Nên chủ động chăm sóc 
sức khoẻ tâm thần

Khoảng 20 triệu người dân Việt Nam có vấn đề liên quan sức khoẻ tâm thần, nhưng bệnh viện chỉ chăm sóc những người đã có bệnh thật sự. 

Còn những người lo âu, trầm cảm, stress… các bác sĩ mong muốn chủ động điều trị cho họ.

Nhiều năm làm việc trong lĩnh vực sức khoẻ tâm thần, bà Nguyễn Thanh Tâm, giám đốc Basic Needs VN – một tổ chức quốc tế hàng đầu trong chăm sóc sức khoẻ cộng đồng, cho rằng người bị loạn thần có tỉ lệ không cao trong số bệnh nhân có vấn đề về sức khoẻ tâm thần, nhưng lại là bệnh nan y.

Quản lý bằng “bộ công cụ”

Những người này có ảo giác nghe thấy tiếng nói thúc giục họ giết người, tự tử hoặc làm đau bản thân. Bên cạnh đó là những bệnh nhân trầm cảm, dù bệnh dễ chữa nhưng cũng có thể có hành vi nguy hại tương tự. Theo bà Tâm, nếu không quản lý, phát hiện sớm, những người này có thể có hành vi nguy hại cho bản thân và người khác.

Những vụ việc do những “người điên không biểu hiện ra ngoài” như vậy, theo bà Tâm, không nhiều nhưng đều rất nghiêm trọng. Gần đây tại Bình Phước có vụ án bà mẹ sinh năm 1989 nghi bị tâm thần đã sát hại hai con (sinh năm 2010 và 2012) rồi thả xuống giếng phi tang. Ông La Đức Cương, giám đốc Bệnh viện Sức khoẻ tâm thần T.Ư 1, cho biết ở ngoại thành Hà Nội có vụ bố loạn thần bịt giấy ướt vào mũi hai con trong đêm làm cả hai tử vong.

“Bệnh viện chuyên khoa tâm thần chỉ điều trị cho bệnh nhân đã biểu hiện bệnh rõ ràng, là điều trị bị động. Khi đó việc điều trị sẽ phụ thuộc nhiều vào thuốc, bệnh nhân trở nên lơ ngơ, chất lượng sống giảm sút. Trong khi đó, nếu chủ động quản lý họ bằng các bộ công cụ như bộ công cụ cho bệnh nhân loạn thần, trầm cảm, bộ cho lo âu, stress, cho người có nguy cơ tự tử…, giống như có nhiệt kế là công cụ đo nhiệt độ, chủ động điều trị cho họ thì chất lượng sống của bệnh nhân tăng lên, nguy cơ xảy ra các vụ việc tương tự sẽ giảm” – bà Tâm khuyến cáo.

Khi nào được xem là có vấn đề?

Theo bà Tâm, định nghĩa một người có sức khoẻ tâm thần tốt là khi mình biết giá trị, vị trí của mình, biết ứng xử, xây dựng mối quan hệ với người khác, ứng xử tuỳ theo hoàn cảnh…

“Gần đây có những ý kiến cho rằng kể cả nghi can giết người hàng loạt, máu lạnh cũng có thể có vấn đề liên quan đến sức khoẻ tâm thần. Tôi không được khám hay kiểm tra những trường hợp như vậy, nhưng ngay ở Mỹ để nghiên cứu về những kẻ giết người hàng loạt, người ta cũng dành hàng chục năm mới có được vài kết luận. Tôi chỉ dám nói thêm về giáo dục, những trường hợp đó chắc chắn có vấn đề giáo dục, không nhận thức được gì là quan trọng với cuộc sống, giá trị ở đâu” – bà Tâm cho biết.

Còn ông La Đức Cương bổ sung: phim ảnh, văn hoá phẩm gần đây cũng khiến thanh niên bị lôi cuốn. Họ có nhiều loại thần tượng mà có khi có cả thần tượng là “xã hội đen”. Nhiều thanh niên thích hành vi ngang ngược, lời nói tục tằn và cho rằng như vậy mới thu hút, doạ được người khác.

Nếu không được gia đình, trường học, cấp trên hướng dẫn, hành vi này sẽ trở nên lây lan và có thể dẫn đến những hành vi nghiêm trọng hơn như có những vụ đâm nhau vì “nhìn đểu”, hay thanh thiếu niên (đặc biệt trẻ em ở miền Bắc) rất ít em biết cảm ơn và xin lỗi vào các thời điểm cần cảm ơn, xin lỗi. Nhưng nhiều gia đình chưa chú ý giáo dục hành vi như vậy.