Tại sao miền trung nước Ý động đất liên tục?

Chỉ trong hơn hai tháng, miền trung nước Ý đã hứng chịu ít nhất bốn trận động đất. Các chuyên gia cảnh báo khu vực này sẽ có thêm nhiều trận động đất trong vài tháng tới. Tại sao?

Nhân viên cứu hộ đi qua đống đổ nát sau trận động đất tại Amatrice, trung Ý Ảnh: Reuters

Trận động đất 6,6 độ Richter hôm 30-10 khiến 20 người bị thương, 3.000 người mất nhà cửa, nguồn cung cấp điện, nước bị gián đoạn và san phẳng một nhà thờ nổi tiếng 600 năm tuổi.

“Không còn gì cả”

AFP cho biết trận động đất xảy ra lúc 7g40 ngày 30-10 (giờ địa phương) tại khu vực gần thị trấn Norcia, vùng Umbria, nhưng người dân tại thủ đô Rome và thậm chí tại thành phố Venice cách đó 300km cũng có thể cảm nhận được sự rung lắc.

Đêm 30-10, các xe buýt đã chở hàng trăm người dân Norcia đến gần hồ Trasimeno tạm trú trong các khách sạn và nhà thi đấu thể thao. Đây là trận động đất lớn nhất tại Ý kể từ khi trận động đất 6,9 độ Richter năm 1980 làm rung chuyển miền nam nước này và khiến 3.000 người thiệt mạng.

Khi được hỏi về việc liệu có ở lại khu vực này nữa hay không, cư dân Norcia Stefano Boldrini cho biết: “Không, làm sao chúng tôi có thể sống? Không còn trường học hay nhà thờ hoặc đồn cảnh sát. Không còn gì ở đây cả”.

Nhà thờ Saint Benedict được xây dựng từ thế kỷ 14 và toà tháp cổ từ thế kỷ 13 tại Amatrice cũng nằm trong số kiến trúc lịch sử bị hư hại hoàn toàn. Nhà thờ thu hút 50.000 khách hành hương mỗi năm này đã trụ vững qua hàng chục trận động đất suốt hàng thế kỷ qua, trước khi “thất thủ” trước trận động đất hôm 30-10.

“Cứ như là một quả bom phát nổ vậy. Chúng tôi đang bắt đầu sửa chữa. Hiện tại có quá nhiều trận động đất, chúng tôi không thể chống đỡ nổi” – phó thị trưởng thị trấn Norcia Pierluigi Altavilla cho biết. Thị trấn Tolentino, Castelsantangelo và Preci cũng hứng chịu những thiệt hại đáng kể từ trận động đất 6,6 độ Richter.

Khu vực nằm gần tâm chấn của trận động đất ngày 30-10 – Ảnh: USGS

Khu vực dễ bị động đất

Ý nằm giữa mảng kiến tạo Á – Âu và mảng châu Phi, nên dễ có các hoạt động địa chấn khi các mảng này di chuyển. Hoạt động kiến tạo địa mảng của vỏ Trái đất khiến dãy Apennine bị xé toạc ra với tỉ lệ gần 3mm mỗi năm.

Tình trạng này làm xuất hiện nhiều đứt gãy khác nhau tại vùng núi này. Đây là một hệ thống rất phức tạp. Uỷ ban quốc gia về phòng ngừa và dự báo các nguy cơ nghiêm trọng (CGR) của Ý cho biết trong trận động đất ngày 24-8, uỷ ban đã khoanh vùng được 3 khu vực có nguy cơ hoạt động địa chấn thêm.

“Hiện tại chưa có bằng chứng cho thấy các hoạt động địa chấn bên dưới lòng đất sẽ kết thúc” – CGR cảnh báo. Ngoài ra, uỷ ban còn thông tin thêm rằng cả 3 khu vực này đều nằm trên một trong những đứt gãy ở vỏ Trái đất, nơi mà động đất có thể xảy ra.

Trận động đất hồi tháng 8-2016 đã ảnh hưởng đến hai đứt gãy Laga và Vettore, còn các trận động đất giữa tuần trước dường như đã ảnh hưởng đến khu vực phía bắc Vettore.

CGR cũng cho biết “không loại trừ sẽ tiếp tục có các cơn địa chấn ở phía bắc Vettore – Bove”. Đây là khu vực nằm giữa núi Vettore và núi Bove trên biên giới giữa khu vực Umbria và Marche.

Chia sẻ nhận định này của CGR, nhà địa chấn học người Pháp Pascal Bernard cảnh báo trên AFP rằng sẽ có nhiều trận động đất nữa xảy ra tại khu vực này trong các tuần tiếp theo, thậm chí vài tháng tiếp theo.

Trận động đất mạnh 6,2 độ Richter ngày 24-8 tàn phá thị trấn Amatrice, Accumoli thuộc tỉnh Rieti và Pescara del Tronto thuộc tỉnh Ascoli Piceno, khiến gần 300 người thiệt mạng. Các chuyên gia động đất ước tính chi phí cho các nỗ lực cứu hộ trước mắt, các nỗ lực tái thiết trung và dài hạn sẽ lên tới hơn 1 tỉ euro (1,13 tỉ USD). Sau trận động đất này, đã có hơn 900 dư chấn nhỏ làm rung chuyển toàn bộ khu vực.

Roma rung rinh

Sáng 30-10, tôi đang ngủ. Cái giường như bị xê dịch qua lại, giật mình tỉnh giấc vì như có ai đó xô đẩy. Tôi đứng dậy, chạy ra phòng khách thấy chùm đèn giữa phòng đang lắc lư như quả lắc của đồng hồ. Tôi biết ngay là dư chấn của động đất. Quả thế, chừng 30 phút sau truyền thông bắt đầu phát tán tin động đất ở miền trung nước Ý, vùng Umbria và Marche.

Tâm điểm động đất lần này là ở Norcia và Castellucci, nằm không xa nơi xảy ra động đất hồi tháng 8. Nhưng lần này chấn động cực mạnh, đến độ ở Roma ai cũng cảm nhận được. Vương cung thánh đường nổi tiếng S. Paolo trên bờ sông Tevere bị dư chấn ảnh hưởng: phía mặt tường trên cao của vương cung bị một vài nét rạn nứt.

Phần lớn những tỉnh lẻ làng mạc ở các vùng trung Ý là nhà nghỉ mát của người có gốc gác quê quán ở đó (nhà ông bà cha mẹ để lại), nhưng đa số đã ra đi lập nghiệp ở các thành phố lớn.

Thời điểm cuối tháng 10 cũng hết mùa nghỉ hè nên số người hiện diện lúc có động đất rất ít, do đó số thương vong lần này không quá nghiêm trọng, khác với hồi tháng 8, khi đang thời cao điểm của mùa nghỉ hè, du khách và người dân kéo về đông. Tuy nhiên, về mặt vật chất thì thiệt hại nặng nề: phần lớn các nhà thờ cổ, dinh thự cổ, khu phố cổ đều bị tiêu huỷ.

Vấn đề hiện nay là chính phủ phải đối phó cấp bách với việc di tản dân, vì dự đoán trong thời gian tới sẽ còn xảy ra động đất tại khu vực này. Theo báo chí thì chính quyền phải di tản khoảng 100.000 người. Giải pháp lập những khu lều trại tạm thời là không khả thi vì mùa lạnh đang đến và cũng không thể nào lập những khu trại ngay trên những vùng đang có động đất. Phần lớn phải đưa những người di tản đến các khách sạn ở ven biển Adriatico.

Riêng tại Roma, hiện nay các di tích như Giác đấu trường (Colosseo), Vương cung thánh đường Vatican đều đang được rà soát xem có bị ảnh hưởng bởi dư chấn hay không. Sáng thứ hai, tất cả trường học ở Roma đều đóng cửa để các chuyên viên đến khảo sát xem trường lớp có bị hư hỏng bởi dư chấn hay không.

Thanh Gương (từ Roma)

ANH THƯ