10/01/2025

Khoa học có liên quan đến đạo đức không?

Thật quá dễ để thảo luận về những vấn đề luân lý cụ thể: Đâu là sự thật? Đâu là nguyên tắc? Nó được áp dụng như thế nào? Thật tẻ nhạt.

 Khoa học có liên quan đến đạo đức không?

 
Một nghiên cứu khẳng định suy nghĩ về khoa học sẽ làm cho bạn đạo đức hơn

Thật quá dễ để thảo luận về những vấn đề luân lý cụ thể: Đâu là sự thật? Đâu là nguyên tắc? Nó được áp dụng như thế nào? Thật tẻ nhạt.

Chúng ta hãy chuyển sang siêu ngôn từ đó là những giả thuyết cao siêu về sự sống, vũ trụ và mọi thứ. Chúng ta hãy bắt đầu bằng cách khái quát hoá chung: thách thức chính của khai hoá là biến những người man rợ ích kỷ, dễ cáu giận, tham lam, dâm đãng thành các công dân tôn trọng pháp luật. Các nhà triết học lỗi lạc nhất đã suy nghĩ làm cách nào để đạt được điều này, bắt đầu từ Aristotle và Plato.

Rõ ràng là chúng ta không tiến bộ hơn nhiều so với sự dã man của cuộc chiến tranh Peloponnesian vốn để lại vết thương tinh thần nơi các nhà hiền triết Hylạp. Hãy xem tin tức buổi tối nói về những kẻ khủng bố Al-Shabaab chạy điên cuồng trong khu mua sắm của Kenya hay kẻ điên giết hại hơn chục người ở Washington DC hồi tuần trước.

Tuy nhiên, sau 2.500 năm sai lầm trong triết lý, các nhà tâm lý tại Đại học Harvard và Đại học California Santa Barbara (UCSB) tin rằng họ đã ít nhiều giải quyết được vấn đề này.

Cách giải quyết của họ như thế nào? Hãy tin tưởng nhiều hơn nơi khoa học. Đó là tuyên bố liều lĩnh đáng kinh ngạc. Nhưng Christine Ma-Kellams thuộc Đại học Harvard, và Jim Blascovich thuộc Đại UCSB, viết cách tự tin trong số ra gần đây của tạp chí PLOS ONE rằng thí nghiệm của họ là “loại đầu tiên phân tích mối quan hệ giữa khoa học và luân lý cách có hệ thống và theo kinh nghiệm thực tế”. 

Ma-Kellams và Blascovich sử dụng phương pháp cung cấp tài liệu trước cho người tham gia thí nghiệm để thử nghiệm giả thuyết của họ, một kỹ thuật nghiên cứu xem tâm trạng cảm xúc ảnh hưởng như thế nào đến thái độ và hành vi. Nghiên cứu đã dẫn đến những kết quả thú vị: những người nhìn thấy lá cờ Mỹ có thể bầu Đảng Cộng hoà nhiều hơn; nghĩ về người già làm người ta đi chậm hơn; môi trường đầy rác rưởi làm cho người ta dễ tiếp nhận tư tưởng chủ nghĩa phân biệt chủng tộc…

Trong trường hợp này, các nhà nghiên cứu nhận thấy cung cấp từ ngữ khoa học cho sinh viên làm cho họ suy nghĩ về mặt đạo đức nhiều hơn.