GS.TS.KTS Hoàng Đạo Kính

GS.TS.KTS HOÀNG ĐẠO KÍNH:

Đừng biến nhà thành hiện vật trưng bày!

Nhà Công tử Bạc Liêu quý giá ở chỗ: là một di tích – di sản tuy muộn màng nhưng lại nói lên một điều rằng cư dân Nam Bộ đầu thế kỷ 20, trong điều kiện tại chỗ, những người có điều kiện phong lưu đã tạo ra những chốn cư trú, ăn ở vừa mang bản sắc Việt, vừa có ảnh hưởng của người Hoa, lại vừa có ảnh hưởng của văn hóa phương Tây. 

Sự hòa quyện cộng sinh của ba dòng văn hóa ấy hình thành trên cái cốt Nam Bộ, đã tạo nên một mô hình sống thể hiện và đọng lại rất rõ trên hình thể vật chất kiến trúc.

Chúng ta phải bảo tồn không chỉ di tích và văn hóa bình dân, mà phải bảo tồn di sản của văn hoá giới thượng lưu. Ở đây, nhà Công tử Bạc Liêu từng tồn tại trong môi trường của nó, đó là khung cảnh bờ sông, trong một cấu trúc đô thị rất sơ khởi. 

Trong hai lần đến đây, tôi đã rất ngạc nhiên vì nhà Công tử Bạc Liêu bị vây quanh bởi những công trình dịch vụ tạm bợ, chỉ để thực hiện nhiệm vụ “vắt chanh” tối đa cái di sản.

Bây giờ, tôi lại được nghe nói có việc quy hoạch những dự án không những không có xu hướng trả lại môi trường văn hóa – lịch sử từng có, mà còn chất tải thêm ở đấy những công trình mới, hoàn toàn lấn át cái hạt nhân nhỏ nhoi tương đối ấy… 

Với phương án này, nhà Công tử Bạc Liêu trở thành hiện vật trưng bày. Nhưng cái nhà không phải là hiện vật trưng bày, không nên là hiện vật trưng bày, chỉ có đồ đạc trong nhà mới là hiện vật trưng bày.

Theo ý tôi, nếu muốn giới thiệu, quảng bá, bảo tồn một nơi trú ngụ của một gia đình có đẳng cấp, nổi tiếng của xã hội Việt Nam giai đoạn nền kinh tế tư bản bắt đầu phát triển ở phía Nam, chúng ta nên giải tỏa những công trình lân cận để biến thành một công viên văn hóa trên nền tảng giữ gìn môi cảnh tại chỗ như bờ sông, vườn cây… Còn tất cả những công trình khác cần có khoảng cách nhất định.

TT – Ngày 4-2, ông Tô Huy Phong Phú – chủ tịch HĐQT Công ty du lịch Cẩm Quyên – cho biết sau hai ngày mở cửa (từ sáng 3-2), nhà lưu niệm công tử Bạc Liêu (TP Bạc Liêu, tỉnh Bạc Liêu) đã thu hút hàng nghìn khách thập phương ghé thăm.

TT – Khoảng 14g, một nhóm khách du lịch gần 100 người đi hai chiếc xe khách loại lớn từ TP.HCM về, tấp vô tham quan một toà nhà nổi tiếng của xứ này, nằm trên bờ sông Bạc Liêu (số 13 Điện Biên Phủ, phường 3, TP Bạc Liêu). Đó là Nhà Lớn (nay được đặt tên là nhà hàng – khách sạn Công Tử Bạc Liêu).

TT – Ngày 7-6, ông Nguyễn Văn Bảy – phó chánh Văn phòng Tỉnh uỷ Bạc Liêu – cho biết dự án khu du lịch cụm nhà Công tử Bạc Liêu (TP Bạc Liêu, tỉnh Bạc Liêu) vừa được giao cho chủ đầu tư mới là Công ty TNHH thương mại dịch vụ và du lịch Cẩm Quyên (viết tắt là Công ty Cẩm Quyên). Hiện nhà đầu tư này đang làm các phương án tôn tạo, khai thác cụm nhà Công tử Bạc Liêu trình UBND tỉnh.