“Đối với cơ thể người, nhiệt độ thích nghi nhất là khoảng 25 độ C. Trong khoảng từ 20 – 30 độ C, cơ thể điều chỉnh thích nghi tốt. Tuy nhiên, đến ngưỡng nhiệt độ lạnh quá hay nóng quá, cơ thể không thể điều chỉnh kịp sẽ dẫn đến các tai biến do nhiệt độ”, bác sĩ chuyên khoa 2 Nguyễn Viết Hậu, Trưởng khoa Cấp cứu Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM, cho biết.

Sau đây là các tai biến thường gặp và cách xử trí.

Biểu hiện: Rất nhiều nốt nhỏ nổi trên mặt da, màu đỏ, gây cảm giác như kim châm hay ngứa.

Xử trí: Sau một thời gian, các triệu chứng này sẽ phục hồi, không cần điều trị đặc hiệu. Nếu bị ngứa nhiều, có thể dùng các loại thuốc chống dị ứng thông thường. Hạn chế tiếp xúc với ánh nắng.

Biểu hiện: Đau ở các cơ của thành bụng, đặc biệt ở bắp đùi, cẳng chân. Khi hoạt động nặng, các cơ phải làm việc liên tục đi kèm có thể bị mất nước và muối qua mồ hôi quá nhiều, dẫn đến tình trạng co thắt cơ. Vấn đề này thường xuất hiện ở những người lao động nặng, những vận động viên phải tập luyện cường độ cao.

Xử trí: Có thể sử dụng các loại thuốc giảm đau thông thường, nghỉ ngơi, di chuyển đến nơi thoáng mát, bù nước có muối khoáng (nước lọc không thể bù đắp tình trạng mất muối và nước của cơ thể). Sau khi nghỉ ngơi, bù nước thì các triệu chứng sẽ dần khỏi.

Biểu hiện: Phù ở phần thấp cơ thể như ở mắt cá, bàn chân; do mạch máu giãn ra để thải nhiệt, gây phù. Xuất hiện khi cơ thể hoạt động trong thời tiết nắng nóng nhiều hơn so với thường ngày, hoặc ở trong phòng máy lạnh lâu và đột ngột di chuyển ra nắng nóng.

Xử trí: Sau khi cơ thể thích nghi trong thời gian vài giờ hay vài ngày thì triệu chứng sẽ mất đi. Nếu triệu chứng không mất đi, có thể kê cao chân khi ngủ để mạch máu lưu thông bình thường; ở mức độ này không cần dùng thuốc điều trị.

Biểu hiện: Ngất xỉu do nhiệt xảy ra khi cơ thể mất muối và nước quá nhiều. Khi đó, khối lượng nước trong lòng mạch máu sụt giảm, tụt huyết áp, đặc biệt ở tư thế đứng làm giảm lưu lượng máu đi lên não gây ngất xỉu. Ngất xỉu do nhiệt có thể đi kèm các triệu chứng: nước tiểu sẫm màu, chóng mặt, hoa mắt, đau đầu, buồn nôn, nôn, tiêu chảy…

Tình trạng mất muối và nước kéo dài sẽ dẫn đến kiệt sức. Bệnh nhân tiết mồ hôi rất nhiều, có cảm giác ớn lạnh, da lạnh và ẩm ướt, mạch nhanh, đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, nôn ói, chuột rút, mệt mỏi, ngất xỉu…

Xử trí: Người bị ngất xỉu, kiệt sức cần được sơ cấp cứu bằng cách: nằm đầu thấp, nghỉ ngơi ở nơi không khí thoáng mát, nới rộng áo quần, bù nước có muối khoáng.

Ngoài ra, với người kiệt sức do nhiệt, có thể dùng các loại khăn lạnh chườm vào các vùng trên cơ thể có nhiều mạch máu như trán, lưng, nách, bẹn… để hấp thu nhiệt nhanh, giúp cơ thể thải nhiệt nhanh hơn. Cố gắng cho người bị nạn uống càng nhiều nước càng tốt.

Theo dõi khoảng 30 phút, nếu ổn định thì không cần đến bệnh viện, nếu triệu chứng không được cải thiện (đau đầu, nôn ói, chóng mặt nhiều hơn…) thì nên đưa đến bệnh viện.

Biểu hiện: Khác với kiệt sức, đột quỵ do nhiệt làm cho hệ thống điều hòa thân nhiệt bị hư hại khiến bệnh nhân không thể tiếp tục tiết mồ hôi nên da bị nóng và khô. Tăng thân nhiệt kéo dài sẽ gây tổn thương cho hệ tim mạch, hô hấp, gan, thận và đặc biệt là hệ thần kinh với các triệu chứng: đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, lơ mơ, rối loạn tri giác, co giật và thậm chí hôn mê.

“Đột quỵ do nhiệt có nguyên nhân là mất muối và nước kéo dài đi kèm với hoạt động quá tải của trung tâm điều hòa thân nhiệt. Đây là tai biến do nhiệt nặng nhất, xảy ra khi thân nhiệt lên tới hơn 40 độ C”, bác sĩ Hậu nói và cho biết, đột quỵ do nhiệt có tỷ lệ tử vong tương đương với đột quỵ do tim hay đột quỵ do não.

Xử trí: Cho người bị nạn nằm đầu thấp; di chuyển ra khỏi vùng có nhiệt độ cao; làm giảm nhiệt cho nạn nhân như dùng quạt hay ngâm người bị nạn trong nước mát vài phút; dùng khăn sũng nước lạnh hay nước đá đắp vào các vùng trên cơ thể có nhiều mạch máu như trán, lưng, nách, bẹn… Đồng thời, gọi điện thoại cấp cứu để đưa bệnh nhân đến bệnh viện ngay.