Làng nghề tái chế chì ở xã Chỉ Đạo, H.Văn Lâm, Hưng Yên gây ô nhiễm nặng nề môi trường sống – Ảnh: Liên Châu

Trao đổi với PV Thanh Niên, ông Võ Tuấn Nhân (ảnh), Phó chủ nhiệm Uỷ ban Khoa học công nghệ và môi trường của Quốc hội (QH), cho biết trong những năm qua, QH đã tiến hành giám sát 3 chuyên đề lớn: Kiểm soát ô nhiễm môi trường ở các khu kinh tế và làng nghề; Bảo vệ môi trường trong khai thác khoáng sản và Ứng phó với biến đổi khí hậu ở ĐBSCL.

Ảnh: Tuệ Nguyễn

“Tuy nhiên, trên thực tế hiện nay môi trường sống vẫn còn là vấn đề lớn. Những vụ việc cụ thể đúng như Báo Thanh Niên đã và đang phản ánh. Tình trạng khai thác cát trái phép ở nhiều nơi; việc chôn thuốc trừ sâu; các làng nghề vẫn còn tình trạng ô nhiễm tác động đến sức khoẻ và đời sống nhân dân. Nhiều nơi bị gọi là “làng ung thư” do ảnh hưởng của môi trường sống… Điều này khiến chúng tôi rất băn khoăn, trăn trở. Tiếp xúc cử tri chúng tôi cũng nhận được nhiều phản ánh này”, ông Tuấn nhìn nhận.

*Qua những gì phản ánh trên Báo Thanh Niên thì thấy một thực tế là người dân đang phải sống trong vùng bị ô nhiễm nhưng họ phải tự xoay xở mà thiếu sự quan tâm, khắc phục của chính quyền địa phương ?

-Trước đây đúng là có tình trạng chính quyền địa phương chỉ chú trọng đầu tư các dự án phát triển kinh tế mà coi nhẹ vấn đề môi trường. Chính điều này mới dẫn tới việc các khu công nghiệp không có hoặc không sử dụng hệ thống xử lý ô nhiễm môi trường nhưng vẫn được cấp phép hoạt động trên địa bàn. Những vi phạm về bảo vệ môi trường để lại hậu quả lâu dài nên còn rất nhiều vấn đề phải khắc phục trong nhiều năm tới.

Còn việc ô nhiễm môi trường sống của người dân do lịch sử để lại như xăng dầu, chất độc hóa học… ngấm vào đất gây ô nhiễm nguồn nước, có một thực tế là các địa phương thiếu tiền để xử lý.

*Chế tài xử phạt các hành vi gây ô nhiễm môi trường còn quá nhẹ nên việc tái phạm và vi phạm mới vẫn diễn ra phổ biến. Ông có đồng tình với nhận định này?

-Chế tài sẽ không còn là nhẹ khi được luật hóa vào các bộ luật có liên quan. Cụ thể, tội phạm về môi trường sắp tới cũng sẽ được xử lý hình sự khi bộ luật Hình sự (sửa đổi) được QH thông qua. QH đang nghiên cứu và đề xuất trong bộ luật Hình sự (sửa đổi) một chương về xử phạt trong lĩnh vực bảo vệ môi trường. Xưa nay vẫn còn vướng là chưa xử lý hình sự được một vụ việc nào. Vụ Vedan lớn như vậy nhưng cũng chỉ xử phạt hành chính.

Nếu vừa xử lý theo luật Vi phạm hành chính, phải khắc phục hậu quả gây ra về ô nhiễm môi trường; vừa xử lý hình sự thì chắc chắn tính răn đe sẽ cao hơn. Hiện chỉ xử lý bằng xử phạt hành chính nên các doanh nghiệp còn chưa thực hiện nghiêm túc. Có cơ sở công nghiệp có đầu tư xây dựng xử lý nguồn nước thải nhưng thực chất là đóng cầu dao không… hoạt động, chỉ khi có đoàn kiểm tra đến thì mới bật cầu dao. Trừ những doanh nghiệp có ý thức trách nhiệm trong vấn đề bảo vệ môi trường, còn mức phạt có mấy chục triệu đồng thì không khiến các doanh nghiệp coi đó là hình phạt nặng, đủ sức răn đe.

Chúng tôi sẽ tiếp tục giám sát việc thực hiện các nghị quyết của QH về vấn đề môi trường. Nghĩa là hậu giám sát để làm sao khắc phục được những vấn đề nêu trên, góp phần thực thi kỷ luật, kỷ cương trong lĩnh vực bảo vệ môi trường.