Chúa Nhật III Mùa Chay C 2025: Hiện hữu và sở hữu

Chúa Nhật III Mùa Chay C 2025

Hiện hữu và sở hữu

Lm. Antôn Nguyễn Ngọc Sơn, HKK

Lời mở

Tuần qua chúng ta đã tìm hiểu về cuộc biến đổi thiêng liêng và hiểu rằng việc đầu tiên phải làm là cùng lên núi với Đức Giêsu để khám phá ra sự thật của mình và của vũ trụ quanh ta. Khám phá ra sự thật này ta mới dễ dàng vượt qua tội lỗi. Chính vì ta lầm lẫn giữa hiện hữu và sở hữu, giữa cái đang có và cái ta đang chiếm hữu, sử dụng và hưởng thụ theo tham vọng và dục vọng của mình, nên ta dễ đi vào con đường tội lỗi. Vì thế, ta muốn dành ít phút để tìm hiểu cho rõ hơn.

1. Hiện hữu vô tận, sở hữu có cùng

Trong Bài đọc I (x. Xh 3,1-15) Thiên Chúa đã giới thiệu mình là “Đấng Hiện Hữu” để ông Môise nói cho dân Israel và cho chúng ta biết Ngài là ai. Ngài muốn nhắc nhở rằng tất cả những gì tốt đẹp đang có, đang tồn tại trong con người cũng như trong vũ trụ này đều là của Ngài, đều do Ngài dựng nên. Chính Ngài là nguồn vô tận của sự sống, tình yêu, quyền năng, ân huệ, nguồn của chân thiện mỹ và ơn cứu độ. Ngài chia sẻ những gì mình có, nhất là các giá trị tinh thần cho loài người, vì chúng ta là hình ảnh sống động của Ngài.

Vũ trụ bao la với hàng trăm tỉ thiên hà, mỗi thiên hà lại có hàng trăm triệu ngôi sao như mặt trời trong thiên hà của chúng ta, được kính thiên văn Hubble chụp được, vẫn không ngừng hoạt động từ vụ nổ lớn (Big Bang) đầu tiên cách đây khoảng 13,8 tỉ năm, theo những định luật vô cùng kỳ diệu mà khoa học vẫn còn đang khám phá (x. vi.wikipedia.org/wiki/vũ trụ). Chẳng ai đặt câu hỏi cho những gì đang hiện hữu như tại sao có vũ trụ, có mặt trời, mặt trăng và các ngôi sao? Ai đã làm nên chúng? Ai đã đặt ra các định luật đó? Tại sao có sự sống, tình yêu, tri thức, niềm vui, hạnh phúc và chân thiện mỹ đang tồn tại nơi con người? Có những người sợ đặt câu hỏi và sợ phải tìm ra câu trả lời vì chúng buộc họ phải thay đổi cách sống hiện tại của mình.

Loài người không thể bào chữa rằng tinh thần của mình còn ngu muội như người sơ khai cách đây hàng trăm ngàn năm. Khoa học kỹ thuật đã tiến triển vượt bậc trong mấy thế kỷ gần đây, nhất là từ đầu thế kỷ XXI. Con người đã khám phá ra cấu trúc thể xác gồm 3 tỉ base ADN, đã giải mã được 20 ngàn gen trong 23 đôi nhiễm sắc thể, đã biết hàng tỉ tỉ điện tử, nguyên tử, phân tử trong khoảng 20 chất cấu tạo nên thân xác mình thay đổi không ngừng từng giây từng phút. Con người cũng đã giải phẫu được hệ thần kinh trung ương với hàng trăm tỉ tế bào neuron phát ra các xung động điện do các chất dẫn truyền thần kinh, nhưng không tìm thấy được chỗ nào phát ra tình yêu, niềm vui, hạnh phúc và các giá trị tinh thần. Con người hiện hữu với muôn loài, nhưng hầu như chẳng mấy quan tâm để tìm về nguồn của hiện hữu, để nói lên lời cảm tạ và bày tỏ lòng biết ơn với Đấng Hiện Hữu đang ban chúng cho mình, vì họ chỉ chú ý đến những gì mình sở hữu.

Sở hữu là những gì con người chiếm hữu, sử dụng và hưởng thụ. Đó là của cải vật chất như đất đai, nhà ở, xe cộ hay của cải tinh thần như kiến thức, khoa học, nghệ thuật, văn hoá. Những sở hữu này được con người chiếm hữu, nghĩa là lấy những gì đã có trong hiện hữu làm của riêng mình. Họ có thể chiếm hữu bằng lao động chân chính hay bằng bạo lực bất công. Ví dụ đất đai, vùng biển, vùng trời không phải do con người làm nên vì đang hiện hữu, nhưng nhờ canh tác, bảo vệ nên trở thành sở hữu của một cá nhân hay của một dân tộc. Hoặc như kiến thức, nghệ thuật, khoa học… do con người học hành, tìm tòi, nghiên cứu mà thành của riêng mình.

Nhưng khi con người quên tính cách hiện hữu của chúng, mà chỉ nghĩ đó là sở hữu của mình, họ sẽ chỉ còn biết sử dụng và hưởng thụ chúng theo tham vọng và dục vọng, mà không quan tâm đến việc Đấng Hiện Hữu đã ban vũ trụ và trái đất này chung cho muôn loài. Họ sẽ dồn mọi nguồn lực và tâm trí mình để càng chiếm đoạt được nhiều sở hữu, càng thoả mãn được tham vọng và dục vọng thì họ càng cảm thấy mình sung sướng và hạnh phúc. Lòng tham của con người luôn vô đáy. Người giàu mỗi ngày một sướng hơn và người nghèo mỗi ngày một khổ hơn. Từ đó xảy ra mọi thứ đau khổ, bệnh tật, chết chóc cho cá nhân và bất hạnh, bất công, bất chính cho cộng đồng xã hội. Cho đến khi phải đối mặt với cái chết, họ mới nhận ra mình không nắm giữ được gì gọi là sở hữu trong tay vì chúng là vật chất có cùng.

2. Dùng sở hữu để đạt được hiện hữu

Qua Bài đọc II (x. 1Cr 10,1-6.10-12), thánh Phaolô nhắc nhở rằng: chúng ta đã được Thiên Chúa yêu thương, giống như người Do Thái, đã ở dưới đám mây, cùng uống nước thần thiêng chảy ra từ tảng đá, ăn bánh linh thiêng từ trời rơi xuống. Nhưng hầu hết họ đã chết trong sa mạc. “Những sự việc ấy xảy ra để làm bài học răn dạy chúng ta đừng chiều theo những dục vọng xấu xa như cha ông chúng ta”. Quả thật, khi chối bỏ Thiên Chúa là nguồn hiện hữu, con người chỉ đi tìm sở hữu.

Người ta không hiểu rằng tất cả sở hữu ấy sẽ tàn tạ, hư hoại theo con người, khi gắn với tham vọng và dục vọng, vì chúng không thể tồn tại nếu tách ra khỏi nguồn hiện hữu là Thiên Chúa. Công đồng Vaticanô II nhắc nhở rằng: “Giá trị con người hệ tại ở “cái mình là” hơn ở “cái mình có”, ở mặt hiện hữu hơn ở mặt sở hữu (x. Hiến chế Gaudium et Spes, số 35). Chúng ta dường như quên mất đời sống tinh thần của mình: là đã được tạo dựng theo hình ảnh Thiên Chúa, nên có thể sống mãi, trẻ đẹp mãi, thông minh vô tận, quyền lực vô song vì tình yêu, sự sống, chân thiện mỹ đều bắt nguồn từ Ngài. Nếu ta cứ đi tìm sở hữu, ta sẽ chết theo tham vọng và dục vọng. Vì thế, thánh Phaolô cảnh báo: “Ai tưởng mình đang đứng vững, hãy coi chừng kẻo ngã”.

Trong bài Phúc Âm (x. Lc 13,1-9) Chúa Giêsu mời gọi ta suy nghĩ về việc những người Galilê bị Philatô giết khi họ đang dâng lễ trong đền thờ, hay 18 người ở Giêrusalem bị tháp Siloac đổ xuống đè chết. Người nói rằng: “Các ông tưởng những con người bị chết như vậy tội lỗi hơn tất cả những người ở Galilê hay ở Giêrusalem sao. Tôi nói cho các ông biết: không phải thế đâu. Nhưng nếu các ông không chịu sám hối thì các ông cũng sẽ chết hết y như vậy”. Chúa Giêsu cảnh báo ta sám hối để tìm về được nguồn hiện hữu của mình là Thiên Chúa, và để tất cả những gì ta đang nhận được từ Ngài sẽ tồn tại mãi mãi.

Thật vậy, khi nối lại được sự hiệp thông với Thiên Chúa, ta cũng sẽ nối lại sự hiệp thông với con người và vạn vật, làm cho sức mạnh huỷ diệt của tội lỗi do ma quỷ gây nên bị suy yếu và tàn tạ. Dù chỉ là con người yếu đuối, giống như cây vả chưa có trái, nhưng với lòng sám hối, tích cực lao động và nhờ sự trợ giúp của Chúa Thánh Thần, chắc chắn chúng ta sẽ sinh ra những trái ngọt. Nhất là khi ta biến những gì mình sở hữu, của cải vật chất cũng như tài năng tinh thần, thành những dụng cụ của lòng thương xót nhờ chia sẻ cho các anh chị em yếu kém, nghèo khổ, tật bệnh quanh ta, là ta hoà nhập vào dòng hiện hữu của Thiên Chúa.

Lời kết

Cầu chúc anh chị em luôn được Chúa Thánh Thần soi sáng để khám phá ra sự thật, vượt qua tội lỗi, nhờ đó ta sống an vui và hạnh phúc hơn. Amen.

HKK