Nhờ xét nghiệm máu ELISA chẩn đoán ký sinh trùng, các bác sĩ mới phát hiện bệnh nhân L.T.H. bị nhiễm giun đũa chó, giun lươn ruột và giun đầu gai và kê thuốc điều trị đặc hiệu cho chị – Ảnh: HTP

Đáng nói không chỉ bệnh nhân mà ngay cả bác sĩ cũng ít khi nghĩ tới nguyên nhân gây bệnh là do ký sinh trùng.

Biến dạng mặt 
và ngứa toàn thân

Chị L.T.H., 29 tuổi, TP Vinh, Nghệ An, cách đây một năm khi đang có thai ở tháng thứ 4 thì xuất hiện sẩn ngứa liên tục khắp người cho đến khi sinh con thì hết.

10 tháng sau chị H. ngứa lại với mức độ nặng hơn, lúc đầu ở mặt, sau đó toàn thân. Ngứa làm mặt chị H. biến dạng, bị phù nhiều, bôi các thuốc chống ngứa đều không giảm.

Dù dùng thuốc nhưng các nốt dị ứng, phù mặt, nổi sẩn ngứa ngày càng nhiều hơn. Chị đi khám tại Bệnh viện Bạch Mai chẩn đoán hồng ban đa dạng, dùng thuốc chống dị ứng có đỡ, nhưng sau đó tái phát như cũ.

Chị tiếp tục đi khám tại Bệnh viện Da liễu T.Ư và được chẩn đoán chàm đồng xu. Sau đó chị H. có qua một bệnh viện khác khám, nhưng được khẳng định không phải do ký sinh trùng.

Chị L.T.H. với phần da bị tổn thương trước khi điều trị nhiễm ký sinh trùng – Ảnh: Thuỳ Linh

Uống thuốc không đỡ, cuối cùng chị tìm đến GS.TS Nguyễn Văn Đề, nguyên trưởng bộ môn ký sinh trùng Trường ĐH Y Hà Nội, để xét nghiệm máu ELISA chẩn đoán ký sinh trùng.

Kết quả, chị bị nhiễm giun đũa chó, giun lươn ruột và giun đầu gai và được kê thuốc điều trị đặc hiệu ba loại giun này, không dùng thuốc chống dị ứng nữa. Kết quả sau điều trị một tháng, chị hết ngứa, hết phù, hết các nốt ở da và trở lại bình thường.

Tương tự, ông Nguyễn Văn H., 55 tuổi (Quảng Nam), bị mẩn ngứa, nổi mề đay hơn 30 năm, điều trị khắp nơi không khỏi. Cuối cùng khi xét nghiệm ký sinh trùng ông cũng bị giun đũa chó, sán lá gan, giun đầu gai và giun lươn ruột.

GS.TS Nguyễn Văn Đề cho biết nhiều người khổ sở vì căn bệnh dị ứng được kết luận là viêm da cơ địa, không điều trị khỏi hành hạ cả chục năm trời, thậm chí hơn 30 năm như ông H..

Thực tế, nhiễm ký sinh trùng chiếm một tỉ lệ rất lớn trong cộng đồng gây nên nhiều bệnh cảnh phức tạp, biểu hiện rất đa dạng nhưng chưa được quan tâm đúng mức. Không chỉ người dân không biết đến bệnh mà ngay cả các bác sĩ cũng dễ bị bỏ sót.

Bệnh dị ứng biểu hiện ra bên ngoài bằng các nốt sẩn ngứa, mề đay, chàm… Bệnh có thể do cơ địa hoặc ngoại lai.

Trong nhóm ngoại lai, nguyên nhân có thể do hoá chất, phấn hoa hay ký sinh trùng. Nhiễm bất kỳ loại ký sinh trùng nào cũng có thể gây bệnh lý này. Khi ký sinh trùng, mà chủ yếu là giun sán, ký sinh trong cơ thể, chúng di chuyển trong máu, dưới da, niêm mạc, gan, phổi, não, tủy sống, cơ… gây rất nhiều triệu chứng khác nhau, trong đó có sẩn ngứa, mề đay.

Biểu hiện ngoài da 
còn là may mắn

GS.TS Nguyễn Văn Đề nhấn mạnh người có biểu hiện dị ứng ngoài da, thậm chí hình giun, sán ra bên ngoài nhìn tuy sợ nhưng không đáng ngại bằng biểu hiện thầm lặng bên trong.

Bởi thấy biểu hiện ngoài da, người bệnh đi khám và được điều trị kịp thời, trong khi đó có nhiều người giun sán biểu hiện rất phức tạp, bị chẩn đoán nhầm viêm ruột, loét dạ dày tá tràng, tràn dịch màng phổi, tràn dịch màng bụng, viêm thận, lao…

Thực tế, các loại ký sinh trùng gây các bệnh lý khác nguy hiểm hơn trong cơ thể. Chẳng hạn, giun đũa chó ngoài gây dị ứng còn tạo ổ chứa ấu trùng giun với các tổ chức viêm ở nhiều phủ tạng như: gan, phổi, mắt, não và nhiều tạng phủ khác (dễ nhầm với các khối u di căn).

Ấu trùng sán lợn nếu ký sinh ở não gây động kinh, co giật, liệt, nói ngọng, rối loạn ý thức, có những cơn nhức đầu dữ dội. Ở mắt gây chèn ép sau nhãn cầu như tăng nhãn áp, giảm thị lực, song thị. Tại cơ vân: xuất hiện những nang dưới da kích thước từ 0,5 – 2cm, di động ở cơ bắp tay, chân, liên sườn, cơ ngực, lưng…

Giun lươn ruột ký sinh trong ruột non và tá tràng, có thể chui vào niêm mạc ruột gây tổn thương niêm mạc ruột, tá tràng, làm rối loạn tiêu hoá hoặc gây tình trạng viêm ruột mạn tính, có thể gây viêm tá tràng hoặc gây lỵ. Nếu không điều trị kịp thời có thể gây nguy hiểm, dẫn đến tử vong, đặc biệt giun lươn có khả năng đẻ thêm ngay trong cơ thể.

Giun đầu gai cư trú ở nhiều nơi: ở thần kinh trung ương gây viêm tủy rễ thần kinh (hay gặp nhất), viêm não – tuỷ- rễ thần kinh, viêm não – màng não…; ở da và mô mềm gây đau, sưng phồng, ngứa, ban đỏ; ở phổi gây ho, đau ngực, khó thở, ho ra máu… Đặc biệt giun đầu gai thường tạo các khối u di chuyển. Giun lươn não gây viêm màng não tăng bạch cầu ái toan, trường hợp nặng gây đau đầu dữ dội và có thể hôn mê.