Cháy rừng ở Amazon – Ảnh: GETTY IMAGES

Nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature Communications cho thấy hiện nay có tới 40% diện tích rừng ở Amazon chuẩn bị vào thời điểm bước ngoặt của quá trình bắt đầu chuyển thành savanna – kiểu thảm thực vật nhiệt đới bao gồm nhiều tầng cỏ xen lẫn một số cây bụi. Hệ sinh thái này thường được tìm thấy ở châu Phi.

Nhóm nghiên cứu từ Đại học Exeter (Anh) đã phân tích các tài liệu thu thập từ vệ tinh trong hơn 20 năm qua tại rừng mưa Amazon.

Nhóm chỉ ra hơn 3/4 rừng nhiệt đới Amazon đã mất khả năng tự phục hồi. Mùa khô ở Amazon kéo dài hơn, hạn hán trầm trọng hơn, dẫn đến số lượng cây chết khô ngày càng nhiều hơn.

Tình trạng mất khả năng phục hồi của Amazon diễn ra nặng nề nhất ở những khu vực gần các khu định cư của con người, trải rộng trên 8 nước Nam Mỹ.

Nhóm nghiên cứu cho rằng thời điểm bước ngoặt đánh dấu rừng mưa Amazon chuyển dần sang hệ sinh thái đồng cỏ có thể sẽ đến trong một vài thập niên tới, đặc biệt nếu Amazon vẫn phải chịu nhiều sức ép từ quá trình công nghiệp hóa và đô thị hóa.

Tiến sĩ Timothy M. Lenton – giám đốc của Viện Hệ thống toàn cầu, thuộc Đại học Exeter (Anh), trưởng nhóm nghiên cứu – cho rằng rừng mưa nhiệt đới thường rất nhạy cảm với những thay đổi về lượng mưa, độ ẩm, nhiệt độ. Vì vậy, một khi bước qua điểm giới hạn này, sẽ không có cách nào cứu vãn và gần như sẽ mất rừng Amazon.

Trái đất cũng sẽ giảm khả năng lưu trữ, khoảng 90 tỉ tấn CO₂, không chỉ từ hệ thống cây cối mà từ đất đai của Amazon.

Rừng Amazon được xem là lá phổi xanh của Trái đất – Ảnh: GETTY IMAGES

Năm 2019, Tổng thống Brazil Jair Bolsonaro cũng đã đưa ra cảnh báo tương tự. Ông cho rằng nếu tiếp tục bị tàn phá do cháy rừng và nạn khai thác gỗ quá mức, rừng mưa của Amazon sẽ tiến gần đến thời điểm trở thành đồng cỏ.

Hiện nay, khoảng 1/5 diện tích rừng Amazon đã mất đi so với giai đoạn tiền công nghiệp.

Đặc biệt những năm gần đây, cháy rừng luôn là nỗi đau đầu của nhiều quốc gia sở hữu rừng Amazon. Mức tăng các vụ cháy rừng so với những thập kỷ trước đó có khi lên tới 60%.