Việc đăng ảnh trên những diễn đàn nhiếp ảnh như thế này liệu có phải xin giấy phép?

Phải chăng việc giới thiệu, phổ biến ảnh trên Facebook, website cá nhân… cũng phải xin cấp giấy phép từ cơ quan quản lý văn hoá? Câu hỏi này được nhiều nhà nhiếp ảnh đặt ra xung quanh nghị định có hiệu lực thi hành 
kể từ ngày 15-8.

“Việc đăng ảnh trên mạng rất phức tạp”

Tại khoản 9, điều 3 của nghị định giải thích: “Triển lãm tác phẩm nhiếp ảnh là hình thức phổ biến, giới thiệu, trưng bày, trình chiếu tác phẩm nhiếp ảnh, bao gồm cả triển lãm tác phẩm nhiếp ảnh trên mạng Internet”.

Trong khi đó, điều 11 của nghị định đưa ra quy định: “Tổ chức, cá nhân tổ chức triển lãm tác phẩm nhiếp ảnh tại Việt Nam phải có giấy phép triển lãm do cơ quan quản lý nhà nước có thẩm 
quyền cấp”.

Chiều 12-7, trả lời câu hỏi của Tuổi Trẻ: “Việc đăng ảnh trên mạng xã hội như Facebook hay website cá nhân… có được coi là triển lãm tác phẩm nhiếp ảnh trên mạng Internet hay không và có phải xin phép cơ quan quản lý văn hóa hay không?”, ông Vi Kiến Thành – cục trưởng Cục Mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm (đơn vị tham gia soạn dự thảo nghị định 72/2016) – giải thích:

“Về nguyên tắc là kể cả khi đăng ảnh trên Facebook mà có hình thức phổ biến, giới thiệu, quảng bá cho nhiều người thì vẫn phải xin phép.

Trước đây không có quy định này nhưng bây giờ có bởi vấn đề đó cũng phải kiểm soát chứ hiện nay việc đăng ảnh trên mạng rất nhiều phức tạp chứ không phải đơn giản”.

Ông Thành cũng khẳng định đối tượng áp dụng của quy định này không chỉ là các nghệ sĩ nhiếp ảnh mà mọi công dân tham gia vào hoạt động nhiếp ảnh đều phải thực hiện.

“Nếu đăng ảnh cá nhân lên Facebook thì không được coi là triển lãm mà chỉ đăng ảnh dưới hình thức triển lãm trên mạng mới thuộc phạm vi điều chỉnh và phải xin phép.

Nếu chỉ đăng một vài ảnh chơi thì đó là việc cá nhân. Còn nếu đăng ảnh trên mạng Internet mà hình thức như một triển lãm thì phải xin phép”.

Tuy nhiên, khi được hỏi thế nào được coi là triển lãm ảnh trên mạng Internet và thế nào được coi là đăng ảnh chơi thì ông Vi Kiến Thành chỉ nói rằng Bộ 
VH-TT&DL sẽ có thông tư hướng dẫn giải thích cụ thể sau.

Sáng 13-7, trao đổi thêm với Tuổi Trẻ, ông Thành giải thích thêm:

“Triển lãm ảnh trên mạng Internet có thể hiểu là người ta lập ra website, các nghệ sĩ nhiếp ảnh gửi ảnh đến đó và mọi người đều có thể truy cập vào website đó để xem ảnh thì được coi là hình thức triển lãm ảnh trên mạng Internet.

Tương tự như vậy, nếu trên Facebook mà họ tiếp nhận tất cả các nguồn ảnh của mọi người gửi đến và mọi người đều có thể xem được ảnh thì cũng là hình thức triển lãm ảnh trên Internet”.

Các nhà nhiếp ảnh thường xuyên post ảnh trên website cá nhân

Quy định nhiều lỗ hổng

Quy định trên trong nghị định về hoạt động nhiếp ảnh đã vấp phải ý kiến băn khoăn của các nghệ sĩ nhiếp ảnh. Nhiếp ảnh gia Na Sơn cho biết sau khi nghiên cứu kỹ nghị định này thì anh thực sự sốc.

“Đây là một văn bản pháp luật có những điều không rõ ràng mà nếu áp dụng nó thì không chỉ hoạt động nhiếp ảnh mà nhiều thứ liên quan đến đời sống riêng tư, cá nhân của chúng ta chắc chắn bị xáo trộn”.

Nói về quy định triển lãm ảnh trên mạng Internet phải xin cấp giấy phép, nhiếp ảnh gia Na Sơn phân tích: “Hằng ngày, hằng giờ trên mạng Internet, trong các group ảnh, diễn đàn, trong các cơ quan, đơn vị đều có những cuộc thi ảnh, liên hoan, trưng bày ảnh… tự tổ chức với nhau.

Ví dụ như hội chó cưng họ thi ảnh chó đẹp mỗi ngày, hội chụp ảnh phong cảnh cũng vậy, hay trong một vài cơ quan tôi biết có cuộc thi ảnh con khỏe đẹp dán trên bảng tin cơ quan… Đối chiếu theo quy định của nghị định này thì tất thảy đều phải xin cấp phép hết?

Hay nói về chuyện cá nhân mỗi người. Hầu như chúng ta ai cũng có Facebook hay Instagram. Ngày nào tôi cũng đăng rất nhiều ảnh chụp lên đó. Đấy cũng là trưng bày tác phẩm nhiếp ảnh lên Internet như theo giải thích của văn bản này?

Hơn 30 triệu người dùng Facebook, hàng trăm nghìn người dùng Instagram ở VN ngày nào cũng “trưng bày tác phẩm nhiếp ảnh” lên Internet là ảnh chụp selfie, ảnh chụp bất kỳ vật dụng gì xung quanh… Họ đều phải xin phép bằng văn bản? Cơ quan nào làm việc quản lý và cấp phép cho xuể?”.

Bô ảnh Cô gái Việt tập Yoga ở Tây Tạng do chủ nhân Phụng Yến đưa lên mạng được quan tâm gần đây.

Dẫn điều 21 và điều 40 Hiến pháp, nhiếp ảnh gia Na Sơn cũng đặt câu hỏi liệu nghị định về hoạt động nhiếp ảnh với phạm vi bao trùm mọi hoạt động liên quan đến chụp ảnh và công bố ảnh chụp cả ngoài đời lẫn trên mạng có vi phạm quyền đã được hiến định của mỗi người?

Nghệ sĩ nhiếp ảnh Vũ Quốc Khánh, chủ tịch Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh VN, cho rằng có thể cơ quan quản lý văn hoá muốn tính trước, trong tương lai những triển lãm ảnh trên mạng Internet sẽ phổ biến nên mới đặt ra quy định đó.

“Tuy nhiên, cần phải làm rõ thế nào là triển lãm ảnh trên Internet (phải xin giấy phép) và thế nào là đăng ảnh để cung cấp thông tin cho bạn bè, người thân (không cần phải xin giấy phép)? Và hơn hết, mọi người đều cần phải có trách nhiệm với việc mình làm, và văn hóa chơi ảnh trên mạng cũng rất quan trọng” – ông Vũ Quốc Khánh bày tỏ.

Luật sư Nguyễn Thế Truyền (Công ty luật hợp danh Thiên Thanh): Các nhà nhiếp ảnh thường xuyên post ảnh trên website cá nhân Cần giải thích chi tiết để tránh gây hoang mang Chúng ta cần xem xét để phân biệt triển lãm ảnh trên mạng Internet và đăng ảnh cá nhân lên Facebook, website. Mục đích của hai hoạt động này khác nhau: triển lãm là hoạt động trưng bày vật phẩm, tranh ảnh hoặc hàng hoá tập trung trong một thời gian và tại một địa điểm nhất định nhằm mục đích giới thiệu, quảng bá đến mọi người trong xã hội, cộng đồng với các mục đích chính là thương mại và phi thương mại; đăng ảnh lên Facebook, web… chỉ là hoạt động bày tỏ, chia sẻ cảm xúc của cá nhân lên trang cá nhân của mình và mục đích chính là bày tỏ chia sẻ cảm xúc, giao lưu, kết nối với mọi người. Việc đăng ảnh trên những diễn đàn nhiếp ảnh như thế này liệu có phải xin giấy phép? Theo cá nhân tôi hay những người làm luật khác thì cách hiểu, cách giải thích của nghị định này không có sai sót, tuy nhiên nếu cần thiết thì khi ban hành thông tư hướng dẫn nghị định, cơ quan có thẩm quyền có thể quy định, giải thích chi tiết, tránh việc áp dụng tuỳ tiện và gây tâm lý hoang mang không đáng có. V.V.TUÂN ghi