Thời của sách điện tử?

Thời của sách điện tử?

1 Trong tiểu luận Tại sao văn chương? (“Why literature?” đăng trên tờ New Republic,14-5-2001), nhà văn đoạt giải Nobel 2010 Mario Vargas Llosa có nhắc tới cuộc viếng thăm Viện hàn lâm Hoàng gia Tây Ban Nha của Bill Gates, mà Vargas Llosa cho rằng nếu có mặt ở đó ông sẽ “la ó”.

Bill Gates đã phát biểu điều gì gây sốc chăng? Bill Gates bảo rằng mục tiêu cao nhất trước khi ông qua đời là đặt dấu chấm hết cho giấy viết, rồi sau đó là sách in. Ðương nhiên là máy tính sẽ thay thế vai trò đó.

Lời của Bill Gates liệu có thành hiện thực không còn phải chờ thời gian trả lời. Tuy nhiên, theo thời gian, có thể thấy sách điện tử (ebook) đang dần thế chỗ sách in. Theo thống kê của Amazon.com, trên thế giới hiện nay cứ 100 cuốn sách giấy bán ra thì có 143 sách điện tử được bán tương ứng, cứ 33 tháng bán sách điện tử bằng 15 năm bán sách giấy.

2 Học theo mô hình của Amazon.com, Việt Nam có Alezaa.com của Công ty cổ phần dịch vụ trực tuyến Vinapo (Hà Nội) cũng vừa ra mắt (bản nội bộ cho tác giả và đối tác đã ra mắt ngày 23-4, bản dành cho độc giả sẽ chính thức ra mắt trong tháng 8-2011).

Ðến thời điểm này, Alezaa.com là nơi làm và bán sách điện tử có bản quyền đầu tiên tại Việt Nam. Các tác giả sau khi nhượng bản quyền cho Alezaa.com sẽ được “ăn chia” 50-50 trên 70%, tức một cuốn sách bán ra sau khi trừ 30% chi phí phát hành, số còn lại sẽ “cưa đôi”. Trong ngày ra mắt Alezaa.com tại Hà Nội có khoảng 200 nhà văn đến tham dự thì hầu hết hào hứng với cách làm mới này.

Xin nói thêm Alezaa.com là nơi làm và phát hành ebook có bản quyền đầu tiên ở thời điểm hiện tại, còn những nơi làm ebook lậu (không bản quyền) hiện nay cũng không phải ít. Nhận thấy ebook đang là một xu hướng, sau Alezaa.com sắp tới đây sẽ có nhiều nơi làm ebook tử tế. Một cuộc cạnh tranh ebook hứa hẹn nhiều “gay cấn”.

Tại sao ebook? Nhà văn – dịch giả Mai Sơn, trưởng ban tu thư của Ðại học Hoa Sen, nhìn nhận: “Ðối với sinh viên, một cuốn sách/kệ sách ebook (đặc biệt là sách giáo khoa, sách tham khảo, sách tri thức) nằm gọn trong lap top thuận tiện biết bao so với việc mang vác sách giấy. Ban tu thư Ðại học Hoa Sen dĩ nhiên nhìn thấy xu thế không cưỡng lại được này và đang tính tới việc xuất bản ebook cho sinh viên”.

3 Với các nhà văn Việt Nam, nếu như không “rẻ rúng” ebook như Vargas Llosa thì có thể coi đây còn là phương tiện hữu hiệu để đưa tác phẩm của mình ra thế giới (tất nhiên, nếu tài năng và nổi danh như Vargas Llosa thì có thể coi ebook là chuyện chẳng màng).

Theo tìm hiểu, một tác giả Việt Nam với tác phẩm dịch ra tiếng Anh có thể tự mình xuất bản ở nước ngoài. Trong đó, tác giả có thể vừa sở hữu một bản in vừa phát hành bản ebook và chịu 100% chi phí. Với công nghệ “print on demand” (in theo yêu cầu) cho phép một tác phẩm khi đã được dàn trang thiết kế hoàn chỉnh có thể in với số lượng tối thiểu (một cuốn), nhưng vẫn có đầy đủ chất lượng của một bản in theo truyền thống.

Ðiểm đặc biệt ở đây là tác giả (hoặc NXB/nhà bán lẻ trên mạng như Amazon.com) có thể bán những bản ebook với giá thấp tối đa hơn giá bản in đến 95%. Hiện có khá nhiều nhà xuất bản theo dạng này trên khắp thế giới (tiếng Anh gọi là “self pulishing services company”). Những địa chỉ uy tín như Lulu.com, Authorhouse.com, hay CreateSpace.com… là nơi mà những người viết “có tham vọng” muốn tìm đến.

Phổ biến rộng rãi tác phẩm là điều nhà văn nào cũng muốn, bán được nhiều sách là điều nhà kinh doanh sách nào cũng muốn. Còn nói như Bill Gates đọc trên máy tính thì môi trường sinh thái sẽ có nhiều chất diệp lục hơn vì đã phần nào ngăn chặn được nạn phá rừng. Ðấy cũng là một cách lý giải: Tại sao ebook?