Các loại kẹo viên, keo hít, bóng cười, shisha, cỏ Mỹ… có thể mua dễ dàng trong các quán cà phê, ngoài đường phố – Ảnh: T.T.D.

Cách nay 15 năm, người viết bài này có tranh luận với một số vị chức sắc TP.HCM về mối bất an khi Việt Nam và TP.HCM là thị trường tiêu thụ ma tuý. 

Thời điểm đó, cơ quan chức năng vẫn cho rằng Việt Nam là nơi trung chuyển ma túy qua các nước khác, có tiêu thụ nhưng không nhiều, chủ yếu là ở một bộ phận thanh niên hư hỏng.

Trên quan điểm ấy, việc chống được đưa lên hàng đầu, đặc biệt ngăn chặn từ biên giới phía Bắc và phía Tây Nam. 

Lực lượng biên phòng, công an dồn sự chú ý vào tuyến biên giới, trong khi ở nội địa tình hình diễn ra ngày càng phức tạp và không thể kiểm soát được, ma túy có chiều hướng lan rộng ra khắp nơi.

Ngày nào trên các phương tiện thông tin đại chúng, trong câu chuyện cửa miệng ở thành phố đến nông thôn đều nói đến chuyện ma tuý. 

Hiện tượng những người ngáo đá leo lên cột điện cao thế, giết người, cướp của… diễn ra thường xuyên hơn. 

Tệ hơn, những người lên cơn nghiện giết chết vợ con, bố mẹ, hàng xóm cũng ngày một nhiều.

Ma tuý đang từng ngày, từng giờ tàn phá mỗi gia đình và đời sống yên lành của xã hội. Nếu trước đây con nghiện tập trung ở vùng cao phía Bắc và các thành phố lớn thì nay lan ra khắp nông thôn, thành thị. 

Đối tượng sử dụng ma tuý lúc trước thường chỉ khoanh lại ở một vài đối tượng cá biệt thì nay có thể thấy ở khắp các thành phần xã hội, nhiều nghề (tài xế, học sinh, sinh viên, công chức, trí thức, công nhân), nhiều độ tuổi… Có kẻ vật vờ ngoài đường, nhưng cũng có không ít người nghiện ở trong các biệt thự sang trọng, công sở hoành tráng.

Việc buôn bán, tàng trữ và sản xuất ma túy ngày càng tinh vi, biến hoá khôn lường. Dù cố gắng nhưng rõ ràng việc phòng và chống ma túy của chúng ta luôn trong thế bị động, đa phần các phương án đối phó đi theo sau diễn tiến của cơn lốc ma tuý. 

Ma tuý không chỉ đến từ biên giới, hàng trăm sản phẩm gây nghiện được làm từ trong nước, từ chính những loại thuốc trong danh mục được lưu hành của Bộ Y tế và bày bán công khai ở các nhà thuốc.

Những loại ma tuý mới xuất hiện từng ngày dưới dạng viên nén, keo, khí, chất lỏng, cỏ, lá cây, miếng dán… với các hình thức hấp dẫn, bắt mắt. 

Nếu trước đây ma túy xâm nhập từ biên giới trên bộ, trên biển thì nay được vận chuyển bằng đường bưu điện, đường hàng không qua hình thức quà biếu, hành lý xách tay… 

Các loại kẹo viên, keo hít, bóng cười… có thể mua gần trường học, thanh niên dễ dàng hút shisha, mua cỏ Mỹ trong các quán cà phê, ngoài đường phố.

Cho đến nay, chúng ta chưa có một thống kê nào đầy đủ về bức tranh ma tuý ở Việt Nam, nhưng chắc chắn một điều số người chết vì ma túy và tác hại của ma tuý gây ra nghiêm trọng hơn nhiều lần so với tai nạn giao thông. 

Toàn xã hội dồn sức cho việc kéo giảm tai nạn giao thông, vẫn chưa thấy sự tập trung nguồn lực xã hội cho việc phòng và chống ma tuý trên bình diện quốc gia và cấp cơ sở.

Đã đến lúc cần tập trung sức mạnh của bộ máy thông tin đại chúng, các trường học từ tiểu học đến đại học, huy động các tổ chức chính trị xã hội, các tôn giáo tuyên truyền, giáo dục cho người dân (nhất là giới trẻ) hiểu biết về tác hại của ma túy, làm sao cho mỗi người tự ý thức hình thành nên sự phản kháng tự thân để nói “không” với ma tuý. 

Tất cả các giải pháp về luật, các hình thức chế tài, biện pháp về kinh tế và tổ chức xã hội cần phải được nghiên cứu ban hành và thực thi triệt để.