Ớt đỏ: gia vị cay, thuốc hay chữa bệnh?

Ớt đỏ, loại gia vị cay quen thuộc, được dùng trong rất nhiều món ăn ở xứ ta. Gần đây rộ lên những thông tin về khả năng chữa bệnh của ớt.

Ớt đỏ, loại gia vị cay quen thuộc của người Việt Nam

Trong đó, đặc biệt là thông tin ớt có khả năng cắt cơn đau thắt ngực (đau tim), trị viêm loét dạ dày và ung thư. Vậy thật sự ớt tốt đến đâu?

Thành phần dinh dưỡng

Ngoài tinh chất ớt capsaicin, trong ớt đỏ còn có đến 26 loại chất sinh học khác.

Ớt có nhiều các chất khoáng, vi lượng như kẽm, selen, canxi, magiê, nhiều vitamin A, vitamin C và các vitamin nhóm B khác, nhiều hoạt chất sinh học quý như các chất chống oxy hoá (antioxidant), chất chống kết dính tiểu cầu, chất “giống” nitroglycerin có tác dụng giãn động mạch vành…

Khả năng điều trị 
phong phú

Tinh chất ớt capsaicin đã được nghiên cứu, sản xuất ra các dược phẩm:

* Thuốc giảm đau

Capsaicin có tính chất giảm đau mạnh khi áp dụng cho da. Thụ thể “nhiệt đau” TRPV1 của hệ thần kinh xuất hiện nhiều ở da, cơ. Thường thụ thể nằm yên và kích hoạt khi nhiệt độ da lên 42^oC.

Chất capsaicin của ớt gắn và kích hoạt TRPV1 và giúp cơ thể chịu đau tốt hơn. Capsaicin còn làm giảm lượng chất P, chất trung gian dẫn truyền cảm giác đau lên não. Ít chất P, cảm giác đau mất đi.

Capsaicin được bào chế trong thuốc giảm đau dưới nhiều dạng thức như: nhũ dịch, kem bôi, miếng dán ngoài da; dạng trà ớt, rượu ớt để uống hay khí dung… Các thuốc có capsaicin dùng giảm đau trong viêm xương, viêm cơ khớp, đau lưng, đau sau phẫu thuật, sau bệnh zona, thống kinh…

* Bệnh đau thắt ngực, thuyên tắc mạch máu

Ớt có thể chặn cơn đau thắt ngực rất nhanh. Nhiều chuyên gia cho rằng ớt cũng giúp giảm nhịp tim đập nhanh, tăng cường máu đến tim, ngăn ngừa máu kết tụ canxi.

Ớt còn dùng hỗ trợ điều trị cục máu đông nội mạch, mảng xơ vữa hay xơ cứng động mạch, suy tim sung huyết.

* Tốt cho hệ tiêu hóa

Từ lâu, nhiều người cho rằng thức ăn cay gây loét dạ dày và các bệnh dạ dày khác. Nhưng nghiên cứu khoa học cho thấy capsaicin của ớt cay bảo vệ niêm mạc dạ dày.

Capsaicin kích thích, tăng nhu động tiêu hoá, tăng hấp thụ thức ăn nên được dùng trị chứng khó tiêu, đau thượng vị. Một nghiên cứu ở Singapore cho thấy việc ăn ớt hằng ngày giảm nguy cơ loét dạ dày tá tràng đến 53%.

* Chống béo phì và đái tháo đường

Capsaicin làm tăng tiêu hao năng lượng thông qua sự kích hoạt của các mô mỡ nâu và gia tăng quá trình oxy hoá chất béo.

Capsaicin cũng làm giảm các triglyceride, đặc biệt triglyceride tổng hợp từ các chất bột đường lưu trữ trong các tế bào mỡ, và giảm cholesterol máu. Kết quả ăn ớt sẽ giảm béo phì và đái tháo đường.

* Cải thiện tuần hoàn não bộ

Tinh chất ớt làm tăng tuần hoàn não nên có tác dụng tốt trong đau nửa đầu và đau đầu vận mạch.

* Tăng hiệu quả của thuốc khác

Capsaicin làm tăng tác dụng của thuốc điều trị viêm khớp, kháng sinh, bệnh tim hoặc tuần hoàn, thuốc nhuận tràng, thuốc lợi tiểu, tuyến giáp…

* Ngừa ung thư

Một nghiên cứu ở Anh cho thấy capsaicin có thể giết chết các tế bào ung thư phổi và tuyến tuỵ mà không làm hại các tế bào xung quanh. Do đó họ cho rằng người Mexico và Ấn Độ thường ăn nhiều gia vị, nhất là ớt, nên một số bệnh ung thư có tỉ lệ mắc thấp hơn người phương Tây!

Tác dụng tim mạch của ớt còn bàn cãi

Tuy nhiên, theo nhiều bác sĩ, tác dụng của capsaicin và việc dùng trong cấp cứu là chưa có chứng cứ. Ở những ca cấp cứu tim mạch, bệnh cần thuốc đặc trị có tác dụng nhanh, liều lượng chính xác. Không bác sĩ nào dám liều dùng tinh chất ớt capsaicin để cấp cứu bệnh nhân.

Sử dụng capsaicin quá liều có thể dẫn đến chảy máu không kiểm soát nếu bệnh nhân có rối loạn đông máu. Ngoài ra, vị cay cũng là lý do kích thích tiết adrenalin làm tăng nhịp tim gây co mạch bất lợi cho bệnh nhân.

Do đó, ớt là một gia vị, thuộc nhóm thực phẩm có những chất tác dụng dược lý nên là một thực phẩm chức năng. Còn capsaicin là một dược phẩm (thuốc) đúng nghĩa. Cả thực phẩm chức năng và dược phẩm khi dùng phải lưu tâm đến: liều tác dụng, liều độc, liều chết và những tác dụng phụ.

Nên dùng ớt như một “gia vị thuốc” đúng nghĩa vừa làm ngon miệng vừa hỗ trợ phòng ngừa bệnh.