ThS.BS Trần Ngọc Tài đang khám cho một bệnh nhân Parkinson tại Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM – Ảnh: M.TRÍ

ThS.BS Trần Ngọc Tài – phó trưởng khoa thần kinh Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM – cho biết có đến 5-10% bệnh nhân dưới 40 tuổi mắc phải căn bệnh Parkinson.

30 tuổi mắc bệnh Parkinson

Anh N.Q.B. (36 tuổi, quê ở Khánh Hoà) bị bệnh Parkinson hơn sáu năm nay. Hơn hai năm đầu, anh đi khám nhưng không được chẩn đoán là bệnh Parkinson vì thấy tuổi còn trẻ và không có triệu chứng run. Những biểu hiện ban đầu của anh chỉ là đi lại chậm, làm việc chậm, bên phải chậm hơn bên trái. Căn bệnh buộc phải nghỉ việc.

Năm 2012, anh đến khám tại Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM, được chẩn đoán mắc phải bệnh Parkinson, sau đó anh được điều trị bằng thuốc và nay đi làm lại được.

Còn chị D.T.N. (38 tuổi, ngụ tại TP.HCM) ban đầu có những triệu chứng run, đi lại chậm. Chị đi khám và được chẩn đoán bệnh Parkinson từ tám năm trước.

Thời gian đầu, chị được điều trị bằng thuốc và có hiệu quả. Nhưng bốn năm trở lại đây, bắt đầu có những biến chứng do thuốc gây ra. Khi ngưng thuốc thì các biến chứng do thuốc mất, nhưng chị vẫn phải nằm liệt giường, không đi lại được.

Hơn một năm trước, chị được phẫu thuật kích thích não sâu. May mắn đến nay, những biến chứng của thuốc không còn và mọi sinh hoạt của chị trở lại bình thường.

Bác sĩ Tài cho biết độ tuổi trung bình khởi phát bệnh là 60 tuổi. Khi tế bào sản xuất chất dopamine trong não giảm khoảng 70-80% thì bắt đầu xuất hiện triệu chứng của bệnh.

Khó xác định nguyên nhân cụ thể

Theo bác sĩ Tài, Parkinson là bệnh người già nhưng người trẻ cũng mắc phải, nguyên nhân chính là từ yếu tố gen. Người ta tìm ra hơn 20 loại gen có liên quan đến bệnh này. Vì có nhiều gen thông qua nhiều cơ chế khác nhau nên không tìm ra gen nào là quyết định. Những người có tiền sử gia đình mắc bệnh Parkinson, người trẻ sẽ tăng nguy cơ mắc bệnh.

Một số nghiên cứu cho rằng tiếp xúc lâu dài với vài yếu tố môi trường như thuốc trừ sâu, hóa chất… có thể tăng nguy cơ phát triển bệnh Parkinson. Tuy nhiên, vẫn chưa thể tìm ra nguyên nhân cụ thể để tìm cách phòng ngừa.

Các triệu chứng thường gặp ở người bệnh là run, đơ cứng cơ, cử động chậm, rối loạn dáng đi. Khởi đầu là run ở một tay hoặc chân hoặc chỉ một bên của cơ thể. Run nhiều khi người bệnh nghỉ ngơi ở trạng thái thức và giảm khi vận động hoặc khi ngủ.

Một trong những triệu chứng sớm thường gặp nhất là cánh tay giảm đong đưa một bên khi đi do cơ bị đơ cứng. Đơ cứng cơ có thể ảnh hưởng các cơ mặt, chân, cổ hoặc những nơi khác của cơ thể.

Bệnh nhân sẽ cử động chậm khi cố gắng cử động từ một tư thế nghỉ. Ví dụ như khó ra khỏi giường, đang ngồi khó đứng lên. Cử động chậm ở mặt, họng làm cho bệnh nhân khó nói, khó nuốt. Người mắc bệnh Parkinson hay đi bước ngắn và lê chân với hai chân sát vào nhau, hông gập nhẹ và xoay người khó khăn.

Ngoài ra bệnh còn có một số triệu chứng như mất cảm giác mùi, rối loạn tiêu hóa, tiểu không kiểm soát và khó tiểu, tụt huyết áp tư thế, chảy dãi, mất ngủ, lo âu, trầm cảm.

Nếu người bệnh không được điều trị đúng đắn và kịp thời, sau 5-7 năm sẽ có nguy cơ bị tàn phế. Cho đến hiện nay, vẫn chưa có phương thức nào điều trị phòng ngừa và chữa lành bệnh Parkinson, chủ yếu là điều trị giảm triệu chứng.

Các phương pháp điều trị hỗ trợ như vật lý trị liệu, phục hồi chức năng hướng nghiệp, chức năng nói, nuốt… và chế độ ăn hợp lý là rất hữu ích, tùy từng giai đoạn của bệnh. “Đạm trong thức ăn có thể ngăn cản sự hấp thu levodopa (tiền chất chuyển hóa dopamine) làm ảnh hưởng đến hiệu quả của thuốc.

Do đó, nên chia bữa ăn đạm thành nhiều lần, hoặc ăn vào ban đêm để cơ thể không bị thiếu đạm. Bệnh Parkinson cũng như thuốc điều trị thường dễ gây bón. Do đó, người bệnh cần uống nhiều nước, ăn nhiều thức ăn có chất xơ như rau, quả, củ”- bác sĩ Tài khuyên.

Giai đoạn sớm của bệnh, nên uống thuốc lúc no để giảm tác dụng phụ như buồn nôn, nôn. Khi bệnh tiến triển, uống thuốc ít nhất 1 giờ trước ăn hoặc 2 giờ sau ăn có thể giúp thuốc tác dụng tốt hơn.