Tiến thêm một bước đến viễn cảnh ghép đầu

Nhóm chuyên gia Ý – Trung Quốc tuyên bố đã ghép đầu thành công ở khỉ, chuẩn bị tiến đến nỗ lực ghép đầu ở người vào cuối năm sau.

Đầu năm 2014, Giáo sư – bác sĩ Sergio Canavero, Giám đốc Tổ chức Điều hòa thần kinh hiện đại Turin (Ý), đã gây sốc với tuyên bố sẵn sàng thực hiện một ca ghép đầu người trong vòng 2 năm nữa. Mới đây nhất, ông khẳng định đã tiến thêm một bước đến mục tiêu sau khi cùng các cộng sự Trung Quốc “ghép đầu khỉ thành công”, theo chuyên san New Scientist.

Trong báo cáo chưa được các chuyên gia khác trong ngành kiểm chứng, Giáo sư Canavero và các nhà nghiên cứu thuộc Đại học Y Cáp Nhĩ Tân (Trung Quốc) cho đăng tải hình ảnh về một con khỉ với phần đầu dường như “không phải là một với cơ thể”, quanh cổ còn thấy rõ đường may. New Scientist dẫn lời Giáo sư Canavero cho hay đội ngũ phẫu thuật do bác sĩ Nhậm Tiểu Bình, người từng tuyên bố ghép đầu thành công ở chuột, làm trưởng nhóm đã kết nối nguồn cung cấp máu thành công và đối tượng thí nghiệm có thể sống sót mà không bị chấn thương não. Tuy nhiên, họ vẫn chưa gắn kết đầu với tuỷ sống nên chưa rõ con khỉ có liệt toàn thân hay không.

Ngoài ra, cũng trong đợt thí nghiệm này, bác sĩ Nhậm và Giáo sư Canavero cũng tiến hành ghép đầu trên thi thể người nhằm kiểm chứng một số ý tưởng về ngăn chặn nguy cơ chấn thương sau phẫu thuật.

Nhóm của ông Canavero cho biết chi tiết về các cuộc thí nghiệm mới nhất sẽ được đăng trên số phát hành sắp tới của 2 chuyên san Surgery và CNS Neuroscience & Therapeutics. Trong thông cáo mới gửi cho báo chí, họ khẳng định: “Ca ghép đầu hoàn toàn ở khỉ đã được thực hiện thành công tại Trung Quốc với mục tiêu thử nghiệm tuần hoàn máu liên cơ thể và hạ thân nhiệt trong quá trình phẫu thuật để chứng minh đây là cách bảo toàn hệ thần kinh một cách hiệu quả. Kế hoạch triển khai cuộc ghép đầu người đầu tiên trong lịch sử đang diễn ra như dự tính và thời điểm thực hiện là cuối năm 2017”.

Đến nay, đã có người đồng ý để nhóm của giáo sư cắt đầu và ghép vào cơ thể mới. Đó là kỹ sư tin học 31 tuổi người Nga Valery Spriridonov. Mắc hội chứng teo cơ tuỷ sống bẩm sinh nên Spriridonov tuyên bố “không còn gì để mất” và nắm lấy mọi cơ hội để được “đổi lấy một thân thể lành lặn”, theo Hãng tin Rutply. Chi phí phẫu thuật ước tính tầm 15 triệu USD và nhóm của Giáo sư Canavero hy vọng có thể thuyết phục tỉ phú Mark Zuckerberg, nhà đồng sáng lập Facebook, tài trợ cho dự án.

Tuy nhiên, kế hoạch ghép đầu tiếp tục gây ra nhiều tranh cãi. Lâu nay, hàng loạt chuyên gia đầu ngành khẳng định ghép đầu người là “chuyện điên rồ, không tưởng”, chưa kể các vướng mắc về pháp lý, đạo đức và ý niệm về bản sắc nhân dạng của con người. Bên cạnh đó, những tuyên bố thí nghiệm thành công của Giáo sư Canavero và bác sĩ Nhậm chưa từng được giới chuyên môn kiểm chứng. Càng gây nghi ngờ hơn khi nhóm này không trưng ra được bằng chứng cho thấy con khỉ vừa được ghép đầu vẫn sống. Thay vào đó, họ tuyên bố đã chủ động giết con vật trong vòng 20 giờ sau phẫu thuật “vì lý do đạo đức”.

Mặt khác, New Scientist dẫn lời chuyên gia Arthur Caplan của Đại học New York (Mỹ) chỉ trích việc ông Canavero công bố rộng rãi thí nghiệm trước khi nó được đăng trên các chuyên san “là một dạng làm khoa học bằng công nghệ PR”. Tương tự, nhà thần kinh học Thomas Cochrane thuộc Đại học Harvard cho rằng cách quảng bá công trình nghiên cứu của Giáo sư Canavero “hoàn toàn không chính thống, có thể nhằm “loá mắt” dư luận khiến họ quên đặt câu hỏi về giá trị thực tế của báo cáo”.

Thuỵ Miên