Bộ Giám mục và việc chọn và bổ nhiệm giám mục
Trong cuộc phỏng vấn giới thiệu về Bộ Giám mục, Đức Hồng y Marc Ouellet, Tổng trưởng Bộ Giám mục, nói rằng tiêu chí tìm kiếm các ứng viên giám mục không phải là tìm kiếm sự hoàn hảo, tìm kiếm những “vị thánh” để trên bệ thờ, mà là những người chắc chắn sở hữu những đức tính nhân bản và các nhân đức hướng thần. Nhiệm vụ chọn giám mục của Bộ Giám mục là một nhiệm vụ được thực hiện cách tập thể với tinh thần đức tin, chức không phải với sự tính toán.
Bộ Giám mục là một trong các cơ quan của Giáo triều Roma, có nhiệm vụ quan trọng là cộng tác giúp đỡ Đức Thánh Cha trong việc chọn các giám mục kế vị các Thánh Tông đồ. Đức Thánh Cha Phanxicô đã nói: “Bộ Giám mục là để bảo đảm rằng tên của người được chọn được nói đến trước tiên bởi Thiên Chúa.” Theo Đức Hồng y Tổng trưởng Bộ Giám mục, điều này có nghĩa là Bộ Giám mục không chọn các ứng viên theo ý của mình, và để trung thành với sứ vụ cao cả và nhiều đòi hỏi này, cần cầu nguyện, lắng nghe, phân định, tham vấn, để có thể nhận ra những người được Chúa chọn để thực thi sứ vụ hướng dẫn đoàn dân Chúa.
Cầu nguyện, phân định và tham vấn
Đức Hồng y Marc Ouellet nói: “Nhiệm vụ mà Giáo hội giao phó cho Bộ Giám mục là giúp Đức Thánh Cha quyết định. Nhiệm vụ của chúng tôi là làm một sự phân định trước. Liên quan đến “giai đoạn đầu tiên” này, tôi có thể tổng hợp nhiệm vụ quan trọng này trong 3 động từ: cầu nguyện, tham vấn, xác minh. Cầu nguyện: cầu nguyện là việc đầu tiên và cuối cùng được thực hiện. Đây là một hành động phó thác, từ ban đầu và cả khi kết thúc, những ý định của chúng tôi cho Chúa Cha. Không phải ngẫu nhiên mà Nhà nguyện với Mình Thánh Chúa lại nằm ở trung tâm của các văn phòng của Bộ Giám mục. Mỗi khi bất kỳ ai bước vào hành lang, đều thấy mình đứng trước Sự Hiện diện mầu nhiệm này, nơi mà mọi hành động đều phải tham chiếu.”
Giải thích về việc tham vấn, Đức Hồng y Marc Ouellet nói: “Giai đoạn chuẩn bị mà chúng tôi thực hiện đạt đến đỉnh điểm sau khi được thực hiện kỹ càng bằng phương pháp đồng nghị trong việc tham vấn Dân Chúa, các Sứ thần, các Thành viên của Hội đồng toàn thể. Những gì đã được chắt lọc từ tất cả những điều này là kết quả được đưa đến trên bàn làm việc của Đức Giáo hoàng.”
Và cuối cùng là xác minh. Theo Đức Hồng y, “điều này có nghĩa là chúng tôi cố gắng đạt được sự chắc chắn nhất có thể rằng người được chỉ định sở hữu những phẩm chất cần thiết”.
Tiến trình chọn ứng viên giám mục
Việc bổ nhiệm giám mục là kết quả sự phân định của Bộ Giám mục, nhưng cũng có sự tham khảo và tham gia của các Toà Sứ thần và Giáo hội địa phương. Đức Hồng y Tổng trưởng Bộ Giám mục giải thích về phương pháp được thực hiện tiến trình này như sau: “Xác định và đánh giá một ứng viên là kết quả của sự hợp tác giữa một số người. Mỗi ba năm một lần, các Tổng Giám mục của giáo tỉnh soạn một danh sách các vị được đề cử. Đây là danh sách các linh mục có thể thích hợp cho chức vụ giám mục, theo đề cử của các Giám mục của các giáo phận thuộc giáo tỉnh. Sứ thần Toà Thánh đánh giá từng ứng viên bằng cách tham vấn với dân Chúa. Quá trình này được thực hiện với tính bảo mật cao nhất. Những người được hỏi ý kiến trong quá trình này được yêu cầu giữ bí mật nghiêm ngặt để đảm bảo tính trung thực của thông tin và trên hết là để bảo vệ danh tiếng của người được đánh giá.”
“Một khi các ứng viên tốt nhất phù hợp với nhu cầu của thời điểm đã được xác định, thông tin sẽ được gửi về Toà Thánh. Sau đó, thông qua Bộ Giám mục, Toà Thánh xem xét các ứng viên theo các tiêu chí chung và, với sự giúp đỡ của một Hội đồng gồm các thành viên được Đức Thánh Cha chỉ định cho mục đích này – hiện bao gồm 23 thành viên trong số các hồng y và giám mục từ khắp nơi trên thế giới. Hội đồng này thực hiện việc đánh giá cuối cùng điều sẽ được đệ trình Đức Giáo hoàng để ngài đưa ra quyết định cuối cùng của mình.”
Giáo hội không cần những người muốn leo thang danh vọng
Tiến trình chọn lựa các giám mục có thể có rủi ro là bị ảnh hưởng bởi những điểm chung hay điều kiện nhất định nào đó không, và làm thế nào để tránh điều này? Đức Hồng y Tổng trưởng Bộ Giám mục trả lời: “Như trong tất cả các vấn đề của con người, những người liên quan có thể bị lay động bởi tham vọng, lòng đố kỵ, lợi ích cá nhân. Để tránh điều này, cần phải nuôi dưỡng tinh thần không dính bén trong dân Chúa và trong việc đào tạo các linh mục. Giáo hội không cần những người muốn “leo lên bậc thang xã hội”, những người tìm kiếm những vị trí đầu tiên, nhưng cần những người chân thành muốn phục vụ anh chị em và chỉ cho họ con đường đức tin và sự hoán cải.”
Nhân đức khôn ngoan
Điều gì quan trọng nhất trong hồ sơ mục vụ của một giám mục: các ơn tự nhiên, các nhân đức thiêng liêng, hay khả năng điều hành một giáo phận? Đức Hồng y Marc Ouellet cho biết: “Bộ Giám mục nhận các hồ sơ mục vụ của các ứng viên chưa hoàn thiện, của những người đang trên đường hoàn thiện. Điều chắc chắn quan trọng nơi một linh mục được đề xuất cho chức giám mục là các nhân đức hướng thần và các nhân đức trụ – khôn ngoan, công bình, can đảm và tiết độ – được gọi là các nhân đức chính yếu của con người. Trên tất cả, điều quan trọng nhất đối với chức vụ giám mục là đức khôn ngoan. Điều này không nên được hiểu là sự thận trọng hay rụt rè, mà là sự cân bằng giữa hành động và suy nghĩ trong khi thực hiện một trách nhiệm đòi hỏi nhiều dấn thân và can đảm.”
Tầm nhìn của vị mục tử đứng đầu
Theo Đức Hồng y Marc Ouellet, tính cách và sự nhạy cảm của mỗi Giáo hoàng cũng có ảnh hưởng đến các tiêu chuẩn được sử dụng để lựa chọn các giám mục. Vì mỗi Giáo hoàng đã nhận được một “tầm nhìn” cụ thể từ Chúa Thánh Thần về các vấn đề và ưu tiên của Giáo hội mà Giáo hội cần phải có. Bất cứ ai cộng tác với ngài đều được mời gọi đi vào viễn tượng của Vị Mục Tử đứng đầu với tinh thần đức tin, chứ không phải với sự tính toán.
Các giám mục cần thuật lại với đoàn chiên những kinh nghiệm trong các chuyến Ad limina
Được hỏi về các cuộc viếng thăm Ad limina của các giám mục trên khắp trên thế giới mỗi 5 năm một lần, là thời điểm quan trọng để trao đổi giữa các Giáo hội địa phương, Đức Giáo hoàng và Giáo triều Rôma, cần làm gì để những chuyến viếng thăm này trở thành cơ hội để nâng cao nhận thức và phong phú cho cộng đồng giáo dân và giáo xứ, Đức Hồng y Tổng trưởng Bộ Giám mục trả lời: “Các cuộc viếng thăm ad limina là một khoảnh khắc hiệp hành cụ thể mà các giám mục trên khắp thế giới trải nghiệm với Đức Giáo hoàng và các Bộ của Giáo triều Roma hỗ trợ ngài trong sứ vụ của ngài.”
“Các ‘bản báo cáo’ mà Hội đồng Giám mục mang đến từ các lãnh thổ của họ tạo ra một bức tranh khảm hấp dẫn mà qua đó người ta có thể nhìn thấy cách Thiên Chúa đang hoạt động ở mọi nơi trên thế giới. Trước chuyến viếng thăm, mỗi giám mục lẽ ra phải lắng nghe người dân của mình. Khi trở về giáo phận của mình sau những cuộc gặp gỡ mà đỉnh điểm là việc cử hành Thánh lễ với Đức Thánh Cha trên Mộ Thánh Phêrô, mỗi giám mục nên kể lại kinh nghiệm này để mọi người được thông báo về những gì đã nhận được.”
Uỷ ban Toà Thánh về Châu Mỹ Latinh
Đức Hồng y Marc Ouellet cũng là Chủ tịch của Uỷ ban Toà Thánh về Châu Mỹ Latinh, do Đức Piô XII thành lập năm 1958, và trực thuộc Bộ Giám mục. Đức Hồng y giải thích về Uỷ ban này và vai trò của nó trong bối cảnh triều đại của vị Giáo hoàng đầu tiên trong lịch sử đến từ Châu Mỹ Latinh. Ngài nói: “Về phương diện lịch sử, Uỷ ban Toà Thánh về Châu Mỹ Latinh (C.A.L.) được thành lập như một cơ quan nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc gửi các nhà truyền giáo từ Châu Âu đến Nam Mỹ. Qua thời gian, hình thái của nó đã thay đổi khi bộ mặt của Giáo hội đã thay đổi. Hiện tại, các nhà truyền giáo đang đi theo hướng ngược lại. Vì vậy, các linh mục từ lục địa Mỹ Latinh đang đi ngược lại con đường của những nhà truyền giáo đầu tiên để mang Tin Mừng đến nhiều nước Châu Âu.”
“Ngày nay, Uỷ ban Toà Thánh về Châu Mỹ Latinh là một thực thể năng động nuôi dưỡng nhận thức của Lục địa về Giáo triều Roma và ngược lại. Trên hết, nó cung cấp sự sẵn sàng của nó về nhu cầu của những vùng đất đó, theo dõi chúng trực tiếp và thúc đẩy những can thiệp trực tiếp ở quy mô nhỏ. Trong vài năm qua, Uỷ ban đã tập trung chủ yếu vào đối thoại và thúc đẩy suy tư về các ưu tiên liên quan đến tương lai của Lục địa Công giáo này dưới sự chỉ đạo của Đức Giáo hoàng Phanxicô.”
“Một hội đồng gồm 20 thành viên hợp tác với Uỷ ban Toà Thánh về Châu Mỹ Latinh. Họ tham gia vào các Đại hội Toàn thể của Uỷ ban để suy tư và đưa ra các định hướng cho tương lai của lãnh thổ này. Tôi muốn nhắc lại Đại hội toàn thể năm 2018 theo một cách cụ thể. Chủ đề của nó là: Người phụ nữ: Một trụ cột trong việc xây dựng Giáo hội và xã hội ở Châu Mỹ Latinh. Đó là một khoảnh khắc thực sự đẹp đẽ, một khoảnh khắc được Chúa Thánh Thần đồng hành.”
