Trăng tròn thông thường (trái) so với trăng tại cận điểm/siêu trăng – Ảnh: do Hội Thiên văn học trẻ Việt Nam cung cấp

Trăng tròn vào tối 14-11 này sẽ lớn hơn bình thường, với diện tích lớn hơn khoảng 30%, độ sáng cũng lớn hơn khoảng 30%, được giới thiên văn học gọi là siêu trăng. Liệu sự xuất hiện lần này của siêu trăng có gây ra những hiện tượng như sóng thần, động đất… như nhiều đồn đoán trên mạng xã hội?

Siêu trăng là gì?

Theo nhà nghiên cứu Đặng Vũ Tuấn Sơn – chủ tịch Hội Thiên văn học trẻ Việt Nam, siêu trăng (super moon) là sự trùng hợp, khi Mặt trăng đi vào điểm cận địa (điểm gần Trái đất nhất trên quỹ đạo elip của nó quanh Trái đất) vào đúng hoặc lân cận thời điểm trăng tròn hay không trăng.

Với người quan sát trên Trái đất, thời điểm không trăng là không thể quan sát được, chỉ có thể quan sát sự trùng hợp này vào thời điểm trăng tròn.

Khi siêu trăng diễn ra vào đêm trăng tròn, đĩa sáng Mặt trăng có đường kính lớn hơn vào thời điểm Mặt trăng ở điểm viễn địa (điểm xa nhất trên quỹ đạo) khoảng 14% (diện tích lớn hơn sẽ vào khoảng 30%), và độ sáng lớn hơn khoảng 30%.

Trên thực tế, so với hầu hết những lần trăng tròn thông thường, siêu trăng chỉ có đường kính lớn hơn dưới 10%, không gây ra khác biệt đáng kể khi quan sát trực tiếp.

Ảnh hưởng thế nào đến Trái đất?

Như mọi lần trùng hợp khác, Mặt trăng vào đêm 14-11 này sẽ đạt điểm trăng tròn (full moon) chỉ sau khoảng hơn hai giờ, kể từ thời điểm nó đạt cận địa.

Thời điểm cận địa của Mặt trăng sẽ rơi vào lúc 18g30 ngày 14-11, còn điểm trăng tròn sẽ là 20g52 hôm đó (giờ Việt Nam).

Tại cận địa lần này, Mặt trăng sẽ cách Trái đất 356.536km. Việc này được cho là đặc biệt, vì đây là lần Mặt trăng đến gần Trái đất nhất kể từ năm 1948 (68 năm trước), khi đó nó còn tới gần Trái đất hơn lần này đến 48km. Lần tiếp theo Mặt trăng đến gần Trái đất như vậy là ngày 25-11-2034.

Nghe qua thì có vẻ Mặt trăng rất gần Trái đất. Nhưng hãy nhớ rằng, khoảng cách trung bình từ Mặt trăng tới Trái đất là 384.000km, còn khoảng cách trung bình của các lần cận địa là khoảng 360.000km.

Như vậy, độ chênh lệch giữa lần cận địa này so với những lần cận địa khác là không hề nhiều, chỉ khoảng 1%. Do đó, các nhà khoa học đều khẳng định: thông tin siêu trăng sẽ tác động đến các thiên tai trên Trái đất như sóng thần, động đất đều là bịa đặt, không chính xác.

Thực tế, lực hấp dẫn giữa hai thiên thể gần như không tăng lên, nếu có thì chỉ đủ làm cho thủy triều cao hơn một chút, nhưng cũng không đủ để có thể nhận ra bằng quan sát thông thường. Về cơ bản, siêu trăng không gây ra bất cứ ảnh hưởng nào cho hoạt động của con người cũng như các điều kiện tự nhiên của Trái đất.

Nói về ảnh hưởng của hiện tượng thiên nhiên này đến Trái đất, GS.TSKH Lê Minh Triết, phó chủ tịch Hội Vật lý TP.HCM, cho biết sức hấp dẫn của Mặt trăng có những ảnh hưởng đến thuỷ triều, địa triều và khí triều trên Trái đất; nhưng trong đời sống con người thì được biết nhiều nhất là thuỷ triều.

Ngoài ra, người ta cũng cho rằng hiện tượng này có mối tương quan nào đó đến sức khoẻ con người và thời tiết trên Trái đất, nhưng đó chưa phải là lý thuyết hoàn chỉnh, rõ ràng và khoa học.

“Đó là sự vần vũ của tự nhiên, và chúng ta cũng đã từng chứng kiến nên sẽ không có những biến động lớn gì” – GS.TSKH Lê Minh Triết nhắn nhủ.

So sánh Mặt trăng khi ở vị trí cận điểm và viễn điểm