Rạng sáng qua 3.7, Viện Nghiên cứu hạt nhân Đà Lạt đã hoàn thành việc vận chuyển và trao trả 16 kg uranium có độ giàu cao ra khỏi Việt Nam cho Nga.

Việc trao trả uranium được thực hiện tại sân bay Biên Hòa (Đồng Nai). Đây là đợt 2 của dự án trao trả 141 bó uranium cho Nga mà Việt Nam khởi động từ năm 2004. Năm 2007, đợt 1 của dự án được thực hiện bằng việc giao trả cho Nga 35 bó uranium có độ giàu cao chưa qua sử dụng. Đợt 2, tiếp tục trả cho phía Nga 106 bó uranium đã qua sử dụng. Như vậy Việt Nam đã thực hiện đúng cam kết với Tổ chức Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA).

Chiều 3.7, PGS-TS Nguyễn Nhị Điền, Viện trưởng Viện Nghiên cứu hạt nhân Đà Lạt (NCHNĐL), Phó giám đốc Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam đã cho Thanh Niên biết thêm: “Việc vận chuyển uranium đòi hỏi bảo đảm an toàn tuyệt đối về phóng xạ và an ninh dọc suốt tuyến đường từ Viện

NCHNĐL đến sân bay Biên Hòa”. Theo ông Điền, vấn đề an toàn phóng xạ được đảm bảo tuyệt đối, có nhiều dụng cụ, thiết bị chuyên dùng được CH Czech và Nga cho ta mượn, các thiết bị này được nhập về theo đường biển từ tháng 5.2013, sau đó được vận chuyển bằng đường bộ lên Đà Lạt. 106 bó uranium vừa trao trả có trọng lượng 16 kg được chuyển vào một cask rất dày (thùng chuyên dùng) nặng 10 tấn, nhằm đảm bảo nguồn phóng xạ không ảnh hưởng ra bên ngoài. Cask còn được bao thêm một vỏ thép nặng khoảng 5 tấn rồi mới được đưa lên xe container vận chuyển đi Biên Hòa.

Về an ninh, có gần 30 xe tháp tùng chạy trước và sau xe chở uranium; dọc đường đoàn xe chạy qua có trên 1.000 công an và bộ đội được huy động canh gác cẩn thận. Khi đến sân bay Biên Hòa, Cask đựng uranium lại được bao thêm bằng 1 hộp thép chuyên dùng nặng khoảng 20 tấn, đây là thiết bị nhằm bảo đảm an toàn phóng xạ nếu chẳng may máy bay bị rớt. Một chiếc máy bay quân sự của Nga nhận nhiệm vụ chở số uranium trên đã cất cánh rời sân bay Biên Hòa lúc 5 giờ 5 phút ngày 3.7. Như vậy việc trao trả uranium có độ giàu cao ra khỏi Việt Nam đã hoàn thành đúng cam kết.

PGS-TS Nguyễn Nhị Điền cho biết thêm, dự án thay đổi nhiên liệu uranium từ độ giàu cao sang độ giàu thấp cho Viện NCHNĐL là dự án quốc tế, được sự tài trợ của IAEA, Mỹ và Nga. Việc thay thế số uranium có độ giàu cao vừa trao trả, được thực hiện từ năm 2007, Việt Nam đã mua một lượng uranium có độ giàu thấp để thay thế cho 106 bó uranium vừa trả được sử dụng từ năm 1983. Số lượng uranium độ giàu thấp đã nhập về đủ để Viện NCHNĐL vận hành đến năm 2030. Cũng theo ông Điền, quá trình thay thế uranium diễn ra an toàn, từ năm 2007 đến nay lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt hoạt động ổn định với những bó thanh nguyên liệu uranium mới.

Được biết, kinh phí để thực hiện dự án thay thế nhiên liệu uranium này tiêu tốn khoảng 30 triệu USD, do Mỹ và Canada tài trợ. Đây là dự án toàn cầu nhằm cắt giảm việc sử dụng nhiên liệu hạt nhân có thể dùng làm nguyên liệu sản xuất bom hạt nhân.

Việc vận chuyển và trao trả 16 bó uranium có sự giám sát nghiêm nhặt của đại diện IAEA, của hơn 40 chuyên gia hạt nhân đến từ Mỹ và Nga. 

Lâm Viên