Trong phần mở đầu, mục sư Peter Cruchle, Giám đốc Uỷ ban Truyền giáo và Phúc Âm hoá của Hội đồng các Giáo hội Kitô Thế giới viết: “Các dân tộc bản địa hiện đang sống và làm chứng cho những cộng đồng và bối cảnh tiếp tục đối diện với các cuộc khủng hoảng đa chiều: sự tấn công của biến đổi khí hậu, bạo lực có hệ thống do mất đất đai, phân biệt chủng tộc, nghèo đói và vi phạm nhân quyền tiếp tục ảnh hưởng một cách không cân xứng đến các dân tộc bản địa.”

Đi vào chủ đề mối quan hệ giữa các dân tộc bản địa và đất đai của họ, phúc trình cho rằng, mối liên kết này không chỉ đơn thuần là một sự kết nối vật lý, nhưng còn mang tính tâm linh, văn hóa và là yếu tố thiết yếu đối với căn tính của họ.

Trong nhiều nền văn hoá bản địa, đất đai mang tính thiêng liêng đến mức nhiều địa điểm tự nhiên có giá trị thánh thiêng tuyệt đối. Cái nhìn này trái ngược hoàn toàn với tư tưởng thống trị thiên nhiên của phương Tây, vốn thường dẫn đến khai thác và tàn phá môi trường. Quan điểm của người bản địa ưu tiên sự cân bằng, hài hoà với thiên nhiên.

Ví dụ, người Māori ở New Zealand tin vào khái niệm kaitiakitanga, trong đó con người được xem là người bảo vệ đất đai chứ không phải là sở hữu. Tương tự, người Navajo ở Mỹ tuân theo nguyên tắc zozone, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc sống hài hoà với thế giới tự nhiên. Những quan điểm tâm linh này càng trở nên giá trị hơn trong bối cảnh nhân loại đang phải đối diện với những tác động của sự hủy hoại môi trường.

Một trong những khía cạnh quan trọng của phúc trình – có lẽ vẫn chưa được phương Tây nghiên cứu sâu sắc từ góc độ xã hội và lịch sử – là những tác động tàn phá mà chủ nghĩa thực dân đã gây ra, không chỉ trong lĩnh vực công lý mà còn đối với môi trường.

Việc tước đoạt đất đai của người bản địa một cách bạo lực đã áp đặt các hệ thống pháp luật và kinh tế nước ngoài, đẩy họ vào tình trạng bị gạt ra bên lề xã hội, làm mất đi các thực hành văn hoá và tâm linh đặc trưng, đồng thời kích hoạt quá trình tàn phá môi trường do khai thác và bóc lột tài nguyên.

Phúc trình cũng lên án lý do tại sao, cho đến nay, tiếng nói của các dân tộc bản địa trong cuộc đấu tranh vì công lý khí hậu vẫn bị gạt ra ngoài lề. Đây là kết quả của thái độ thực dân, vốn coi hệ thống tri thức bản địa là thô sơ hoặc kém hơn khoa học phương Tây. Tuy nhiên, khi những hạn chế của các phương pháp tiếp cận quản lý môi trường của phương Tây ngày càng trở nên rõ ràng, thì sự công nhận giá trị của tri thức bản địa trong việc giải quyết các thách đố môi trường phức tạp đang ngày càng trở nên thiết yếu.

Vatican News

Nguồn: https://www.vaticannews.va/vi/world/news/2025-03/giao-hoi-kito-chu-y-tieng-keu-ban-dia.html