Chúa Nhật XXII TN B 2021: Luật lệ và đời sống

Chúa Nhật XXII TN B – 2021

Luật lệ và đời sống

Lm. Antôn Nguyễn Ngọc Sơn, HKK

Lời mở

Tuần qua chúng ta đã xác tín rằng chỉ Đức Giêsu mới có những lời đem lại sự sống đời đời vì Lời Chúa là Thần Khí và là sự sống. Tuy nhiên, khi đi vào đời sống con người, lời Chúa biến thành những luật lệ cho dân tộc Do Thái như ta thấy trong Bài đọc I (x. Đnl 4,1-8), hay cho các tín hữu Kitô như trong Bài đọc II (x Gc 1,17-27). Rồi khi những lời đó ghi thành bản văn, thành những điều khoản trong bộ luật nào đó, thì người ta dễ có khuynh hướng giữ luật theo hình thức bên ngoài và quên mất tinh thần hay cốt lõi của luật lệ. Đức Giêsu đã vạch trần thói đạo đức giả đó nơi các kinh sư và người Biệt Phái trong bài Tin Mừng (x. Mc 7,1-23). Vì thế, đây cũng là dịp giúp ta suy nghĩ về việc giữ luật lệ trong đời sống tín hữu.

$C:\Users\tingu\Downloads\2021\Luat rua tay.jpg$

1. Luật lệ thời Cựu Ước

Dân tộc nào cũng có những luật lệ. Văn bản pháp luật cơ bản và cao nhất của một nước là hiến pháp, quy định những vấn đề chung nhất về chế độ chính trị, quyền và nghĩa vụ công dân, hệ thống tổ chức nhà nước v.v… buộc mọi người trong nước phải tuân theo. Ngoài ra còn có những bộ luật thấp hơn và riêng biệt hơn về các lĩnh vực khác nhau như luật dân sự, hình sự, giao thông, đầu tư, thương mại, giáo dục, văn hoá. Còn lệ là những thói quen, những điều quy định từ lâu trong xã hội, trở thành nền nếp để mọi người theo đấy mà làm. Thí dụ ở Việt Nam, khi có người thân như cha mẹ qua đời, thì con cái phải để tang, tránh lập gia đình, có nơi 1 năm, có nơi 3 năm, dù không quy định điều này trong luật pháp. Người ta cũng gọi đó là truyền thống của tổ tiên.

Dân tộc Do Thái cũng có bộ luật gọi là luật Torah trong thánh kinh Talmud của họ. Bộ luật này gồm 613 điều, với 365 điều cấm không được làm – tương ứng với 365 ngày, và 248 điều cần phải làm – tương ứng với 248 mẫu xương trong cơ thể con người. Căn bản của bộ luật là Mười Điều Răn do Chúa Giavê ban. Theo dòng lịch sử, ông Môsê và các vị lãnh đạo dân tộc dần dần thêm các huấn lệnh khác tạo thành toàn thể bộ luật ấy.Vì thế, ông Môsê nói với dân chúng rằng: “Giờ đây, hỡi dân Israel, hãy nghe những thánh chỉ – đó là Mười Điều Răn – và quyết định tôi dạy cho anh em để anh em đem ra thực hành. Như vậy anh em sẽ được sống và chiếm hữu miền đất mà Chúa ban cho anh em. Anh em đừng thêm gì vào lời tôi truyền cho anh em, cũng đừng bớt gì, nhưng phải giữ những mệnh lệnh của Đức Chúa, Thiên Chúa chúng ta”.

Người Do Thái rất hãnh diện về những luật lệ đó, bởi vì nhờ chúng họ điều khiển đất nước tốt đẹp, trở nên một dân tộc vĩ đại. Nhưng những luật sĩ và người Biệt Phái vì phải học và giữ rất kỹ luật lệ nên họ trở thành những người câu nệ luật pháp. Họ không phân biệt đâu là tinh thần, cốt lõi của luật lệ và dạy người khác tuân giữ cặn kẽ từng chi tiết của điều luật. Ví dụ Thiên Chúa chỉ truyền dạy phải giữ lòng trong sạch, nhưng họ lại giải thích thành việc phải rửa tay, rửa chén bát, vảy nước trên đồ ăn mua ở chợ về, và đã biến các việc này thành nghi thức phải làm như là luật của Chúa. Họ chẳng giữ đúng luật Chúa mà lại duy trì truyền thống của người phàm.

2. Luật lệ của thời Tân Ước

Chúa Giêsu kiện toàn từng điểm trong Mười Điều Răn, theo hướng chú ý đến những điều tích cực, thay vì những điều cấm đoán, (chớ làm, chớ muốn…) (x. Xh 20,1-17; Đnl 5,1-22) bằng bản Hiến chương Nước Trời là Tám Mối Phúc Thật. Đó là tinh thần nghèo khó, hiền lành, sầu khổ, khát khao sự công chính, biết xót thương người, trong sạch, xây dựng hoà bình, dám chấp nhận bị bách hại vì sống công chính (x. Mt 5,1-10). Người còn tóm lược Mười Điều Răn về hai điều cốt lõi là mến Chúa – yêu người. Cuối cùng, Người lại gồm tóm tất cả vào một tinh thần duy nhất là “Anh em hãy yêu thương nhau như Thầy đã yêu thương anh em” (Ga 13,34; 15,12).

Theo dòng lịch sử, các vị lãnh đạo trong Giáo Hội, từ thời các tông đồ cho đến ngày nay, đã diễn giải những lời dạy của Chúa thành những luật lệ: “Anh em hãy khiêm tốn đón nhận lời đã được gieo vào lòng anh em; lời ấy có sức cứu độ linh hồn anh em. Anh em hãy đem lời ấy ra thực hành, chứ đừng nghe suông mà lừa dối chính mình” (Gc 1,21-22). Giáo hội Công giáo là một hội tôn giáo bao gồm nhiều con người, hiện nay có hơn 1 tỷ 400 triệu người, nhiều tổ chức, nhiều dân tộc với những truyền thống khác nhau, nên phải được điều hành theo những quy định rõ ràng, theo bộ luật của Giáo Hội gọi là Giáo Luật vào những thời kỳ khác nhau. Bộ Giáo luật mới nhất ban hành năm 1983. Bộ này có 1.752 điều, quy định rất chi tiết về đủ các lĩnh vực chung cũng như riêng, như các thành phần dân Chúa, về bí tích, phụng tự, tài sản, tội phạm, hình phạt, thủ tục….

Những linh mục, tu sĩ, giáo dân, vì được học kỹ lưỡng Bộ Giáo Luật, nên có thể giữ cặn kẽ các chi tiết của điều khoản lề luật, khắt khe với những người vi phạm lề luật, bỏ qua điểm chính yếu mà lại nhấn mạnh những điểm phụ, khiến Chúa Giêsu khiển trách: “Các ông gạt bỏ điều răn của Thiên Chúa mà duy trì truyền thống của người phàm”. Nhiều tín hữu được dạy về giáo lý và giáo luật, qua những khoá học hay bài giảng, nên cũng có thể rơi vào tình trạng giữ luật hình thức, quên mất tinh thần và ý nghĩa cốt lõi của luật lệ trong cộng đồng, như Đức Giêsu cảnh báo: “Dân này tôn kính Ta ngoài môi miệng, nhưng lòng chúng lại xa Ta. Chúng có thờ phượng Ta thì cũng vô ích, vì giáo lý chúng giảng dạy chỉ là giới luật phàm nhân”.

3. Thể hiện luật lệ trong đời sống

Nhiều tín hữu học thuộc lòng và giữ cẩn thận Mười Điều Răn hay Tám Mối Phúc Thật, họ thấy đời sống mình tương đối tốt đẹp so với nhiều người khác trong cộng đồng xã hội. Họ không giết người, nhưng thái độ lãnh đạm của họ, gây buồn phiền đau khổ cho người khác, còn tạo nên cái chết dai dẳng ác độc hơn cả việc cầm dao kiếm đâm người. Thi sĩ Nguyễn Du đã tả trong Truyện Kiều rằng: “Giết nhau chẳng cái lưu cầu, giết nhau bằng cái ưu sầu, độc chưa!”. Họ không giết người nhưng những miếng thịt, bó rau, trái cây họ bán chứa đầy chất độc hại khiến họ chẳng dám để người trong gia đình dùng.

Họ không gian dâm, không lấy vợ chồng người, nhưng lại xem thoải mái các sách báo, phim ảnh đồi truỵ và cho rằng đó chỉ là sở thích tự nhiên. Họ không lấy của người, không tham của người, nhưng lại trốn đóng thuế thu nhập cho đất nước, đang khi họ vẫn sử dụng cầu, đường và các phương tiện an sinh xã hội. Họ dự lễ, rước lễ, đọc kinh đều đặn, góp tiền xây nhà thờ và làm việc bác ái thường xuyên, nhưng với điều kiện là mọi người trong xứ đạo phải tôn trọng và nhận biết lòng đạo đức của họ. Nếu bị xúc phạm, họ tỏ thái độ lãnh đạm, thù hằn và bất hợp tác. “Tất cả những điều xấu xa đó, đều từ bên trong lòng người xuất ra và làm cho họ ra ô uế”.

Tinh thần của luật lệ mới là yêu thương như Đức Giêsu và diễn tả tình yêu đó thành những hành động tích cực như Đức Giêsu vì Người là Ngôi Lời dạy ta sự thật. Vì thế, thánh Giacôbê tông đồ đã nhắc nhở chúng ta: “Mọi ơn lành và mọi phúc lộc hoàn hảo đều được ban xuống từ Chúa Cha, Đấng dựng nên muôn loài. Người đã dùng Lời chân lý mà sinh ra chúng ta. Anh em hãy đem Lời ấy ra thực hành chứ đừng nghe suông mà lừa dối chính mình. Lòng đạo đức tinh tuyền và không tỳ ố trước mặt thiên Chúa Cha là thăm viếng cô nhi quả phụ lâm cảnh gian truân, và tránh mọi vết nhơ trần thế”.

Nhưng để thể hiện được tình yêu đối với Chúa và với anh chị em mình một cách cụ thể và hiệu quả, chúng ta cần nhờ Chúa Thánh Thần. Chính Ngài nối kết chúng ta với Thiên Chúa cũng như với anh chị em và vạn vật quanh ta. Chính Ngài soi sáng cho ta đủ khôn ngoan để biết hành động thế nào cho đúng đắn và thích hợp trong từng trường hợp cụ thể của đời sống.

Lời kết

Như thế người Công giáo chúng ta sẽ vượt ra ngoài thái độ câu nệ luật pháp để đi vào tinh thần yêu thương tích cực của lề luật. Nhờ vậy chúng ta sẽ giữ được niềm vui và bình an bởi vì chính Chúa Thánh Thần soi sáng để ta hành động theo tình yêu được Ngài khơi dậy trong lòng ta. Chỉ có tinh thần yêu mến tích cực, ta mới xứng đáng là con cái của Cha Trên Trời.

HKK