Tỉ lệ tiêm chủng giảm, lo bùng phát dịch bệnh

Phụ huynh đưa con đi tiêm chủng dịch vụ tại phòng tiêm chủng của Viện Vệ sinh dịch tễ T.Ư – Ảnh: Việt Dũng 

Theo ông Cảm, hầu hết trẻ mắc bệnh được theo dõi đều chưa tiêm ngừa hoặc tiêm chưa đủ ba mũi văcxin viêm não Nhật Bản.

Không chỉ có viêm não Nhật Bản, năm 2013 có nhiều loại văcxin bị giảm tỉ lệ trẻ tiêm ngừa và có nguy cơ xảy ra dịch bệnh thời gian tới.

Có dịch cũng không chịu đi tiêm

Cách đây ba tuần, em N.M.T., con ông Nguyễn Trọng Hùng ở Hà Đông, Hà Nội, được chuyển đến Bệnh viện Nhi T.Ư cấp cứu từ Bệnh viện Đa khoa Hà Đông và được chẩn đoán mắc viêm não Nhật Bản. Em T. 14 tuổi, vốn khỏe mạnh và học giỏi, chỉ một ngày sau khi sốt cao và đau đầu dữ dội, bệnh chuyển nặng và khi đến điều trị tại khoa truyền nhiễm Bệnh viện Nhi T.Ư, em đã ở trong tình trạng hôn mê.

Theo ông Hùng, con ông chưa được tiêm văcxin phòng viêm não Nhật Bản. “Điều chúng tôi đau xót nhất là con đang khỏe mạnh đột ngột thành ra bất tỉnh như thế này chỉ sau một ngày” – ông Hùng nói.

Ông Nguyễn Nhật Cảm cho hay chỉ tiêu tiêm ngừa mũi văcxin viêm não Nhật Bản B ở Hà Nội là 95%, nhưng có những năm tỉ lệ này chỉ đạt 84%. Thậm chí cách đây hai năm, Trung tâm Y tế dự phòng Hà Nội rà đi soát lại, tổ chức tiêm tới mấy lần nhưng cũng chỉ đạt 85% trẻ trong độ tuổi đi tiêm văcxin viêm não Nhật Bản.

Còn theo GS.TS Nguyễn Trần Hiển – trưởng ban quản lý dự án tiêm chủng mở rộng quốc gia, viện trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ T.Ư, sau các tai biến sau tiêm năm 2013, đặc biệt là tai biến liên quan đến văcxin Quinvaxem và văcxin ngừa viêm gan B làm cả người dân và cán bộ y tế đều “ngại”, hậu quả là tỉ lệ tiêm một số văcxin trong năm 2013 giảm đáng kể so với năm 2012.

Cụ thể, văcxin ngừa bạch hầu – ho gà – uốn ván – viêm gan B – Hib (văcxin Quinvaxem) giảm từ 96% xuống 56%, văcxin sởi mũi 2 giảm từ 98% năm 2010 xuống 86%, văcxin ngừa viêm gan B mũi sơ sinh giảm từ 75,6% xuống còn 56%. Sáu tháng đầu năm 2014, tỉ lệ tiêm ngừa mũi văcxin viêm gan B sơ sinh giảm chỉ còn 20% trên phạm vi toàn quốc, thậm chí một số địa phương tỉ lệ này giảm còn dưới 10%, có nơi tỉ lệ tiêm mũi văcxin viêm gan B sơ sinh chỉ đạt… 3%!

Có nguy cơ bùng dịch?

Ông Nguyễn Nhật Cảm nhận định giai đoạn 2009-2013, với tỉ lệ tiêm chủng sởi của Hà Nội, mỗi năm Hà Nội còn khoảng 11.000 trẻ chưa có miễn dịch với bệnh sởi, nếu gặp nguồn lây là 100% trẻ sẽ mắc bệnh. Trong khi đó, với tỉ lệ hiện nay mỗi năm Hà Nội cũng còn khoảng 7.000 trẻ chưa được ngừa viêm não Nhật Bản B.

Với văcxin viêm gan B liều sơ sinh, ông Nguyễn Trần Hiển cho rằng nếu không triển khai tiêm văcxin viêm gan B trong vòng 24 giờ sau sinh thì hằng năm ước tính ở VN có thêm khoảng 54.600 trẻ nhiễm virút viêm gan B mãn tính, sẽ là nguồn lây nhiễm trong cộng đồng. Đó là chưa nói đến nguy cơ khoảng 20-30% số trẻ này (tương đương 11.000-16.000 trẻ) tiến triển thành xơ gan và ung thư gan sau này, chi phí điều trị rất tốn kém, trong khi đó giá thành chi cho một liều văcxin chỉ 8.300 đồng.

Thời gian qua, truyền thông luôn nóng với câu chuyện khan hiếm và thiếu văcxin. Những dòng người xếp hàng từ 5g sáng chờ tiêm văcxin 5 trong 1, 6 trong 1 và thủy đậu dịch vụ cho trẻ giữa tháng 7 vừa qua, trong khi văcxin đã hết sạch. Tháng 4-2014, khi mùa dịch sởi đang là cao điểm nóng bỏng thì thị trường cũng hết sạch văcxin 3 trong 1 sởi – quai bị – rubella dịch vụ. Người dân khốn khổ, nhà cung cấp văcxin cũng khốn khổ, còn ngành y tế thì bị chỉ trích vì không đáp ứng đủ văcxin dịch vụ theo yêu cầu.

Vì sao văcxin tiêm chủng mở rộng luôn phục vụ miễn phí mà người ta không tiêm, sẵn sàng dành cả ngày chờ đợi và bỏ tiền cho trẻ tiêm văcxin dịch vụ? Điều đó cho thấy người dân có nhu cầu phòng bệnh, nhưng họ vẫn đang rất lo chất lượng của dịch vụ tiêm chủng và lo ngại tai biến sau tiêm. Theo bác sĩ Trần Tuấn – giám đốc Trung tâm nghiên cứu và đào tạo phát triển cộng đồng, việc Bộ Y tế không tổ chức điều tra khách quan, độc lập về các vụ lùm xùm tai tiếng liên quan đến văcxin đã dẫn đến không giải tỏa được nỗi ám ảnh về văcxin, người dân chỉ đổ xô đưa trẻ đi tiêm khi dịch đã bùng phát.

Ngành y tế luôn khuyến cáo việc phòng bệnh bằng văcxin và thực tế đúng là như thế. “Để đảm bảo miễn dịch chủ động, chúng tôi khuyến cáo việc tiêm văcxin phải được thực hiện trước khi mùa dịch xảy ra, chứ không phải có dịch mới đi tiêm văcxin, vì phải cần thời gian một tháng sau khi tiêm đủ mũi văcxin cơ thể mới có đủ miễn dịch để có thể bảo đảm về phòng bệnh” – ông Hiển nói. Tuy nhiên, vấn đề còn là giải tỏa nỗi ám ảnh văcxin của người dân, chỉ có chất lượng tiêm chủng mới có thể trả lời được.

LAN ANH