Nhân viên y tế làm xét nghiệm cho bệnh nhân tại Bệnh viện Đại học Y (Hà Nội) – Ảnh: Việt Dũng

Quy trình liên thông ra sao, có đảm bảo được chất lượng khám chữa bệnh và vì sao nhiều bệnh viện kêu khó liên thông?

Tuy chưa bắt đầu thực hiện liên thông, nhưng đã có những ý kiến kêu khó về việc liên thông kết quả những loại xét nghiệm… Tuy nhiên chậm làm ngày nào thì người bệnh phải chịu khổ, tốn kém dài dài.

Nỗi khổ “đi đâu cũng… xét nghiệm”

Bà Nh., 58 tuổi, đang điều trị ung thư hạch ở Viện Huyết học – truyền máu T.Ư, cho hay khoảng tháng 9-2016 bà bị sốt cao liên tục, đến Bệnh viện Đa khoa Sơn Tây (Hà Nội) bà được chỉ định làm xét nghiệm máu, siêu âm, chụp X-quang ổ bụng nhưng không xác định được nguyên nhân.

Nằm điều trị tại đây một tuần dứt sốt, bà được về nhà nhưng ngay ngày hôm sau bị sốt trở lại. Lần này bà Nh. nhập viện 105 Sơn Tây, mặc dù bà có trình kết quả của lần thăm khám ở Bệnh viện Đa khoa Sơn Tây (nằm cùng địa bàn) nhưng bác sĩ chỉ xem qua và yêu cầu làm lại toàn bộ các loại xét nghiệm… như ban đầu.

Sau 10 ngày điều trị, bà Nh. được chẩn đoán bị suy tủy, được chuyển lên Viện Huyết học – truyền máu T.Ư. Tại đây, một lần nữa bà Nh. lại được chỉ định làm các xét nghiệm, chiếu chụp như ban đầu và được chỉ định làm thêm các xét nghiệm công thức máu khác…

Do giai đoạn mới nhập viện không có bảo hiểm y tế nên bà Nh. phải trả 100% viện phí với số tiền không nhỏ. Bà Nh. nói rằng giá như các bệnh viện sử dụng kết quả xét nghiệm đã làm thì bệnh nhân đỡ tốn tiền, lại không phải mất thời gian chờ đợi.

Tương tự, bà L.T.M., 69 tuổi, ở Ý Yên, Nam Định, đang nằm ở khoa ngoại Bệnh viện Bạch Mai cũng vất vả không kém. Chị Thanh, con gái bà M., cho biết ban đầu mẹ chị nhập viện Ninh Bình với lý do bị đau đầu nhiều. Tại đây, bà M. được chỉ định làm các xét nghiệm công thức máu, siêu âm, chụp chiếu ổ bụng, chụp cắt lớp và được chẩn đoán phình động mạch não.

Do bệnh viện ở Ninh Bình không có đủ điều kiện để phẫu thuật nên chuyển bà M. lên Bệnh viện Bạch Mai. Tại Bệnh viện Bạch Mai, bác sĩ không công nhận kết quả của Bệnh viện Ninh Bình trước đó có một ngày mà yêu cầu bà M. làm đủ các xét nghiệm, chiếu chụp như ban đầu, cuối cùng kết luận bà M. bị phình động mạch não và chỉ định phẫu thuật.

Chị Thanh cho biết do mẹ chị điều trị trái tuyến ở giai đoạn đầu nên không được thanh toán bảo hiểm y tế hoàn toàn, việc xét nghiệm lại toàn bộ gây mất rất nhiều thời gian cho người bệnh và cả người thân.

Số lượng xét nghiệm tăng hằng năm

Theo thống kê của Bảo hiểm xã hội VN, chi phí dành cho chụp chiếu, xét nghiệm chẩn đoán lên tới xấp xỉ 20% tổng chi khám chữa bệnh, 60% chi cho thuốc nên không còn nhiều để nâng chất lượng dịch vụ khám chữa bệnh.

Theo báo cáo của Cục Quản lý khám chữa bệnh, Bộ Y tế, số lượng xét nghiệm các loại tăng trung bình 10%/năm, như trong năm 2015 các bệnh viện trong cả nước đã thực hiện khoảng 450 triệu xét nghiệm các loại.

Cũng theo Bộ Y tế, chất lượng xét nghiệm đã được nâng dần, ở nhóm bệnh viện có kết quả xét nghiệm tốt nhất (kiểm chuẩn chất lượng để đánh giá chất lượng xét nghiệm – có trên 80% xét nghiệm chấp nhận được) thì năm 2016 có đến gần 54% bệnh viện được kiểm chuẩn đạt mốc này, cao hơn nhiều so với 2015 chỉ có trên 46% bệnh viện đạt.

Lộ trình liên thông kết quả xét nghiệm – Đồ họa: TẤN ĐẠT

Ông Tạ Thành Văn, phó hiệu trưởng ĐH Y Hà Nội kiêm trưởng khoa xét nghiệm Bệnh viện ĐH Y Hà Nội, cho hay số đơn vị tham gia kiểm chuẩn chất lượng xét nghiệm đã tăng rất nhanh, năm 2012 mới có 74 bệnh viện tham gia ngoại kiểm đánh giá chất lượng xét nghiệm nhưng đến 2016 vừa qua đã có xấp xỉ 800 bệnh viện tham gia hoạt động này.

Ông Văn cho rằng thời điểm này liên thông kết quả xét nghiệm giữa các bệnh viện trực thuộc Bộ Y tế, tiến tới đầu năm 2018 liên thông giữa các bệnh viện hạng 1, hạng đặc biệt và tương đương là có thể thực hiện được.

Chậm vì thiết bị xét nghiệm có vốn xã hội hoá?

Việc liên thông kết quả xét nghiệm cũng còn tuỳ thuộc vào chất lượng xét nghiệm, mà muốn vậy thì phải mở rộng kiểm chuẩn chất lượng xét nghiệm (đưa cho trung tâm ngoại kiểm bên ngoài đánh giá chất lượng kiểm tra, hiện VN có 3 trung tâm).

Tuy nhiên cũng có khu vực ít đơn vị tham gia việc này, như Sở Y tế Bắc Kạn có 10 bệnh viện trực thuộc nhưng mới có 1 đơn vị tham gia ngoại kiểm chất lượng xét nghiệm, Cao Bằng 1/21 bệnh viện tham gia, Thừa Thiên – Huế không có bệnh viện nào gửi kết quả ngoại kiểm xét nghiệm đến đơn vị phụ trách, Hải Phòng 8/50 bệnh viện tham gia…

Các bệnh viện còn lại chưa có cơ sở để đánh giá về chất lượng xét nghiệm.

Qua đánh giá chất lượng xét nghiệm, các chuyên gia cũng cho rằng chất lượng xét nghiệm ở tuyến huyện kém hơn so với tuyến tỉnh và T.Ư. Một trong những lý do là số lượng xét nghiệm ở tuyến này ít hơn, nhiều bệnh viện huyện không đủ chi phí để “chạy” máy tự nội kiểm chất lượng (tự cho chất mồi vào máy để kiểm định chất lượng).

Ngay trong năm 2016 vừa qua, còn đến trên 3% trong số gần 800 bệnh viện được kiểm chuẩn chất lượng xét nghiệm chỉ có dưới 40% xét nghiệm chấp nhận được, có nghĩa có đến 60% kết quả xét nghiệm ở những bệnh viện này là có sai sót/nhầm lẫn nên liên thông ngay thì chưa ổn cho người bệnh.

Một lãnh đạo Cục Quản lý khám chữa bệnh, Bộ Y tế cho rằng nhiều phòng xét nghiệm đang áp dụng ISO 15189, coi như một “chuẩn” với phòng xét nghiệm, nhưng có chưa đến 5%/3.000 phòng xét nghiệm đạt chuẩn này.

Ông Tạ Thành Văn cho rằng “khi các phòng xét nghiệm được kiểm chuẩn chất lượng xét nghiệm và được công nhận đạt chuẩn, các bác sĩ có lòng tin hơn nếu sử dụng xét nghiệm của bệnh viện trước đó”. Tuy nhiên số đơn vị tham gia kiểm chuẩn hay đạt chuẩn ISO 15189 lại chưa nhiều.

Nhiều chuyên gia y tế cho rằng hiện nay người bệnh bị mất nhiều thời gian và tiền bạc do trùng lặp xét nghiệm, nhưng tiến độ liên thông xét nghiệm lại quá chậm, đến tháng 7-2017 mới thực hiện ở nhóm bệnh viện trực thuộc Bộ Y tế. Đến năm 2025 mới liên thông kết quả xét nghiệm đối với các phòng xét nghiệm trên phạm vi toàn quốc.

Sự chậm trễ này một phần là do nhiều loại thiết bị chụp chiếu, xét nghiệm chẩn đoán đặt tại bệnh viện đã mua từ nguồn vốn xã hội hoá.

Cụ thể một bệnh viện hạng đặc biệt ở Hà Nội có 100% máy sinh hóa và máy chụp cộng hưởng từ là vốn xã hội hoá. Và theo Bảo hiểm xã hội VN, họ đã phát hiện những hợp đồng bệnh viện cam kết cả về số lượng xét nghiệm và cam kết mua hoá chất. Nay liên thông kết quả thì chắc chắn số lượng xét nghiệm đã cam kết sẽ bị ảnh hưởng, bị giảm đi. Đây cũng là một trong những lý do khiến lộ trình liên thông kết quả xét nghiệm bị kéo dài.