Hơn 200 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới đã ghi nhận dịch bệnh Covid-19 và đang ra sức triển khai các biện pháp phòng chống diện rộng. Bên cạnh phong tỏa, giãn cách xã hội, việc sử dụng lượng lớn trang thiết bị bảo hộ, đặc biệt là khẩu trang, dẫn tới thực trạng thải ra một lượng rác y tế khổng lồ.

Chưa có tính toán chính xác về tổng lượng chất thải y tế trên toàn cầu từ khi Covid-19 trở thành đại dịch, nhưng thông tin từ các quốc gia và vùng lãnh thổ cho thấy sự gia tăng chóng mặt so với trước đó. Theo tờ The Verge, chỉ tính riêng tại Vũ Hán (Trung Quốc) – nơi khởi phát dịch bệnh – lượng rác thải y tế tại các bệnh viện đã tăng gấp 6 lần so với trước khi khủng hoảng xảy ra, ước tính mỗi ngày có tới 240 tấn rác. Đó chỉ là con số tại các bệnh viện ở một thành phố 11 triệu dân của Trung Quốc.

Với lượng rác khổng lồ như vậy, chính quyền các nước từ trung ương tới địa phương phải chật vật giải quyết. Các cơ sở sẵn có phải tăng cường công suất gấp nhiều lần. Nhiều nơi phải xây dựng thêm nhà máy xử lý rác thải cũng như hàng loạt cơ sở mới mang tính lưu động để kịp thời phản ứng. Công nhân phải làm việc hết công suất. AFP dẫn lời ông Joël Keller, giám đốc một nhà máy xử lý rác thải y tế ở miền đông Pháp, cho hay mọi thứ đều phải tăng gấp đôi, gấp ba từ năng lực xử lý, số nhân viên cho đến máy móc. “Chúng tôi phải làm việc 24/7 vẫn không xuể”, ông Keller nói.

Không chỉ rác thải từ bệnh viện, khi dịch bệnh đã lây nhiễm trong cộng đồng thì rác do người dân thải ra cũng có thể trở thành chất thải y tế lây nhiễm. Công việc xử lý sẽ còn gian nan hơn vì rác từ nhiều nguồn và những người tiếp xúc cũng tăng lên. Covid-19 còn quá nhiều bí ẩn nên không ai dám chắc những chiếc khẩu trang, khăn giấy, găng tay hay quần áo bảo hộ đã qua sử dụng có mang theo mầm bệnh hay không. Chỉ biết rằng việc thu gom rác vẫn phải diễn ra và nhiều người không được trang bị thiết bị bảo hộ để làm công việc đó.

Đơn cử tại Ấn Độ, khoảng 1,5 – 4 triệu người thu gom rác khắp nước này và nhiều người trong số họ có thể đứng trước nguy cơ lây nhiễm, theo tờ South China Morning Post. Khi họ trở về nhà và mang mầm bệnh mà không hay biết, không loại trừ khả năng họ cũng có thể lây nhiễm cho những người tiếp xúc, dẫn đến nhiều lo ngại hơn.

Khẩu trang trên đường phố New York, Mỹ  AFP

Lời giải nào cho bài toán khó

Tuy vậy, để giải quyết được bài toán này không phải chuyện dễ dàng. Không phải ở đâu cũng đáp ứng được những yêu cầu nghiêm ngặt ấy. Trước hết, giới chức và các cơ sở liên quan cần tính toán được khả năng cung ứng, kịp thời triển khai thêm và không để rác y tế, đặc biệt là chất thải lây nhiễm tồn tại lâu mà không được xử lý. Tiếp đến, phải có quy trình đầy đủ và phù hợp để có thể xử lý đúng cách, triển khai tới nhân viên lẫn mọi người dân để cùng gìn giữ cho nhau. Điều quan trọng nữa là cần nâng cao nhận thức cho các nhân viên môi trường, những người trực tiếp tham gia quá trình thu gom, xử lý rác thải, không chỉ từ bệnh viện mà ở cả cộng đồng dân cư, tránh nguy cơ đối với sức khỏe của họ và những người xung quanh.

Găng tay đã qua sử dụng bị vứt trên đường phố New York  AFP

Một trong những vấn đề khác các quốc gia cần chú ý trong quá trình này là tăng cường kiểm tra, giám sát đối với các cơ sở xử lý rác thải y tế. Khi có sự tắc trách, thiếu trách nhiệm hay sai phạm cần trừng trị nghiêm. Đại dịch Covid-19 còn kéo dài và khó lường, vì thế nếu không xử lý tốt vấn đề rác thải y tế, một làn sóng khủng hoảng mới có thể kéo đến với sức khỏe cộng đồng và tác động rất lớn đến môi trường về lâu dài.