Chúa Nhật I Mùa Chay A – 2020: Ma quỷ cám dỗ con người
Trong thời đại khoa học đòi hỏi những chứng cứ thực tế, việc nhắc nhở về những cơn cám dỗ của ma quỷ có vẻ như mê tín, hoang đường. Vì thế nhân dịp này, chúng ta nên tìm hiểu xem: ma quỷ có thật không hay chỉ là tưởng tượng. Nếu có thật thì ma là ai, quỷ là gì? Chúng có cám dỗ ta không và cám dỗ như thế nào? Làm sao ta có thể thắng cơn cám dỗ của chúng?
Chúa Nhật I Mùa Chay A – 2020
Ma quỷ cám dỗ con người
Lm. Antôn Nguyễn Ngọc Sơn, HKK
Lời mở
Vào Chúa Nhật đầu tiên Mùa Chay, Giáo Hội luôn giới thiệu với ta việc Chúa Giêsu bị cám dỗ, để nhắc nhở ta về cuộc chiến đấu thiêng liêng. Trong thời đại khoa học đòi hỏi những chứng cứ thực tế, việc nhắc nhở về những cơn cám dỗ của ma quỷ có vẻ như mê tín, hoang đường. Vì thế nhân dịp này, chúng ta nên tìm hiểu xem: ma quỷ có thật không hay chỉ là tưởng tượng. Nếu có thật thì ma là ai, quỷ là gì? Chúng có cám dỗ ta không và cám dỗ như thế nào? Làm sao ta có thể thắng cơn cám dỗ của chúng?
1. Ma quỷ có thật trong đời sống
Cho tới trước Công đồng Vaticanô II (1962-1965), Giáo hội Công giáo rất nghiêm khắc về vấn đề ma quỷ, vì có những lạm dụng về việc trừ quỷ trong mấy thế kỷ trước đó. Những khám phá mới về y học, tâm thần học và tâm lý học cho ta thấy nhiều bệnh tật được cho là bị quỷ ám, ma nhập, chỉ là triệu chứng của các bệnh rối loạn về tâm thần, tâm lý như bệnh tâm thần phân liệt, tâm thần hoang tưởng, trầm cảm v.v… và có thể chữa lành.
Tuy nhiên vẫn có nhiều sự kiện lạ lùng xảy ra, những cơn bệnh và việc khỏi bệnh lạ lùng, nhanh chóng mà khoa học, y học tự nhiên không thể giải thích. Văn chương, nghệ thuật, sách báo, phim ảnh trên các phương tiện truyền thông vẫn khai thác đề tài ma quỷ và cuốn hút không ít người đọc, người xem vào những chuyện hoang đường, tạo nên cảm giác sợ hãi, âu lo, hiểu lầm, mê tín. Trung Quốc có bộ Liêu Trai Chí Dị của nhà văn Bồ Tùng Linh, xuất bản từ năm 1740. Tây Ban Nha có ma cà rồng hút máu người được tạo ra từ năm 1734, được Bram Stocker viết thành tác phẩm Dracula năm 1897. Nhân vật Frankenstein do Mary Shelley dựng nên năm 1818. Những bộ phim kinh dị như Exorcist của Mỹ, Shutter của Thái Lan và gần đây nhất là bộ phim trừ quỷ The Priest 16 tập của Hàn Quốc sản xuất năm 2015.
Các bản văn Thánh Kinh Cựu Ước và Tân Ước nhiều lần nhắc tới quỷ dữ cám dỗ và làm hại con người cũng như nói đến việc chính Chúa Giêsu chống lại Satan và đã thắng nó (x. Mc 4,11; Ga 12,3) khi chữa lành cho những người bị quỷ ám và những bệnh tật do quỷ dữ gây ra (x. Mc 1,23-27; 5,1-20; 7,25-30; 9,14-29; Lc 8,2; 13,11; v.v…), (x. Giáo hoàng Học viện Piô X, Điển ngữ Thần học Thánh Kinh, mục từ Quỷ, q. 3, 1974, tr.307-312). Công đồng Vaticanô II cũng nói đến việc Đức Giêsu đến để giải thoát con người khỏi quyền lực ma quỷ (x. Ad Gentes 3, 9; Gaudium et Spes 22; Lumen Gentium 55); ma quỷ cám dỗ con người làm điều dữ (x. GS 13; LG 16); Giáo Hội và tín hữu chống lại quyền lực của chúng (x. LG 17, 35, 48; AG 9). Sách Giáo lý Hội Thánh Công giáo có tới 42 số nói về ma quỷ.
Như thế, ma quỷ không phải là một điều tưởng tượng của con người, nhưng là một thực tế của đời sống. Chúng có thật và chúng ta phải biết rõ chúng để không bị những câu chuyện hoang đường, phim ảnh kinh dị làm ta sợ hãi, cũng như những xác định của khoa học làm ta nghi ngờ, rồi xem thường ma lực tác hại của chúng.
Ngoài những mạc khải của Chúa và chỉ dẫn của Giáo Hội, điều làm ta xác tín về ma quỷ có thật là chính con người chúng ta, vừa có xác vừa có hồn. Xác là thành phần của vũ trụ vật chất, nên bị giới hạn trong không gian và thời gian. Còn hồn hay tinh thần, do không bị các yếu tố vật chất, không gian, thời gian chi phối, nên có khả năng “mở ra cho siêu việt và hướng tới vô biên”. Nhờ đặc tính này con người có khả năng tiếp xúc với Thiên Chúa, với các thần thánh và ma quỷ, như đã được Giáo Hội xác định ở số 130 của sách Tóm lược Học thuyết Xã hội Công giáo, xuất bản năm 2004. Tiếc rằng điểm mới mẻ này ít được các tín hữu quan tâm.
2. Ma quỷ là ai, cám dỗ như thế nào, làm sao chống lại chúng?
Thiên thần cũng như con người và vạn vật đều là những thụ tạo được Thiên Chúa dựng nên và chia sẻ cho những ân huệ tốt đẹp vì Ngài yêu thương mọi loài. Trong các thụ tạo, có hai loài được Ngài chia sẻ cho tinh thần cao quý của mình, nghĩa là cho họ có ý thức và ý chí tự do. Đó là thiên thần và loài người. Thiên thần là tinh thần tinh ròng. Con người có thêm thể xác.
Con người bị coi là kém thiên thần một chút vì thể xác bị giới hạn bởi vật chất, không gian và thời gian. Nhưng cả hai loài, nhờ tinh thần có khả năng mở ra cho Đấng siêu việt và hướng tới vô biên, nên họ càng gắn bó với Chúa là tinh thần tuyệt đối, họ càng nhận được sức sống kỳ diệu, tình yêu vô cùng, hạnh phúc vô biên, quyền năng vô tận của Ngài. Do đó mà có các thứ bậc thiên thần cao thấp khác nhau, gọi là các tổng lãnh thiên thần, các quyền thần, quản thần, bệ thần như đọc thấy trong vài Kinh Tiền Tụng của Thánh lễ.
Tuy nhiên, vì có tự do, nên một số thiên thần đã nghe theo lời dụ dỗ của tổng lãnh Lucifer, cắt đứt mối giao hảo với Thiên Chúa và tức khắc họ trở thành quỷ dữ. Họ vẫn hiện hữu, vẫn quyền năng vì Chúa không lấy lại những gì Ngài đã cho, nhưng họ không thể đón nhận thêm những ân huệ mới. Họ đau khổ, tự dằn vặt mình, nhưng không thể chọn lại, vì họ không bị lệ thuộc thời gian. Chọn lựa của họ có tính cách vĩnh hằng. Họ ghen tức với các loài thụ tạo khác đang được ơn nghĩa với Chúa, nhất là với loài người có tinh thần như họ. Họ cám dỗ để con người sa ngã vào tình trạng khốn khổ giống như họ. Đó là hành động đương nhiên của quỷ dữ, tà ma và những người xấu vì khi cắt đứt với nguồn tình yêu là Chúa, họ chỉ còn lừa dối, hận thù, ghen ghét, làm hại mà thôi.
Bài đọc I (x. St 2,7-9; 3,1-7) đã kể lại cho ta câu chuyện Satan hay Lucifer dưới hình con rắn, cám dỗ con người và con người đã sa ngã khi bất tuân lệnh truyền của Chúa, cắt đứt mối giao hảo và tình yêu của Ngài. Loài người đã đánh mất ánh hào quang ân huệ bao phủ họ, nên họ thấy mình trần truồng, tủi nhục, nghèo nàn, vô nghĩa.
Ta cũng nên phân biệt quỷ dữ và tà ma. Quỷ dữ là các thiên thần sa ngã, còn tà ma là hồn những người chết trong tình trạng mất ơn nghĩa với Chúa. Hồn ma có 3 loại: hồn lành là các thánh nhân sống trong tình trạng thiên đàng, được kết hợp trọn vẹn với Chúa. Hồn tốt là những người sống trong tình trạng đang được thanh tẩy để trở thành thánh nhân. Hồn ác là những người cắt đứt mối giao hảo tình yêu với Chúa như những quỷ dữ, nên họ cũng có thể cám dỗ và làm hại con người, nếu ta xúc phạm đến họ. Có những người chăn trâu bò, do vô tình hay cố ý tiểu lên mồ mả của họ hay ăn trái cây cúng họ trong những trang thờ người bị tai nạn giao thông, nên đã bị sốt li bì, không thuốc nào chữa khỏi, nhưng chỉ cần sắm sửa một lễ cúng, thắp nén hương xin lỗi là hết sốt ngay.
Ma quỷ cám dỗ ta như thế nào? Vì con người có tinh thần mở ra đến vô biên nên quỷ dữ, tà ma có thể gặp gỡ ta qua tinh thần và tác động lên ta. Chúng cảm dỗ ta qua những hình ảnh đồi truỵ, bạo lực, những ước muốn tham lam, dâm đãng, những tư tưởng sai lầm, hẹp hòi, ích kỷ, những niềm tin tưởng sai lầm về Thiên Chúa cũng như con người. Bài Tin Mừng (x. Mt 4,1-11) trình bày các cơn cám dỗ của quỷ với Chúa Giêsu thành 3 loại chính: đòi thoả mãn vô độ những nhu cầu căn bản của con người, ham muốn điên cuồng quyền lực danh vọng của thế gian và tin tưởng mù quáng vào Thiên Chúa. Tất cả xuất hiện trong tâm trí ta nhưng ta vẫn có toàn quyền chọn lựa và tự do quyết định hành động của mình như Đức Giêsu đã chống lại chúng.
Vì thế, cám dỗ của ma quỷ không phải là một tai hoạ hay là dấu hiệu chứng tỏ con người xấu xa, kém đạo đức. Cám dỗ là những cơ hội giúp ta trưởng thành, khiêm tốn và có kinh nghiệm hơn trong trận chiến thiêng liêng với Chúa Giêsu để cứu độ thế giới.
Muốn chiến thắng các cơn cám dỗ của ma quỷ, ta cần phải gắn bó với Chúa Thánh Thần, như Ngài đã dẫn Chúa Giêsu vào hoang địa, để nhận được ơn khôn ngoan và sức mạnh, hầu khám phá ra những cạm bẫy và mưu chước của chúng. Đồng thời ta cũng phải kết hợp mật thiết với Chúa Giêsu và tin tưởng tuyệt đối vào Chúa Cha luôn yêu thương và bảo vệ mình.
Lời kết
Chúng ta còn nhiều dịp để học hỏi về ma quỷ. Cầu chúc mọi người luôn can đảm dấn thân vào cuộc chiến đấu trường kỳ này.
