Cụ thể, giải thưởng trị giá 10 triệu krona Thụy Điển (21 tỉ đồng) được trao cho các nhà kinh tế học Ben Bernanke (69 tuổi) là cựu Chủ tịch Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) và đang làm việc tại Viện Brookings, Douglas Diamond (69 tuổi) tại Đại học Chicago và Philip Dybvig (67 tuổi) tại Đại học Washington ở St.Louis.

Theo trang Nobelprize.org, 3 nhà kinh tế học đoạt giải đã góp phần cải thiện đáng kể những hiểu biết về vai trò của ngân hàng trong nền kinh tế, đặc biệt là trong khủng hoảng tài chính. Một phát hiện quan trọng trong nghiên cứu của họ là về tầm quan trọng của việc không để các ngân hàng sụp đổ.

Nghiên cứu về ngân hàng hiện đại làm rõ vai trò của ngân hàng đối với nền kinh tế. Nền tảng của nghiên cứu này được đặt ra bởi 3 nhà kinh tế học trên vào đầu thập niên 1980. Phân tích của họ có tầm quan trọng thực tiễn lớn trong việc điều tiết thị trường tài chính và đối phó những đợt khủng hoảng tài chính.

Các nhà kinh tế học đoạt giải Nobel Kinh tế 2022  ỦY BAN NOBEL

Để nền kinh tế vận hành, các khoản tiết kiệm phải được hướng vào đầu tư. Tuy nhiên, có một mâu thuẫn là người tiết kiệm muốn tiếp cận tiền ngay lập tức nếu có nhu cầu chi tiêu ngoài dự kiến, trong khi bên vay muốn xác định rõ rằng họ sẽ không bị buộc phải trả trước thời hạn. Trong lý thuyết của mình, các chuyên gia Diamond và Dybvig chỉ ra giải pháp tối ưu chính là các ngân hàng. Bằng cách đóng vai trò trung gian nhận tiền gửi từ nhiều người, ngân hàng có thể cho họ rút tiền khi cần, trong khi vẫn có thể đưa ra các khoản vay dài hạn.

Phân tích của họ còn cho thấy việc kết hợp 2 hoạt động trên khiến những ngân hàng dễ bị ảnh hưởng bởi tin đồn. Để phòng ngừa rủi ro cho ngân hàng thì có thể dựa vào việc chính phủ cung cấp bảo hiểm tiền gửi và đóng vai trò là bên cho vay trong lựa chọn sau cùng của các ngân hàng. Là trung gian giữa bên gửi tiết kiệm và bên vay, các ngân hàng sẽ có khả năng đánh giá khả năng thanh toán nợ của khách hàng vay, cũng như đảm bảo rằng các khoản vay được dùng vào những khoản đầu tư tốt.

Về phần mình, ông Bernanke phân tích cuộc Đại khủng hoảng vào thập niên 1930, khủng hoảng kinh tế tồi tệ nhất lịch sử hiện đại. Ngoài ra, ông phân tích rằng một số yếu tố rủi ro cho hệ thống ngân hàng. “Những phân tích của 3 nhà kinh tế đã giúp cải thiện khả năng tránh khủng hoảng nghiêm trọng và những gói cứu trợ đắt giá”, theo ông Tore Ellingsen, Chủ tịch Ủy ban Giải Nobel kinh tế.

Giải Nobel Kinh tế có tên gọi đầy đủ là Giải thưởng Sveriges Riksbank dành cho Khoa học Kinh tế, được Ngân hàng Trung ương Thụy Điển sáng lập và tài trợ từ năm 1968. Đến nay đã có 54 giải Nobel Kinh tế được trao cho 92 nhà kinh tế học. Người trẻ tuổi nhất từng đoạt giải thưởng danh giá này là bà Esther Duflo vào năm 2019 (lúc 46 tuổi), còn người cao tuổi nhất là nhà kinh tế học quá cố Leonid Hurwicz vào năm 2007 (lúc 90 tuổi).

Năm ngoái, giải Nobel Kinh tế được trao cho 3 nhà kinh tế học, chia đều làm 2 phần. Phần đầu tiên thuộc về nhà kinh tế người Canada David Card là giáo sư Đại học California, vì những đóng góp cho kinh tế học lao động. Phần còn lại thuộc về 2 nhà kinh tế người Mỹ Joshua Angrist của Viện Công nghệ Massachusetts và Guido Imbens của Đại học Stanford nhờ những đóng góp về phương pháp luận trong việc phân tích quan hệ nhân quả.

KHÁNH AN

TNO