Dưới lòng hồ Biển Lạc rộng hàng trăm héc ta, máy cuốc đất, máy hút cát hoạt động ầm ầm. Trên bờ, xe tải nối đuôi nhau ‘ăn hàng’ tỏa đi khắp nơi. Thế nhưng, suốt những ngày PV Thanh Niên ghi nhận tuyệt nhiên không có lực lượng chức năng kiểm tra, xử lý.

Hồ Biển Lạc rộng khoảng 1.000 ha, nhận nước từ sông La Ngà. Vào mùa mưa lũ diện tích hồ có thể lớn gấp 3 lần. Phần lớn diện tích hồ Biển Lạc ở xã Gia An (H.Tánh Linh), một phần nhỏ thuộc H.Đức Linh (cùng tỉnh Bình Thuận) và giáp ranh với tỉnh Đồng Nai. Hơn 10 năm qua, hồ Biển Lạc luôn là điểm nóng về nạn khai thác đất cát lậu.

Từ đầu tháng 2, nước rút gần cạn, hồ Biển Lạc lộ ra một bãi đất rộng hàng trăm héc ta. Có mặt tại đây, PV Thanh Niên nhận thấy cảnh khai thác đất, cát rầm rộ, băm nát cả một vùng hồ rộng lớn.

Trải rộng khắp lòng hồ là một bãi “chiến trường” loang lổ bởi các hoạt động đào đất, hút cát tràn lan diễn ra trong thời gian dài. Ngày đêm, máy cuốc cỡ lớn hoạt động hết công suất, đào khoét sâu xuống đáy hồ, liên tục múc đất cát đưa lên xe ben chở đi, để lại lòng hồ gồ ghề, nham nhở. Phía trên, “binh đoàn” xe ben hàng chục chiếc nối đuôi, thay nhau “ăn hàng” chở về bãi tập kết, bụi cuốn bay mù mịt. Khung cảnh khai thác không khác gì đại công trường khổng lồ.

Tại lòng hồ, PV ghi nhận cảnh một doanh nghiệp đặt bảng hiệu K., đang bơm hút cát rầm rộ. Nhiều máy bơm hút và sàng cát đặt san sát trên các ao lớn rộng nhiều héc ta nằm kế nhau đang hoạt động hết công suất. Từng đống cát chất cao ngồn ngộn giữa nham nhở hố sâu và máy móc. Doanh nghiệp này còn lắp đặt cả nhà nổi để đặt máy bơm hút cát với nhiều công nhân làm việc liên tục.

Khai thác cát tràn lan ở lòng hồ Biển Lạc  Ảnh: Thanh Niên

Đi thực tế khu vực lòng hồ, PV Thanh Niên phát hiện nhiều tàu bơm hút cát hoạt động rải rác khắp nơi. Hàng loạt tàu vô tư bơm sàng cát, chất từng đống trên bờ chờ xe ben đến vận chuyển đi mà không hề thấy lực lượng chức năng kiểm tra xử lý. Theo người dân địa phương, việc khai thác đất, cát trái phép tại lòng hồ Biển Lạc diễn ra hằng ngày. Cát tặc thường chọn địa điểm là nơi giáp ranh giữa các xã, xa khu vực trung tâm xã để phòng tình huống bị động sẽ tẩu tán toàn bộ cát lậu, phương tiện.

Theo phản ánh của người dân, tình trạng khai thác cát vô tội vạ dọc sông La Ngà (đoạn giao giữa H.Tánh Linh và Đức Linh) khiến hai bên bờ sông bị sạt lở nghiêm trọng, đẩy nhiều gia đình vào cảnh mất đất sản xuất.

Ngày 11 – 12.3, theo một ghe của người dân chạy dọc dòng sông La Ngà, PV ghi nhận tình trạng sạt lở nghiêm trọng ở hai bên bờ sông, có vị trí sạt lở cách cầu bê tông cốt thép Vũ Hòa (H.Đức Linh) chỉ khoảng 100 m. Cụ thể, tình trạng sạt lở hai bờ sông kéo dài nhiều ki lô mét, trong đó nghiêm trọng nhất ở các xã Gia An (H.Tánh Linh), Vũ Hòa (H.Đức Linh).

Tại đây có hai bãi khai thác cát của hai doanh nghiệp X.T và T.V.C đã hoạt động từ lâu, trong đó bãi khai thác cát của X.T nằm cách cầu bê tông cốt thép Vũ Hòa không xa. Cũng theo quan sát của chúng tôi, càng gần hai điểm tập kết, khai thác cát của hai doanh nghiệp này thì tình trạng sạt lở càng nghiêm trọng, có nơi sạt lở sâu vào bờ hơn 40 m, kéo dài hơn 50 m.

Tại thời điểm có mặt, PV ghi nhận gần cầu Vũ Hòa vẫn tập trung nhiều sà lan hút cát và các bãi tập kết cát quanh khu vực. Người dân tại đây cho biết việc khai thác cát trên sông La Ngà diễn ra thường xuyên cả ngày lẫn đêm.

Thực trạng sạt lở ở hai bên bờ sông xảy ra từ nhiều năm nay, nguyên nhân chính cũng từ việc khai thác cát dưới lòng sông. Đất bị cuốn trôi khiến nhiều hộ dân bức xúc khiếu nại thì các chủ bãi khai thác cát bỏ tiền mua lại phần đất bị sạt lở để thoải mái khai thác.

Xe tải chở đất, cát nối đuôi nhau chạy rầm rầm trên hồ Biển Lạc  Ảnh: Thanh Niên

“Hồi trước dòng sông này nhỏ chứ không to như bây giờ, do hút cát mà nó sạt lở vậy đó. Ban đêm 4 – 5 ghe tràn vô bờ hút cát luôn, chứ không hút giữa dòng. Cứ người dân nào có đất bị sạt lở khiếu nại thì doanh nghiệp khai thác bồi thường 200 – 300 triệu đồng là xong, rồi tiếp tục khai thác”, một người dân nói.

Trao đổi với PV, ông Mai Trí Mân, Chủ tịch xã Gia An, xác nhận hiện khu vực hồ Biển Lạc chỉ có doanh nghiệp Tâm Hùng Lan được cấp phép khai thác cát và doanh nghiệp Thuận Kiều được phép khai thác đất sét; số còn lại mà báo phản ánh là khai thác trái phép.

Hiện có tổng cộng 8 ghe, tàu đang khai thác cát trái phép trong khu vực lòng hồ của xã Gia An. Trong khi đó, tiếp xúc với PV, chủ doanh nghiệp Tâm Hùng Lan cho rằng do nhiều cát tặc kéo đến khai thác tại hồ Biển Lạc nên doanh nghiệp này đã phải ngưng hoạt động từ trước tết vì “càng khai thác càng lỗ”.

Ông Mân nhìn nhận, việc khai thác đất, cát tại hồ Biển Lạc diễn ra phức tạp. Từ đầu năm đến hết tháng 2.2020, địa phương đã tổ chức 31 lượt kiểm tra, xử lý 9 trường hợp vi phạm khai thác, vận chuyển cát trái phép, tổng số tiền xử phạt hơn 16 triệu đồng. Riêng tháng 3.2020, xã xử lý hơn 10 vụ khai thác khoáng sản trái phép.

Một đoạn sông La Ngà bị sạt lở nghiêm trọng  Ảnh: Thanh Niên

“Trong quá trình xử lý còn gặp nhiều khó khăn do nhiều đối tượng không phối hợp, cố ý chống đối, thậm chí đe dọa lại lực lượng. Có trường hợp khi thấy lực lượng chức năng còn cố tình chạy ra giữa lòng hồ đứng, không hợp tác”, ông Mân nói.

Về việc khai thác cát khiến bờ sông La Ngà bị sạt lở nghiêm trọng, lãnh đạo xã này cho biết vừa phối hợp với các đơn vị liên quan khảo sát, kiểm tra khu vực sông La Ngà. Qua đó phát hiện và xử lý hành vi vi phạm trong hoạt động khai thác cát sai vị trí của 2 doanh nghiệp X.T và T.V.C (hai đơn vị này được cấp phép khai thác cát); đồng thời tạm đình chỉ khai thác đối với doanh nghiệp X.T.

Trong khi đó, Chủ tịch UBND H.Tánh Linh Nguyễn Đình Lâm nhìn nhận tình trạng khai thác cát, đất lén lút trên lòng hồ Biển Lạc vẫn diễn ra, nhưng lại cho rằng chỉ là khai thác nhỏ, “một hai tàu làm ban đêm, chứ không có tình trạng rầm rộ như trước đây”. Hiện UBND H.Tánh Linh vẫn phối hợp với UBND H.Đức Linh trong ngăn chặn khai thác cát trái phép, sai vị trí. Ngoài đội liên ngành, hai huyện còn tổ chức các chốt chặn ở cả hai huyện để ngăn chặn chở cát ra khỏi lòng hồ… (còn tiếp)