Tạo cơ chế để báo chí mạnh lên

Hội nghị trung ương 10 (khóa XI) đã cho ý kiến về đề án quy hoạch phát triển và quản lý báo chí toàn quốc đến năm 2025. 

Học sinh các trường THPT tỉnh Tây Ninh xem thông tin về tuyển sinh trên báo Tuổi Trẻ trong buổi tư vấn hướng nghiệp tại Trường THPT Lý Thường Kiệt (Tây Ninh) sáng 10-1-2015 – Ảnh: Như Hùng

Trả lời phỏng vấn báo Tuổi Trẻ về một số nội dung trong đề án này, PGS.TS Nguyễn Thế Kỷ (phó trưởng Ban Tuyên giáo trung ương) cho biết:

Ông Nguyễn Thế Kỷ – Ảnh: V.V.Thành

– Tại hội nghị vừa qua, trung ương đã thảo luận sôi nổi về đề án và cơ bản đồng ý với những vấn đề lớn đề án nêu ra.

Một trong những mục đích lớn nhất của đề án là trên cơ sở đánh giá khách quan, chính xác về thực trạng báo chí hiện nay, bao gồm các loại hình báo chí, công tác quản lý báo chí, đội ngũ những người làm báo, hệ thống cơ chế, chính sách liên quan đến báo chí, môi trường hoạt động của báo chí, công chúng báo chí, xu thế phát triển báo chí trên thế giới… để qua đó nhìn nhận, đánh giá đề ra các quyết sách phù hợp với tình hình mới.

Cùng với đó, mục đích của đề án là để cho báo chí chúng ta mạnh lên. Mạnh về tư tưởng chính trị, nội dung thông tin, đảm bảo hoạt động đúng tôn chỉ mục đích, thông tin đến công chúng phải bổ ích, hiệu quả.

Đề án không chỉ tính đến chuyện tăng hay giảm số cơ quan báo chí, điều quan trọng là phải rà soát lại đội ngũ những người làm báo, từ người lãnh đạo quản lý cho đến biên tập viên, phóng viên, kỹ thuật viên…

Từ đó phân tích làm rõ những ưu điểm của đội ngũ, những điểm nào còn hạn chế, trên cơ sở đó tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng cho đội ngũ những người làm báo. 

Liên quan đến đội ngũ, ngoài vấn đề phẩm chất chính trị, trình độ năng lực chuyên môn, tôi cho rằng vấn đề đạo đức nghề nghiệp lúc này cũng phải đặt ra một cách nghiêm túc, xem xét thấu đáo, vì thực tế vừa qua cho thấy có không ít “con sâu làm rầu nồi canh”, lợi dụng danh nghĩa báo chí để doạ dẫm doanh nghiệp, để thông tin sai sự thật…

Theo quy luật đào thải

* Thưa ông, vấn đề quy hoạch báo chí được đặt ra theo hướng nào?

– Đề án đã nêu rõ những quan điểm về quy hoạch phát triển báo chí. Trong đó nhấn mạnh báo chí là phương tiện thông tin, công cụ tuyên truyền, vũ khí tư tưởng quan trọng của Đảng, Nhà nước, các tổ chức chính trị – xã hội, xã hội – nghề nghiệp, là diễn đàn của nhân dân, đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp, toàn diện của Đảng, sự quản lý của Nhà nước, hoạt động trong khuôn khổ pháp luật. 

Cụ thể về quy hoạch, nếu quan sát đời sống báo chí hôm nay, không khó để chúng ta thấy rằng đã và đang có những điểm bất hợp lý.

Liệu chúng ta có nên tiếp tục để những sự bất hợp lý đó tồn tại? Rõ ràng cũng như lâu nay chúng ta hay nói tái cấu trúc nền kinh tế để phát triển chất lượng hơn, bền vững hơn, với báo chí cũng tương tự như vậy.

Trước hết sự ra đời và phát triển của một cơ quan báo chí, một sản phẩm báo chí không phải từ ý chí chủ quan mà phải từ nhu cầu khách quan của bạn đọc.

Tiếp cận từ góc nhìn này để xem xét cơ quan báo chí nào đã phát triển tốt thì khuyến khích và tạo cơ chế để phát triển tốt hơn. Cơ quan báo chí nào, sản phẩm báo chí nào vi phạm tôn chỉ mục đích, tiêu tốn ngân sách và không cần thiết cho bạn đọc thì cần có sự điều chỉnh. 

Nói một cách nôm na là theo quy luật đào thải, anh tồn tại và phát triển được, đóng góp tốt cho sự phát triển của xã hội thì thực tế sẽ chứng minh, nếu không thì sự tồn tại đó sẽ được đặt dấu hỏi một cách khách quan và theo đúng quy luật.

* Như vậy nhu cầu khách quan của bạn đọc là tiêu chí quan trọng đánh giá một tờ báo. Đề án có đặt ra vấn đề ông vừa nêu?

– Về cơ bản đề án đã thể hiện được. Sau khi trung ương cho ý kiến thì Bộ Chính trị tiếp thu và tiếp tục lãnh đạo hoàn thiện đề án để triển khai thực hiện.

Thật ra có những vấn đề đã được đề cập từ nhiều năm nay nhưng chưa rõ nét, trong khi thực tế luôn vận động.

Lần này quan điểm của trung ương và Bộ Chính trị là quyết tâm triển khai thật tốt đề án với tinh thần phát triển tốt đi đôi với quản lý tốt. Quản lý là tạo điều kiện để phát triển chứ không phải ngược lại.

Trong quá trình hoạt động của bất cứ cơ quan báo chí nào, bên cạnh những mặt tích cực tất nhiên không tránh khỏi có lúc sai sót.

Vấn đề ở đây là cơ quan báo chí nào, tờ báo nào có ảnh hưởng tốt đối với công chúng và cần cho đời sống xã hội thì sẽ tồn tại và phát triển một cách khách quan. 

Ai có thông tin đi trước sẽ giành ưu thế

* Ông có nghe trong giới báo chí có những ý kiến băn khoăn lo lắng về dự kiến quy hoạch lần này và ông có thể chia sẻ gì với các băn khoăn đó?

– Đúng là một số anh em báo chí cũng có hỏi tôi rằng trong đề án thì tờ báo này, tờ báo kia tới đây sẽ như thế nào.

Tôi trả lời rằng trong đề án chúng tôi chú ý đến những vấn đề cốt lõi, những vấn đề lớn, từ quan điểm phát triển và quản lý như thế nào và các mục tiêu đề ra, từ đó xác định nhiệm vụ, giải pháp.

Đi vào cụ thể thì còn là một câu chuyện chúng ta tiếp tục trong quá trình tiếp thu ý kiến trung ương để hoàn thiện và triển khai đề án tới đây. 

Một vấn đề tôi có thể khẳng định là những tờ báo, đài phát thanh, đài truyền hình, tạp chí nào lâu nay được công chúng khẳng định đó là cơ quan báo chí cần thiết (không phải nói theo định tính mà theo định lượng, dựa trên số phát hành, số lượng truy cập, số lượng người xem, người nghe và dựa trên các căn cứ khách quan, khoa học) thì được khuyến khích và tạo điều kiện phát triển tốt hơn, đúng hướng hơn.

* Để có đời sống báo chí sôi động, lành mạnh, không chỉ phụ thuộc vào báo chí, vào quy hoạch. Ở đây cần có sự cởi mở thông tin, chủ động cung cấp thông tin tốt hơn nữa. Ông nghĩ sao về điều này?

– Nhiều người có chung suy nghĩ này. Chúng ta đã có nhiều cố gắng theo hướng đó, dù đạt được những kết quả đáng ghi nhận, tuy nhiên từ mong muốn, từ cố gắng đến thực hiện còn có khoảng cách. Chúng ta đang sống trong thời đại thông tin, ai có thông tin đi trước sẽ giành ưu thế.

Thậm chí thông tin sai mà đi trước thì sau này cải chính cho được cũng mất rất nhiều thời gian và công sức. Chính vì vậy, việc chủ động cung cấp thông tin chính là để chiếm lĩnh trận địa thông tin. Không có cách nào khác. Hiện nay thông tin đi trước, đi sau đang được tính bằng giây, bằng phút chứ không phải tính từng ngày như trước đây. 

Nhìn vấn đề như vậy để thấy rằng chúng ta phải cùng nhau cố gắng, từ cơ quan quản lý báo chí cũng như từng tờ báo, từng nhà báo. Tất nhiên nhanh nhạy thì phải đi liền với cẩn trọng. Một cá nhân sai sót không sao, nhưng một tờ báo có thương hiệu mà sai sót thì sẽ lan toả và ảnh hưởng lớn trong xã hội.