Ngày 14.7, trả lời Thanh Niên, GS Rory Medcalf (Hiệu trưởng Trường An ninh quốc gia – Đại học Quốc gia Úc) cho rằng: Tuyên bố ngày 14.7 của Mỹ mang tính lịch sử này là diễn biến có tác động lớn đến tình hình Biển Đông. Cụ thể hơn, Washington thể hiện rõ quan điểm đứng về phía các bên yêu sách ở Đông Nam Á về Biển Đông. Quan trọng hơn, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã có thông điệp rõ về mức độ hỗ trợ đối với các bên ở Đông Nam Á.

“Thách thức đặt ra lúc này sẽ là Mỹ làm sao chứng minh quyết tâm bằng hành động và sự hiện diện. Hiện tại, Mỹ đang chứng tỏ sự hiện diện khi điều động 2 nhóm tác chiến tàu sân bay mới đây tập trận ở Biển Đông. Nhưng vấn đề đặt ra là liệu Mỹ sẽ tiếp tục duy trì sự hiện diện ở mức độ cao tại Biển Đông trong thời gian tới. Nhưng dù gì đi nữa, tuyên bố của Ngoại trưởng Pompeo vẫn mang giá trị của một khoảnh khắc lịch sử”, GS Rory Medcalf đánh giá.

Cũng trả lời Thanh Niên cùng ngày, TS Satoru Nagao (Viện Nghiên cứu Hudson, Mỹ) nói: Đây là diễn biến mang tính lịch sử đối với tình hình Biển Đông vì 3 lý do.

Thứ nhất và quan trọng nhất, Trung Quốc thể hiện thái độ thách thức khi đẩy mạnh các hành vi hung hăng trong suốt nhiều năm qua. Trung Quốc đã xây dựng hạ tầng ở các đảo và thực thể nhân tạo trên Biển Đông. Trong giai đoạn dịch bệnh Covid-19, Trung Quốc đã lợi dụng tình hình để gây rối.

Thứ hai, động thái này của Mỹ có thể nhận được sự ủng hộ của cộng đồng quốc tế, khi Trung Quốc có hành động khiêu khích nhiều quốc gia cùng lúc. Trung Quốc gây rối từ Ấn Độ đến biển Hoa Đông cũng như gây nhiều căng thẳng trên Biển Đông.

“Thứ ba, đây là thời điểm tốt nhất để Mỹ gây áp lực đối với Trung Quốc. Bởi hiện tại, dù Trung Quốc đã phát triển mạnh mẽ nhưng vẫn chưa thể theo kịp Mỹ. Ví dụ đầu tư vào nghiên cứu và phát triển thì ngân sách năm qua của Mỹ vẫn là 476 tỉ USD, trong khi Trung Quốc chỉ là 370 tỉ USD. Và với nền tảng hiện tại, Mỹ có nhiều cơ hội tiếp tục phát triển mạnh hơn. Tương tự, GDP của Mỹ vẫn ở mức 19.390 tỉ USD, còn Trung Quốc là 12.240 tỉ USD. Về ngân sách quốc phòng thì Mỹ là 603 tỉ USD, cao hơn nhiều so với mức chưa đầy 200 tỉ USD của Trung Quốc. Dựa trên các yếu tố công nghệ, sức mạnh kinh tế, Mỹ vẫn có nhiều cơ hội lấn lướt Trung Quốc, nên đây là thời điểm để Washington đánh bại Bắc Kinh. Nên rõ ràng Mỹ đang có lợi thế để Washington tận dụng lợi thế trước Bắc Kinh”, TS Nagao đánh giá.