Theo tờ Chiang Rai Times ngày 24.2, mối quan hệ giữa Trung Quốc với các láng giềng Đông Nam Á đang căng thẳng sau khi Bắc Kinh giữ nước tại thượng nguồn sông Mê Kông giữa mùa khô hạn.

Tình trạng này khiến mực nước sông Mê Kông tại các quốc gia ở vùng hạ lưu đang sụt giảm đột ngột. “Mực nước bắt đầu giảm đột ngột từ đầu tháng 1. Tất cả chúng ta đều biết rằng điều này xảy ra vì Trung Quốc đóng cửa đập”, ông Niwat Roikaew, chủ tịch nhóm bảo vệ môi trường Love Chiang Khong (Thái Lan) bức xúc nói.

Ước tính khoảng 60 triệu người sống nhờ vào dòng chảy sông Mê Kông ở vùng hạ du. Các cộng đồng tại Thái Lan, Lào, Campuchia và Việt Nam bất ngờ vì động thái của Trung Quốc, khiến tình hình khó khăn hơn giữa mùa khô hằng năm.

Đến giữa tháng 2, tình trạng vẫn chưa chuyển biến nhiều đối với các cộng đồng bị ảnh hưởng bởi việc Trung Quốc giảm lưu lượng nước từ đập Cảnh Hồng ở tỉnh Vân Nam.

Bộ Tài nguyên nước Trung Quốc đã thông báo với các nước vùng hạ du sông Mê Kông về việc thử nghiệm tại con đập khổng lồ này vào đầu tháng 1, gần 1 tuần sau khi bắt đầu giảm lượng nước xuống còn 1.000 m3/s so với lưu lượng thông thường là 1.900 m3/s.

Theo thông báo, thử nghiệm sẽ hoàn tất vào ngày 24.1. Tuy nhiên, theo Ủy hội sông Mê Kông, tình trạng biến động dòng chảy của con sông đã rơi xuống mức đáng lo ngại.

Ông Carl Middleton, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu phát triển xã hội tại Đại học Chulalongkorn (Thái Lan) cho rằng cần tăng cường hợp tác về việc điều hành dòng chảy xuyên quốc gia.

“Mục tiêu là khiến việc vận hành các dự án thủy điện tránh tối đa việc tác động đến xã hội và môi trường, trong khi ghi nhận và bồi thường thiệt hại”, ông nêu rõ.

Bà Pianporn Deetes, giám đốc chiến dịch tại Thái Lan của tổ chức International Rivers, chỉ trích rằng Trung Quốc tự xem dòng sông như một dòng nước và có quyền quyết định về việc sử dụng.

“Nhưng đó không phải chỉ riêng của Trung Quốc, vì cần có sự điều hành với khả năng ghi nhận giá trị sinh thái và nhiều công dụng cho hàng triệu người dân địa phương”, bà phân tích.

Năm 2019, đợt hạn hán chủ yếu do tác động của các con đập trên sông Mê Kông ở Trung Quốc và tại các nước khác như Lào đã ảnh hưởng nặng nề đến hồ Tonle Sap ở Campuchia cũng như ĐBSCL.