Chúa Nhật XX TN C 2022: Những nhà cách mạng Công giáo
Tuần qua chúng ta đã tìm hiểu về thái độ người tín hữu Kitô đi trên đường về Quê Trời như một lữ khách, nhưng không phải với thái độ thờ ơ, lãnh đạm đối với con người ở trần thế. Chúng ta tích cực xây dựng cộng đồng mình sống, xã hội mình ở với tất cả trách nhiệm để tạo nên hạnh phúc và ơn cứu độ cho mọi người. Các bài Thánh Kinh hôm nay như gợi ý cho chúng ta điều đó.
Chúa Nhật XX TN C 2022
Những nhà cách mạng Công giáo
Lm. Antôn Nguyễn Ngọc Sơn, HKK
Lời mở
Tuần qua chúng ta đã tìm hiểu về thái độ người tín hữu Kitô đi trên đường về Quê Trời như một lữ khách, nhưng không phải với thái độ thờ ơ, lãnh đạm đối với con người ở trần thế. Chúng ta tích cực xây dựng cộng đồng mình sống, xã hội mình ở với tất cả trách nhiệm để tạo nên hạnh phúc và ơn cứu độ cho mọi người. Các bài Thánh Kinh hôm nay như gợi ý cho chúng ta điều đó.
1. Tham gia tích cực dù bị loại trừ
Tiên tri Giêrêmia trong Bài đọc I (x. Gr 38,4-6.8-10) đã loan báo cho dân tộc Do Thái biết rằng: Thiên Chúa mời gọi họ hãy trung thành trong niềm tin tưởng vào sức mạnh của Ngài sẽ cứu thoát dân tộc thay vì chạy sang Ai Cập cầu cứu. Họ cứ việc đầu hàng quân Babylon do vua Nabuchodonosor chỉ huy đang vây hãm thành Giêrusalem, nếu không là vua sẽ đốt thành, sẽ tàn sát dân và dân Do Thái sẽ bị lưu đày. Nhưng dân tộc Do Thái, trong chí hướng muốn bảo vệ đất nước, nên đã phái người sang Ai Cập để xin trợ giúp. Khi nghe Giêrêmia loan báo điều Chúa kêu gọi, các nhà cầm quyền cho rằng ông là người phản bội dân tộc, làm nản lòng các binh sĩ đang chiến đấu chống lại quân Babylon, họ muốn giết ông nên ném ông xuống hầm nước. May mắn là hầm nước ấy cạn, chỉ có bùn nên nhà vua đã cứu sống ông.
Trong cuộc sống tín hữu, có thể nói, nhiều lúc chúng ta trung thành với những giới răn của Chúa, trung thành với sự thật, tình yêu, sự sống thì chúng ta lại bị rất nhiều người kết án là nhu nhược, không khôn ngoan, phản bội dân tộc. Người ta khinh miệt, kết án, bách hại chúng ta, giống như Các Thánh Tử Đạo Việt Nam trong thời kỳ từ năm 1840 đến 1885 có đến gần 100.000 người đã bị giết hại. Bây giờ các vị ấy là những nhân chứng sống động cho sự thật về dân chủ, về bình đẳng nam nữ, về gia đình một vợ một chồng, về giá trị của khoa học và chữ Việt ta đang dùng bằng chính mạng sống của mình.
Vì thế, Bài đọc II (x. Hb 12,1-4) nhắc nhở chúng ta rằng: “Được ngần ấy nhân chứng đức tin, như đám mây bao quanh, nên chúng ta hãy cởi bỏ mọi gánh nặng và tội lỗi đang trói buộc mình, và hãy kiên trì chạy trong cuộc đua dành cho ta, mắt hướng về Đức Giêsu là Đấng khai mở và kiện toàn lòng tin. Chính Người đã khước từ niềm vui dành cho mình, mà cam chịu khổ hình thập giá, chẳng nề chi ô nhục và nay đang ngự bên hữu ngai Thiên Chúa… Quả thật, trong cuộc chiến đấu với tội lỗi, anh em chưa chống trả đến mức đổ máu đâu”.
Thời đó dân tộc chúng ta sống dưới chế độ quân chủ chuyên chế, theo văn hoá Trung Quốc, coi vua là thiên tử, là con trời, có toàn quyền sinh sát trong tay. Trong xã hội phong kiến này, người con trai mới được kể là có giá trị, con gái kể là không; xã hội theo chế độ đa thê, lạc hậu không biết đến khoa học; còn chữ viết thì mượn của người Tàu. Như thế, các thánh tử đạo Việt Nam đúng là những nhà cách mạng chân chính.
Trong bài Tin Mừng (x. Lc 12,49-53), Đức Giêsu còn nhắc nhở chúng ta: “Người đến không phải để ban bình an cho trái đất, nhưng là đem sự chia rẽ”. Trong nhiều thế kỷ theo văn hoá Trung Quốc, người ta thường nhắc nhở rằng “Dĩ hoà vi quý”, nghĩa là tạo nên sự hoà hợp là quý giá. Để tạo nên sự hoà hợp, nhiều người không dám nghĩ, dám nói hay dám làm một điều gì khác biệt khác với quần chúng. Họ im lặng hùa theo đa số, hoặc lãnh đạm trước những sai trái của người khác, thậm chí còn nghĩ rằng “xấu đều hơn tốt lỏi” nên vào hùa với người xấu để chống lại người tốt.
Nhưng người Kitô hữu chúng ta, noi gương các tiền nhân anh dũng, không thể chấp nhận những nguyên tắc sai trái ấy. Chúng ta can đảm bước theo Đức Giêsu, dám nói lên những sự thật, dám sống theo những giá trị tốt đẹp, dù có thể gây nên xung đột với chính những người trong gia đình mình. Tuy nhiên, một vấn đề đặt ra cho chúng ta hôm nay là “làm thế nào để biết rằng những hành động của chúng ta là đúng đắn, tốt đẹp?”
2. Bốn giá trị cần theo, bốn nguyên tắc cần giữ
Thật ra, chúng ta có Thánh Kinh, nhất là Bốn sách Tin Mừng, có cuộc đời Chúa Giêsu làm gương mẫu, có giáo lý của Giáo Hội hướng dẫn để biết phải hành động như thế nào. Nhưng kho tàng Lời Chúa và giáo huấn của Giáo Hội rất lớn lao thì làm sao có thể nhớ hết được và áp dụng vào đời sống! Vì thế, Giáo Hội đã giới thiệu cho chúng ta cuốn sách Tóm lược Học thuyết Xã hội Công giáo, do Hội đồng Giáo hoàng Công lý và Hoà bình biên soạn và xuất bản năm 2004. Chúng ta có thể tìm thấy trong đó “những nguyên tắc để suy tư, những tiêu chuẩn để phán đoán và những chỉ dẫn để hành động” (x. Tóm lược, số 7). ĐTC Phanxicô cũng gửi cuốn Docat như một bản tóm tắt học thuyết này cho giới trẻ vào năm 2016, để chỉ dẫn cho chúng ta bốn giá trị và bốn nguyên tắc mà ta có thể dựa vào đó xác định hành động của mình.
Bốn giá trị mà chúng ta cần phải theo trong bất cứ hoạt động nào: đó là Sự thật – Tình yêu – Tự do – Công lý (x. Tóm lược HTXHCG, số 197-208; Docat, tr. 104-109,). Trong mỗi hành động, ta nên tự hỏi xem mình có theo đúng những giá trị đó không. Chẳng hạn như: khi nói về một người vắng mặt, ta có nói đúng sự thật về người đó không, hay ta thêm bớt khiến lời nói của ta trở thành dối trá. Khi nói về họ, ta có thật tâm yêu thương họ không hay ta bị thúc đẩy bởi lòng thù hận, ghen ghét? Ta có tôn trọng tự do của họ không hay ta bắt họ phải hành động theo ý nuốn của ta? Ta có công bằng khi đối xử với họ hay ta bất công, thiên vị theo suy đoán của mình?
Bốn nguyên tắc mà khi làm bất cứ một hành động nào trong xã hội ta cũng phải dựa vào: dó là Nhân vị – Công ích – Bổ trợ – Liên đới (x. Tóm lược HTXHCG, số 144-153,160-196; Docat, tr. 92-104,112-113. Nhân vị, nghĩa là ta hành động với tư cách là một con người có phẩm giá cao quý, với ý thức và sẵn lòng nhận trách nhiệm về hành động của mình chứ không đổ tội cho người khác. Chúng ta tôn trọng con người như là hình ảnh của Thiên Chúa. Bất cứ hành động nào coi thường con người, chối bỏ nhân phẩm và những quyền lợi căn bản thì không được công nhận. Kế đến, hành động đó phải phục vụ công ích, là ích lợi chung của đa số hoặc tất cả cộng đồng chứ không phải chỉ tìm ích lợi cho một cá nhân, một phe nhóm hay tập thể nào đó. Tiếp theo là bổ trợ, tức là sự trợ giúp bổ túc: chính quyền hay cá nhân ta không nên làm thay cho người khác, mà chỉ nên trợ giúp để họ tự làm và chịu trách nhiệm về việc làm của mình, như thế mới giúp cho xã hội phát triển bền vững. Cuối cùng hành động của ta cần liên đới với nhiều người, tạo cho nhiều người cùng cộng tác với nhau thay vì chỉ làm một mình và loại bỏ người khác. Đấy là những nguyên tắc sống của các nhà cách mạng Công giáo.
Lời kết
ĐTC Phanxicô đã nhắc nhở chúng ta: “Nếu người Kitô hữu ngày nay không phải là nhà cách mạng thì không phải là Kitô hữu”. Giống như Chúa Giêsu, chúng ta thật sự là những nhà cách mạng làm cho xã hội chúng ta đổi thay một cách tốt đẹp tận gốc nhờ những giá trị và nguyên tắc mà chúng ta được Giáo Hội giới thiệu trong Học thuyết xã hội Công giáo. Amen.
HKK
