn cung cấp nhiều nitrat và các hợp chất khác trong chế độ ăn uống. Tiến sĩ Patel nói, các hợp chất này giúp tạo oxit nitric – hợp chất hóa học mà chúng ta thở ra có tác dụng thúc đẩy lưu lượng máu bằng cách thư giãn các mạch máu.

Thực phẩm có nhiều chất chuyển đổi oxit nitric bao gồm các loại rau lá xanh (rau xà lách son, cải xoăn, cải ngọt), củ cải đường, súp lơ, cà rốt, bông cải xanh, trái cây họ cam quýt, dưa hấu và lựu. Đĩa thức ăn càng nhiều màu sắc, bạn sẽ càng trở nên tốt hơn.

Uống đủ nước. Tiến sĩ Patel cho biết: “Máu chứa khoảng một nửa nước, do đó, được cung cấp đủ nước sẽ giúp duy trì hoạt động của nó. Khi mất nước, không chỉ lượng máu lưu thông qua cơ thể giảm mà máu giữ lại nhiều natri hơn, khiến nó đặc lại và khiến hệ tuần hoàn khó hoạt động hơn rất nhiều”.

Cách dễ nhất để đảm bảo cung cấp đủ chất lỏng là kiểm tra nước tiểu: Màu vàng nhạt hoặc trong có nghĩa là bạn uống đủ nước, trong khi màu vàng đậm có nghĩa là bạn cần tăng lượng nước uống.

Bỏ thuốc lá. Hút thuốc gây ra sự tích tụ mảng bám trong động mạch và có thể gây ra bệnh động mạch ngoại vi (PAD). Tiến sĩ Hicks cho biết: “Các triệu chứng của PAD có thể bao gồm từ đau chân khi đi bộ đến đau khi nghỉ ngơi đến hoại thư (chết mô do thiếu lưu lượng máu). Bỏ thuốc lá làm chậm quá trình hình thành mảng bám và tổn thương mạch máu”.

Đi bộ là một trong những cách giúp máu vận hành tốt  ẢNH: SHUTTERSTOCK

Quản lý huyết áp. Huyết áp cao gây rối loạn tuần hoàn bằng cách làm cho tim và mạch máu hoạt động khó khăn và kém hiệu quả hơn. Tập thể dục, cắt giảm lượng natri và giảm căng thẳng là một số yếu tố trong lối sống có thể giúp giảm huyết áp và cải thiện tuần hoàn.

Kiểm soát lượng đường trong máu. Mức đường huyết tăng cao có thể gây ra tổn thương cho niêm mạc của các mạch máu nhỏ và có thể gây rối loạn tuần hoàn. Bệnh tiểu đường cũng thúc đẩy sự hình thành các mảng bám trong cơ thể, làm tăng nguy cơ mắc PAD. Các chất béo tích tụ làm hẹp các mạch máu (đặc biệt là ở chân và bàn chân).

Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong kiểm soát đường máu, cần ăn nhiều thực phẩm có thể giúp giảm lượng đường trong máu tự nhiên, chẳng hạn như rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt, protein nạc và các loại đậu, có thể tạo ra sự khác biệt lớn.

Nâng cao chân. Nâng cao chân (bằng hoặc cao hơn tim) giúp cải thiện lưu lượng máu đến phần còn lại của cơ thể bằng cách giữ cho máu không đọng lại ở cẳng chân, tiến sĩ Patel cho biết. Thời điểm thuận tiện nhất để nâng cao chân sẽ là khi bạn đang xem TV hoặc ngủ trưa – nằm xuống và đưa chân lên cao trong 15 phút hoặc hơn.

Uống trà xanh. Trà xanh có chứa catechin, là hợp chất giúp cải thiện chức năng mạch máu. Tiến sĩ Patel cho biết: “Catechin đã được chứng minh là có khả năng ức chế quá trình oxy hóa (sự mất cân bằng của các gốc tự do và chất chống oxy hóa trong cơ thể), giảm viêm mạch máu cũng như sự tích tụ mảng bám động mạch. Trà xanh giúp thư giãn các mạch máu để cơ thể có thể bơm máu dễ dàng hơn.

Cân nhắc tiền sử gia đình. Nếu tiền sử gia đình mắc bệnh tim hoặc mạch máu sớm, bạn nên đi khám bác sĩ chuyên khoa ít nhất 10 năm trước khi đến tuổi này, tiến sĩ Varghese nói. “Các yếu tố nguy cơ cổ điển như di truyền và tiền sử gia đình đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển mảng bám”, tiến sĩ Varghese cho biết.