Các nhà khoa học trên thế giới đang nghiên cứu nhiều loại thuốc sẵn có để sản xuất một loại thuốc điều trị COVID-19 – Ảnh: ALAMY

Đại dịch COVID-19 đã tấn công nhiều quốc gia trên thế giới và số người chết ngày càng tăng lên. Trong bối cảnh này, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã xác định 4 loại thuốc tiềm năng trong tuần trước và bắt đầu một thử nghiệm toàn cầu gọi là Solidarity về các thuốc này. Hai trong số này là thuốc kết hợp (drug cocktail).

Báo South China Morning Post (SCMP) ngày 24-3 cho biết 4 loại thuốc này bao gồm remdesivir, thuốc thử nghiệm điều trị Ebola; một loại thuốc kết hợp giữa hai thuốc điều trị HIV là lopinavir và ritonavir; một loại thuốc kết hợp khác của lopinavir và ritonavir cùng với interferon beta; và thuốc trị sốt rét chloroquine.

Cho đến nay vẫn chưa có loại thuốc kháng virus sẵn có nào có thể nhắm mục tiêu vào virus corona chủng mới gây bệnh COVID-19.

Thuốc điều trị  Ebola remdesivir

Các lọ remdesivir tại một bệnh viện chuyên điều trị bệnh nhân COVID-19 ở thành phố Vũ Hán, Trung Quốc vào ngày 12-2-2020 – Ảnh: FEATURECHINA

Remdesivir, của công ty công nghệ sinh học Gilead Sciences, được xem là ứng cử viên tương đối hứa hẹn. Hiện các nhà khoa học thế giới đang tiến hành 5 thử nghiệm lâm sàng lớn về loại thuốc này. Kết quả của 2 trong 5 thử nghiệm sẽ có vào đầu tháng 4.

Trung Quốc lần đầu tiên sử dụng remdesivir để điều trị cho các bệnh nhân COVID-19 nặng vào đầu tháng 2, sau đó nhiều nước khác cũng bắt đầu sử dụng.

Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Mỹ cho biết thuốc tiêm tĩnh mạch này đã cho thấy hiệu quả trong việc ngăn virus corona sinh sôi thêm.

Dù vậy, vẫn cần đến các thử nghiệm lâm sàng để xác định tính hiệu quả và độ an toàn của thuốc. Theo thông tin trên web của WHO, các thử nghiệm trước đây về thuốc remdesivir trong điều trị Ebola cho thấy khả năng làm người dùng nhiễm độc gan.

“Remidesivir có tiềm năng nhưng vẫn còn quá sớm để biết liệu đây có phải là phương pháp điều trị hiệu quả có thể áp dụng rộng rãi hay không” – nhà virus học Jeremy Rossman thuộc ĐH Kent của Anh, nhận định.

Thuốc trị sốt rét chloroquine

Thuốc viên chloroquine phosphate – Shutterstock

Một ứng cử viên khác là thuốc trị sốt rét chloroquine. Chloroquine đã thu hút sự chú ý ở Mỹ sau khi Tổng thống Donald Trump bị chỉ trích vì đưa ra tuyên bố cường điệu hóa 2 loại thuốc chống sốt rét là hydroxychloroquine và chloroquine trong điều trị COVID-19.

Vào tháng 2, một nhóm nghiên cứu do nhà khoa học Wang Manli, thuộc Viện Khoa học Trung Quốc dẫn đầu, cho biết họ đã phát hiện rằng chloroquine ngăn chặn thành công sự sao chép của virus corona chủng mới (SARS-CoV-2) trong tế bào người được nuôi cấy trong phòng thí nghiệm.

Trung Quốc đã đưa loại thuốc này vào hướng dẫn điều trị. Trong khi đó, chuyên gia về bệnh hô hấp hàng đầu Trung Quốc là ông Chung Nam Sơn cho rằng chloroquine an toàn hơn vì thuốc đã được phê chuẩn trong điều trị sốt rét.

Tuy nhiên, ngay sau phát biểu của ông Trump, CDC Mỹ nói rằng loại thuốc trị sốt rét này vẫn chưa được phê chuẩn trong điều trị COVID-19 và cần phải làm thêm nhiều thử nghiệm để xác định tính an toàn và hiệu quả của chloroquine trong điều trị COVID-19.

Nhà virus học Rossman cũng cẩn trọng trước chloroquine. “Với người, chloroquine có hiệu quả tốt trong điều trị sốt rét nhưng đó là một cơ chế khác hơn nhiều cái chúng ta biết về chống các loại virus. Chloroquine thiếu bằng chứng thuyết phục để là một thuốc kháng virus ở người và sẽ đòi hỏi phải có thêm nhiều nghiên cứu hơn nữa” – ông Rossman nói.

“Đối với một số virus đã được thử nghiệm, chloroquine khiến bệnh trở nên nặng hơn ở động vật” – ông Rossman cho biết thêm.

Thuốc điều trị HIV/AIDS

Mặt khác, lopinavir và ritonavir là một loại thuốc kết hợp trong điều trị HIV/AIDS. Mặc dù thuốc này là một phần của thử nghiệm mà WHO đã nói đến nhưng một nghiên cứu gần đây cho thấy thuốc không hiệu quả.

SCMP cho biết bác sĩ Cao Bin của Bệnh viện Tình bạn Nhật – Trung đã dẫn đầu nghiên cứu đưa ra kết luận trên. Nghiên cứu được công bố ngày 18-3 trên tạp chí y khoa New England.

“Điều trị bằng lopinavir – ritonavir không mang lại hiệu quả gì cho các bệnh nhân trưởng thành mắc COVID-19 nặng so với cách điều trị thông thường” – nghiên cứu của nhóm bác sĩ Cao Bin cho biết.

Kết luận được đưa ra sau khi nhóm so sánh giữa 99 bệnh nhân được điều trị bằng lopinavir-ritonavir với 100 bệnh nhân chỉ nhận điều trị thông thường.

Thuốc cảm cúm favipiravir

Trong khi đó, một ứng cử viên tiềm năng khác là thuốc cảm cúm favipiravir, do công ty Hóa chất Fujifilm Toyama của Nhật phát triển. Ông Zhang Xinmin, thuộc Bộ Công nghệ và Khoa học Trung Quốc, cho biết các thử nghiệm liên quan đến 340 cá nhân tại thành phố Vũ Hán và Thâm Quyến của Trung Quốc cho thấy favipiravir có độ an toàn cao và “có hiệu quả rõ ràng trong điều trị”.

Ông Rossman cho rằng cần làm nhiều thử nghiệm quy mô lớn hơn trước khi tiến hành các thử nghiệm lâm sàng cho các loại thuốc này. Favipiravir không nằm trong danh sách các thử nghiệm Solidarity của WHO.