Protein từ cá mập có khả năng ngăn chặn cả biến thể Delta lẫn Omicron

Những con cá mập y tá trong phòng thí nghiệm của ông Aaron LeBeau ĐẠI HỌC WISCONSIN-MADISON

Trang web của Đại học Wisconsin-Madison (Mỹ) đưa tin nghiên cứu mới công bố ngày 16.12 trên tạp chí Nature Communications phát hiện các protein giống kháng thể lấy từ hệ thống miễn dịch của cá mập có thể ngăn SARS-CoV-2 và các họ hàng lây nhiễm tế bào người. Những protein này được gọi là VNAR.

Nghiên cứu do ông Aaron LeBeau, giáo sư bệnh học tại Đại học Wisconsin-Madison dẫn đầu. Ông LeBeau và nhóm của mình đã hợp tác với các nhà nghiên cứu tại Đại học Minnesota và Elasmogen, một công ty y sinh ở Scotland đang phát triển các VNAR dùng trong việc trị liệu.

Hiện VNAR vẫn chưa được dùng để điều trị ở người, nhưng có thể giúp chuẩn bị sẵn sàng cho các đại dịch do virus corona gây ra trong tương lai. VNAR có thể vô hiệu hóa WIV1-CoV, một loại virus corona có khả năng lây nhiễm tế bào người nhưng hiện chỉ xuất hiện trên dơi.

Các VNAR chống SARS-CoV-2 được phân lập từ thư viện VNAR tổng hợp của Elasmogen. Với kích thước bằng 1/10 kháng thể của con người, VNAR của cá mập có thể liên kết với các protein gây bệnh theo những cách độc đáo giúp tăng cường khả năng ngăn chặn bệnh tật.

Các nhà nghiên cứu đã thử nghiệm việc dùng VNAR của cá mập chống lại cả SARS-CoV-2 và virus giả. Sau đó, họ xác định được ba loại VNAR có khả năng ngăn virus lây nhiễm vào tế bào người. Ba loại VNAR trên cũng có khả năng chống lại SARS-CoV-1, virus đã gây ra dịch SARS đầu tiên vào năm 2003.

Một VNAR trong số đó mang tên 3B4 có khả năng gắn chặt vào một rãnh trên protein gai của virus, gần nơi virus dùng để liên kết với tế bào người và từ đó ngăm chặn quá trình này. Rãnh có cấu trúc giống nhau trên nhiều loại virus corona và thậm chí 3B4 còn có thể vô hiệu hóa hiệu quả virus MERS, một họ hàng xa của virus SARS.

Rãnh 3B4 gắn vào cũng không thay đổi trên các biến thể phổ biến của SARS-CoV-2 như Delta. Nghiên cứu này được tiến hành trước khi biến thể Omicron được phát hiện. Tuy nhiên, ông LeBeau nói các mô hình ban đầu cho thấy VNAR sẽ vẫn có tác dụng trước biến thể mới.

Khả năng đặc biệt này khiến 3B4 trở thành một ứng cử viên sáng giá cho việc chống lại các loại virus lây nhiễm trên người trong tương lai.

Các liệu pháp điều trị trong tương lai có thể sẽ bao gồm một hỗn hợp gồm nhiều loại VNAR cá mập để tối đa hóa hiệu quả trước nhiều loại virus và đột biến. Loại thuốc mới này rẻ hơn và dễ sản xuất hơn so với kháng thể người. Đồng thời, VNAR có thể được đưa vào cơ thể thông qua nhiều con đường khác nhau.

Dù vậy, VNAR vẫn chưa được thử nghiệm trên người và ông LeBeau cũng đang nghiên cứu khả năng dùng VNAR cá mập trong việc hỗ trợ điều trị và chẩn đoán ung thư.

ĐÔNG A

TNO