Hội chứng COVID-19 kéo dài đã thay đổi hoàn toàn cuộc sống của nhiều người trên thế giới – Ảnh: Oxford/Getty

Các triệu chứng COVID-19 kéo dài đang ảnh hưởng đến cuộc sống của hàng trăm triệu người trên toàn thế giới nhưng lại chưa có phương pháp điều trị nào được cấp phép.

Tia hy vọng

Hội chứng COVID-19 kéo dài có thể có các định nghĩa khác nhau, nhưng hiểu đơn giản thì đó là những triệu chứng bất ổn về sức khỏe mà người từng mắc COVID-19 tiếp tục gặp phải trong khoảng 1 tháng sau khi khỏi bệnh.

Theo ước tính, khoảng 35% số người từng mắc COVID-19 bị hội chứng COVID-19 kéo dài, bao gồm các trục trặc về hô hấp, tim mạch, thể lực, trí lực hay thậm chí là thần kinh với thời gian hồi phục khác nhau. Hiện chưa có liệu pháp điều trị COVID-19 kéo dài.

Hãng Reuters đưa tin kết quả nghiên cứu thử nghiệm giai đoạn 2 trên 41 bệnh nhân tại Đại học Oxford công bố ngày 2-8 cho thấy những người dùng thuốc AXA1125 có chỉ số mệt mỏi về thể chất quay về mức bình thường sau 28 ngày điều trị.

Thuốc AXA1125 do hãng công nghệ sinh học Mỹ Axcella Health phát triển. Qua thử nghiệm, thuốc này được chứng minh là an toàn và dung nạp tốt. Theo giám đốc phụ trách y tế của Axcella Health, bà Margaret Koziel, những người dùng thuốc AXA1125 không chỉ cải thiện về thể chất mà còn về tinh thần.

“Thử nghiệm cho thấy đây là loại thuốc an toàn và có tác dụng phụ tối thiểu, giúp những người mệt mỏi về tinh thần và thể chất cải thiện đáng kể tình trạng của họ” – bác sĩ Jason Maley, cố vấn cho Công ty Axcella Health, cho hay.

Trưởng nhóm nghiên cứu, phó giáo sư – bác sĩ Betty Raman từ Đại học Oxford nhận định việc những người tham gia nghiên cứu dùng thuốc AXA1125 có thể cải thiện tình trạng mệt mỏi về thể chất lẫn tinh thần là phát hiện mang lại hy vọng cho các bệnh nhân mắc COVID-19 kéo dài, những người vốn bị mệt mỏi cực độ và liên tục trong thời gian dài.

Theo Hãng tin Reuters, loại thuốc này ban đầu được phát triển dành cho bệnh nhân mắc bệnh gan nhiễm mỡ. Mục tiêu của AXA1125 là điều trị chứng mệt mỏi mãn tính của hơn một nửa số người mắc hội chứng COVID-19 bằng cách phục hồi chức năng bình thường của ti thể – vốn được ví như “nhà máy cung cấp năng lượng” cho tế bào.

Ti thể đóng vai trò quan trọng trong việc chuyển hóa năng lượng từ thức ăn thành ATP – phân tử mang năng lượng, có chức năng vận chuyển năng lượng đến các nơi cần thiết để tế bào sử dụng. Có nhiều bằng chứng cho thấy virus SARS-CoV-2 có thể chiếm đoạt ti thể của tế bào, thúc đẩy virus nhân lên và làm gián đoạn quá trình sản xuất ATP.

Ước tính có khoảng 56% bệnh nhân mắc COVID-19 kéo dài bị mệt mỏi và nhiều người cũng gặp khó khăn khi tập thể dục. Bác sĩ Betty Raman cho biết ban đầu nhóm nghiên cứu nghĩ rằng những triệu chứng hậu COVID-19 có liên quan đến tình trạng viêm nội tạng, nhưng sau 6 tháng theo dõi, họ thấy là dù tim phổi đã phục hồi nhưng bệnh nhân vẫn không thể tập thể dục.

Nghiên cứu sâu hơn cho thấy các bệnh nhân này đang tích tụ axit lactic trong cơ bắp với tốc độ nhanh hơn người khỏe mạnh – một trong những dấu hiệu của rối loạn chức năng ti thể. Việc tích tụ nhiều axit lactic như vậy có thể khiến chúng ta cảm thấy mệt mỏi hoặc đau cơ. AXA1125 được thiết kế để bình thường hóa quá trình trao đổi chất của ti thể trong các trường hợp mất cân bằng.

Giám đốc điều hành Axcella Bill Hinshaw cho biết công ty đang thiết kế các đợt thử nghiệm mới và sẽ xúc tiến lộ trình xin cấp phép cho sản phẩm này sớm nhất tại Mỹ và Anh. Nếu thành công, AXA1125 có thể mở đường cho các thử nghiệm tương tự ở các bệnh nhân mắc chứng mệt mỏi sau khi mắc các bệnh khác, bao gồm hội chứng mệt mỏi mãn tính (ME/CFS).

Ác mộng COVID-19 kéo dài

Khi thảo luận về hội chứng COVID-19 kéo dài, ông Bill Hinshaw nhắc tới một vận động viên trượt tuyết mệt đến mức cần được đưa về tận nhà. “Cô ấy giống như một bà cụ 90 tuổi – ông Hinshaw nói – Điều đó thật kinh khủng”.

Hội chứng COVID-19 kéo dài là thách thức dai dẳng và ngày càng tăng của đại dịch, triệu chứng phổ biến nhất là mệt mỏi.

Dữ liệu thu thập trong tháng 6 do Trung tâm thống kê y tế quốc gia (NCHS) của Trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh (CDC) phân tích cho thấy hơn 40% người trưởng thành ở Mỹ từng mắc COVID-19 và gần 1/5 trong số đó (19%) hiện vẫn có các triệu chứng của COVID-19 kéo dài.

Nhìn chung, cứ 13 người trưởng thành ở Mỹ thì có 1 người (7,5%) bị COVID-19 kéo dài. Hơn 1 triệu người Mỹ không thể đi làm lại do hậu COVID-19. Ở Anh, 45% người mắc COVID-19 kéo dài đã phải thay đổi lịch làm việc và 22% trong số đó đã không quay lại công sở.