Học sinh tiểu học ở TP.HCM tựu trường năm học 2019-2020 trước ngày khai giảng 2 tuần – Ảnh: H.HG.

Nhiều năm nay, khai giảng năm học mới được thống nhất trên cả nước vào ngày 5-9, nhưng ngày học sinh tựu trường thì mỗi nơi một khác. Mong muốn ngày khai giảng cũng là ngày đầu tiên học sinh trở lại trường là tâm lý chung của nhiều người, nhất là trong tình huống đặc biệt của năm nay.

Tại sao phải đi học trước khai giảng?

“Con tôi vào tiểu học tới nay đã 2 năm, năm nào cháu cũng phải tựu trường sớm, đi học 2 tuần rồi mới đến ngày khai giảng. Cháu thắc mắc: ngày khai giảng là gì hả mẹ? Khi nghe tôi giải thích xong, bé không đồng tình: “Mẹ nói vậy không đúng, vì lớp con đã bắt đầu năm học mới từ lâu rồi mà?”.

Tôi thấy ngành giáo dục đang làm quy trình ngược: tựu trường trước – khai giảng sau, khiến cảm xúc về ngày khai giảng phai nhạt đi nhiều” – chị Mai Thị Hồng Trang, phụ huynh ở quận 7, TP.HCM – cho biết.

Tương tự, hiệu trưởng một trường tiểu học nổi tiếng ở TP.HCM bộc bạch: “Học sinh cuối cấp như lớp 9, lớp 12 phải tựu trường sớm để bảo đảm hoàn thành chương trình sớm, dành thời gian ôn thi tuyển sinh lớp 10 và thi tốt nghiệp THPT.

Học sinh tiểu học chẳng có lý do gì để tựu trường sớm. Năm nào Sở Giáo dục và đào tạo TP cũng bắt các em đi học trước khai giảng, đến cuối năm sau khi kiểm tra học kỳ 2 thì các em toàn chơi từ 1 – 2 tuần.

Cứ đầu năm học, tôi phải tiếp phụ huynh để trả lời chất vấn: tại sao bắt học sinh đi học trước khai giảng. Nhưng đây là quy định của sở và Phòng giáo dục và đào tạo, chúng tôi phải làm theo. Năm nay, tôi hi vọng vấn đề bất cập này sẽ không lặp lại nữa”.

“Tại sao phải đi học trước khai giảng?” cũng được nhiều phụ huynh ở Hà Nội đặt ra.

“Những vùng miền đặc thù như miền núi khó khăn, các địa phương thường xuyên xảy ra ngập lụt, bão lũ hằng năm thì có thể linh hoạt cho học sinh tựu trường sớm để dành quỹ thời gian  nghỉ khi có thiên tai, bão lũ. Nhưng phần lớn các địa phương trên cả nước thì không rơi vào tình huống phải nghỉ học giữa năm học vì thiên tai, khí hậu khắc nghiệt. Vì vậy không nhất thiết cả nước phải đi học sớm từ tháng 8, để rồi sau 1-2 tuần, thậm chí sau một tháng mới lại tổ chức một lễ khai giảng năm học mới” – chị Nguyễn Minh Hằng, phụ huynh ở quận Cầu Giấy, Hà Nội, có con đang học Trường tiểu học Dịch Vọng A, bày tỏ quan điểm.

Tựu trường tháng 8, kịp không?

Nhiều hiệu trưởng ở Hà Nội cho biết năm học 2019-2020 kéo dài, dự kiến muộn nhất là 15-7 mới kết thúc. Các nhà trường còn quá nhiều việc phải làm trong quỹ thời gian hơn một tháng, như hoàn tất hồ sơ xét tốt nghiệp cho học sinh, tuyển sinh đầu cấp, chuẩn bị cơ sở vật chất, kế hoạch nội dung cho năm học mới… Chưa kể còn các kế hoạch tập huấn giáo viên và nhiều nội dung hoạt động chuyên môn khác.

“Chúng tôi chưa có một ngày nào nghỉ hè và có thể sẽ không có. Nhưng dù vậy, ngày tựu trường năm nay chuyển sang đầu tháng 9, hoặc đúng vào ngày 5-9 thì sẽ đúng với mong mỏi của cán bộ quản lý, giáo viên ở các nhà trường hơn. Nếu ngày tựu trường vẫn giữ mốc như các năm trước thì các trường không thể nào xoay xở kịp được” – cô Nguyễn Thị Nhiếp, hiệu trưởng Trường THPT Yên Hòa, Hà Nội, nói.

Cô Ngô Thị Thành, phó hiệu trưởng Trường THPT Phan Huy Chú (Hà Nội), cho biết sớm nhất ngày 10-7 mới kết thúc năm học 2019-2020 được. Vì thế, nếu ngày tựu trường năm học mới vào tháng 8 thì gấp quá.

Bộ ban hành khung, địa phương quyết ngày cụ thể

Nhìn lại câu chuyện tựu trường trong hơn một thập kỷ qua, việc Bộ Giáo dục và đào tạo ban hành khung thời gian năm học khá rộng (thường sớm nhất là ngày 1-8 tựu trường, và kết thúc năm học muộn nhất vào 31-5) xuất phát từ thực tế có những yếu tố khách quan khác biệt giữa các vùng, miền trong cả nước, dẫn tới việc một số địa phương sẽ phải tựu trường sớm để dành thời gian trong năm học nghỉ tránh rét đậm, nghỉ vì thiên tai, hoặc nghỉ lễ, tết kéo dài hơn do phong tục tập quán địa phương…

Vì thế, bộ chỉ ban hành khung thời gian năm học. Còn việc quyết định kế hoạch năm học của mỗi địa phương thuộc thẩm quyền của UBND tỉnh, để chủ động, linh hoạt thực hiện năm học phù hợp với điều kiện mỗi địa phương.

Cách làm này hợp lý, xét ở thực tế khác biệt giữa các vùng miền trên cả nước nhưng lại làm nảy sinh những bất hợp lý như chia sẻ của nhiều nhà trường, nhà giáo. Khi “có khung năm học”, nhiều địa phương không cần thiết vẫn cho học sinh tựu trường quá sớm.

Đủ thời gian thực học tính từ ngày 5-9

Trao đổi về thiết kế chương trình giáo dục phổ thông, PGS.TS Nguyễn Xuân Thành, vụ trưởng Vụ Giáo dục trung học, Bộ Giáo dục và đào tạo, cho biết trong thiết kế chương trình giáo dục hiện hành, bậc trung học có 37 tuần thực học, tiểu học là 35 tuần. Nếu lấy mốc từ ngày 5-9 (khai trường) đến thời điểm kết thúc năm học hàng năm (ngày 31-5) vẫn còn dư 1-2 tuần dự phòng. Nếu các nhà trường chủ động xây dựng kế hoạch giáo hợp lý, trong đó tính toán cả thời gian cho các hoạt động chuyên môn và thời gian thực tế dạy học thì vẫn có thể tựu trường đúng  ngày 5-9.

“Năm học tới, Bộ Giáo dục và đào tạo sẽ chỉ đạo rà soát, triển khai thực hiện sâu hơn văn bản 4612/BGDĐT-GDTrH về hướng dẫn thực hiện chương trình giáo dục phổ thông hiện hành, theo định hướng phát triển năng lực, phẩm chất học sinh. Nhưng sẽ không giao phó hoàn toàn cho các nhà trường, mà Bộ Giáo dục và đào tạo sẽ có hướng dẫn mang tính thống nhất cả nước, rà soát, tinh giản nội dung dạy học, gợi ý xây dựng các chủ đề dạy học. Với cách làm này, thời gian thực hiện chương trình sẽ được rộng rãi hơn” – ông Thành nói.

Cũng theo ông Thành, năm học 2019-2020 có một số nội dung chương trình của các môn học vẫn cần thiết, nhưng được giảm tải để phù hợp với tình huống thực tế bị ảnh hưởng bởi COVID-19. Tuy nhiên, không có nghĩa phải dành một quỹ thời gian tương ứng để dạy bù vào năm học mới.

“Trong chương trình năm học mới, khi thiết kế bài giảng, giáo viên thấy bài đó có liên quan tới những yêu cầu về kiến thức, kỹ năng của năm học trước nhưng chưa được dạy hoặc tạm được chuyển sang hình thức “học sinh tự học” thì có thể dành thời gian dạy lại, ôn tập cho học sinh để đảm bảo tính tiếp nối với bài học mới”, ông Thành giải thích.