BS Lê Thị Tuyết Phượng khám cho một bệnh nhân viêm tụy cấp đã được điều trị – Ảnh: X.MAI

Các bác sĩ xác định nguyên nhân chính là viêm tụy cấp với nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không cấp cứu kịp.

Các bác sĩ cho biết tỉ lệ người bệnh bị viêm tụy cấp đang gia tăng trong dịp lễ, tết.

Cấp cứu nhiều người viêm tụy cấp

Mới đây, khoa cấp cứu Bệnh viện Thành phố Thủ Đức (TP.HCM) tiếp nhận bệnh nhân B.T.Đ. (50 tuổi) nhập viện cấp cứu trong tình trạng đau bụng dữ dội, liên tục, bụng trướng và buồn nôn. Các bác sĩ trực cấp cứu nhanh chóng thực hiện xét nghiệm, siêu âm cho thấy bệnh nhân bị viêm tụy cấp nặng.

Bác sĩ Nguyễn Văn Nhân (khoa cấp cứu Bệnh viện Thành phố Thủ Đức) cho biết trong những dịp lễ tết, số ca cấp cứu viêm tụy cấp tại bệnh viện tăng hơn so với những ngày thường.

Còn tại Bệnh viện Nhân dân 115 (TP.HCM), bác sĩ Lê Thị Tuyết Phượng – trưởng khoa nội tiêu hóa – cho hay mặc dù ảnh hưởng dịch COVID-19 nhưng những ngày cận Tết Nguyên đán, số lượng bệnh nhân khám và điều trị vì viêm tụy cấp tại bệnh viện đang gia tăng.

Đặc biệt, lượng bệnh nhân viêm tụy cấp nặng, nghi ngờ có biến chứng hoặc tiếp tục diễn tiến nặng tăng gấp đôi so với thời gian trước, chiếm 10-30% trong tổng số các trường hợp.

Triệu chứng đau bụng dữ dội, kéo dài

Sau khi uống bia trong bữa tiệc cuối năm, anh L.H.C. (38 tuổi, ngụ huyện Cần Giờ) bị đau bụng kéo dài nhiều giờ với mức độ ngày càng dữ dội. Bà N.T.C. (mẹ anh C.) thấy anh C. nằm co quắp ôm bụng, người lạnh toát, đổ mồ hôi.

Đến sáng hôm sau, gia đình đưa anh C. cấp cứu tại Bệnh viện Nhân dân 115. Sau khi lấy máu xét nghiệm, chẩn đoán hình ảnh… các bác sĩ thông báo anh C. bị viêm tụy cấp tái phát, nguy kịch.

Trên giường bệnh, anh C. thổ lộ cách đây khoảng 7 tháng anh từng bị viêm tụy cấp nhưng tưởng đau bụng thông thường nên tự ý mua thuốc về uống. Còn lần này anh lại chủ quan uống 2-3 lon bia vì nghĩ rằng uống một lượng ít thì bệnh cũ không tái phát.

Trong những ngày điều trị tại bệnh viện, bác sĩ căn dặn anh C. cần từ bỏ hẳn rượu bia, nếu để bệnh tái phát thì nguy cơ tử vong rất cao.

“Khi uống bia tôi cũng lường được bệnh cũ tái phát nhưng không nghĩ lần này bị nặng hơn lần trước. Qua đây, tôi mong mọi người hạn chế uống rượu bia, tránh các sự cố không mong muốn xảy ra. Tôi bị viêm tụy cấp nặng. Sợ lắm rồi, tôi không dám uống rượu bia nữa” – anh C. nói.

Dễ tái phát, nhiều biến chứng nguy hiểm

Bác sĩ Phượng cho hay viêm tụy là tình trạng viêm cấp tính ở tụy với biểu hiện đau bụng dữ dội, nôn ói, càng nôn càng đau, kèm theo là một loạt nguy cơ dẫn đến những biến chứng nguy hiểm. Bệnh thường xảy ra sau bữa ăn thịnh soạn chứa nhiều dầu mỡ hay gặp ở những người thường xuyên uống rượu bia, rối loạn mỡ máu, mắc bệnh lý gan mật tụy.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến viêm tụy cấp. Tại Việt Nam, nguyên nhân chính dẫn đến bệnh này là do rượu bia, mắc bệnh lý về đường mật và rối loạn lipid máu. Đáng chú ý khi nước ta có lượng người tiêu thụ rượu bia hàng đầu ở các nước Đông Nam Á và trên thế giới.

Phần lớn bệnh nhân bị viêm tụy cấp ở độ tuổi thanh niên và trung niên với nguyên nhân chính là do rượu bia, mắc bệnh lý đường mật. Tuy nhiên, ở trẻ (do béo phì hay rối loạn chuyển hóa sớm) và người lớn tuổi vẫn có nguy cơ mắc viêm tụy cấp.

Với viêm tụy cấp ở thể phù nề nhẹ, bệnh nhân có thể tự khỏi nhưng cần điều chỉnh chế độ ăn uống và theo dõi tại nhà.

Tuy nhiên ở một số trường hợp viêm tụy cấp diễn tiến nặng, dẫn đến những biến chứng nguy hiểm như viêm tụy hoại tử xuất huyết, suy đa tạng, sốc do nhiễm trùng… cần thay huyết tương, lọc máu, ECMO (oxy hóa máu qua màng ngoài cơ thể) nhưng hiệu quả điều trị thấp, với tỉ lệ tử vong trên 50%.

Cần lưu ý, dù bệnh nhân được điều trị viêm tụy cấp ổn định nhưng nguyên nhân gây ra viêm tụy vẫn còn thì vẫn có nguy cơ tái phát cơn viêm tụy. Ví dụ bệnh nhân viêm tụy cấp lần 1 do rượu bia, nhưng sau đó vẫn tiếp tục uống rượu bia thì sẽ lên cơn viêm tụy cấp mới.

Ngoài ra còn gặp viêm tụy cấp phát nhiều lần, thường thấy ở những người nghiện rượu, sau đó dẫn đến viêm tụy mãn, phải điều trị suốt đời.