Những câu hỏi đằng sau cái chết của Bin Laden

 Những câu hỏi đằng sau cái chết của Bin Laden

Dư luận thế giới đang đặt ra ba câu hỏi lớn xung quanh chiến dịch tiêu diệt Osama Bin Laden: Việc lực lượng Mỹ giết ông trùm Al Qaeda ở một quốc gia khác có hợp pháp không? Pakistan đã che giấu tên tội phạm khủng bố bị truy nã gắt gao nhất thế giới?

Vì sao Mỹ chưa công bố một hình ảnh nào về thi thể của Bin Laden?

Mỹ giết Bin Laden ở một nước khác có hợp pháp không?

Chính quyền các nước hầu hết đều lên tiếng ủng hộ chiến dịch tiêu diệt Bin Laden. Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rằng Mỹ không có thẩm quyền vừa làm cảnh sát, vừa làm quan toà và kiêm luôn nhiệm vụ đao phủ. “Đó rõ ràng là hành vi vi phạm luật pháp quốc tế – cựu thủ tướng Tây Đức Helmut Schmidt bình luận trên truyền hình Đức – Chiến dịch này có thể dẫn tới những hậu quả không thể lường trước ở thế giới Ả Rập”.

Tổng công tố Mỹ Eric Holder ngày 4-5 khẳng định chiến dịch giết Bin Laden là “hành động tự vệ quốc gia” và hoàn toàn “hợp pháp”. Tuy nhiên, luật sư nhân quyền nổi tiếng ở Anh Geoffrey Robertson cho rằng chiến dịch là hành vi ám sát, có nguy cơ biến y thành một người tử vì đạo. “Đó không phải là thực thi công lý – luật sư Robertson nhận định – Công lý có nghĩa là đưa nghi can ra toà, xét xử dựa trên bằng chứng và ra bản án”.

Giáo sư luật quốc tế Nick Grief thuộc ĐH Kent (Anh) cũng đánh giá vụ tấn công giống như “hành vi giết chóc không tuân theo luật pháp”. Giáo sư Grief nhấn mạnh ai cũng được luật pháp bảo vệ, kể cả những tên tội phạm Đức quốc xã cũng được xử tại toà sau Thế chiến II.

Trên thực tế, một tuần sau vụ tấn công khủng bố 11-9-2001, Tổng thống Mỹ George Bush đã ký thông qua đạo luật 107-40, theo đó Quốc hội Mỹ cho phép tổng thống “sử dụng vũ lực cần thiết và phù hợp chống lại các quốc gia, tổ chức hoặc cá nhân đã lên kế hoạch, ra lệnh, thực hiện hoặc hỗ trợ các hành vi khủng bố ngày 11-9”. Tuy nhiên, dù việc giết Bin Laden phù hợp với luật pháp Mỹ nhưng lại diễn ra ở một quốc gia khác (Pakistan) và không có sự cho phép của chính quyền nước này.

Do đó việc giết Bin Laden có hợp pháp hay không vẫn là một câu hỏi lớn. Một số chuyên gia cho rằng lẽ ra Mỹ nên bắt sống Bin Laden và dẫn độ về Mỹ để xét xử, hoặc đưa ra Toà án Hình sự Quốc tế (ICC).

Chính quyền Pakistan dù hoan nghênh việc giết Bin Laden nhưng đã khẳng định: “Hành động đơn phương không được cho phép này không thể trở thành một quy tắc. Chính quyền Pakistan khẳng định rằng một sự kiện như vậy sẽ không trở thành tiền lệ cho bất kỳ quốc gia nào, kể cả Mỹ”.

“Thế giới có trở nên tốt đẹp hơn khi không có Bin Laden? Nhiều người có thể trả lời câu hỏi đó – luật sư Reed Brody thuộc Tổ chức Giám sát Nhân quyền (Mỹ) bình luận – Nhưng điều đó có nghĩa là ta có quyền vi phạm nhân quyền và luật pháp quốc tế hay không? Hoàn toàn không”.

Bin Laden đã được Pakistan chứa chấp?

Việc lính Mỹ phát hiện Bin Laden ở thành phố Abbottabad, chỉ cách thủ đô Islamabad khoảng 60km, làm dấy lên nghi vấn chính quyền Pakistan, một đồng minh thân cận của Mỹ, đã chứa chấp ông trùm khủng bố. Ngay sau chiến dịch, Ấn Độ đã lên tiếng cáo buộc Pakistan là “ổ chứa khủng bố”.

Giám đốc CIA Leon Panetta tiết lộ Mỹ “xác định việc thông báo cho chính quyền Pakistan có thể đe doạ sự thành công của chiến dịch, bởi phía Pakistan có thể đánh động mục tiêu”.

Cố vấn chống khủng bố của Nhà Trắng John O.Brennan bồi thêm: “Có quá nhiều câu hỏi về việc tại sao Bin Laden có thể sống trong một dinh thự lớn ở Abbottabad mà chính quyền địa phương không hề hay biết gì. Chúng ta cần phải tìm hiểu Bin Laden đã có mạng lưới hỗ trợ ở đó như thế nào”.

Thủ tướng Anh David Cameron cũng cho rằng Islamabad phải trả lời các câu hỏi về mạng lưới hỗ trợ cho Bin Laden. Một số quan chức Mỹ khẳng định khó có thể tin rằng Bin Laden có thể thoải mái sống ở Abbottabad, nơi rất nhiều sĩ quan quân sự Pakistan đương nhiệm và về hưu định cư, mà không có sự hỗ trợ ngầm của một số thành phần trong chính quyền Islamabad.

Mới đây, Cơ quan tình báo Pakistan (ISI) lớn tiếng tuyên bố đã chia sẻ thông tin về dinh thự của Bin Laden với CIA và các cơ quan tình báo khác từ năm 2009 đến tận tháng 4-2010. Tuy nhiên, tuyên bố này càng gây thêm nghi ngờ bởi CIA khẳng định chỉ biết về dinh thự này từ tháng 5-2010.

Một số quan chức chính quyền Pakistan thừa nhận không thể loại trừ khả năng tình báo nước này ngầm hỗ trợ Bin Laden hoặc hoàn toàn vô dụng. Báo chí Mỹ đưa tin nhiều nghị sĩ Quốc hội Mỹ bắt đầu tỏ thái độ chống đối Pakistan và đã tính đến chuyện thảo luận việc cắt hoặc hạn chế hỗ trợ quân sự và tình báo cho Islamabad.

Trên thực tế, từ năm 2009 nhiều quan chức Mỹ và NATO đã công khai đặt nghi vấn Bin Laden sống ung dung trong lãnh thổ Pakistan và được các phần tử cực đoan trong lực lượng tình báo Pakistan bảo vệ. Khi đó chính quyền Pakistan ra sức bác bỏ nghi vấn này.

Vì sao Mỹ chưa công bố một hình ảnh nào về thi thể của Bin Laden?

Chính thức thì Mỹ còn do dự chưa công bố một hình ảnh nào về thi thể của Bin Laden. Đã có cuộc tranh luận căng thẳng trong chính quyền Tổng thống Obama giữa ý muốn chứng minh Bin Laden đã chết và sự cần thiết phải tính đến là liệu hình ảnh “ghê rợn” sẽ có gây sốc.

Nhà Trắng tuyên bố những hình ảnh này rất ghê rợn, tuy nhiên vẫn chưa quyết định có công bố hay không trong bối cảnh dư luận đang đưa ra những quan điểm khác nhau. Tối 3-5, giám đốc CIA Leon Panetta khẳng định những tấm ảnh về thi thể của Osama Bin Laden cuối cùng sẽ được công bố trước công chúng.

“Chính phủ tất nhiên đã thảo luận làm như thế nào là tốt nhất, tôi đã nhìn thấy những bức ảnh đó. Chúng tôi đã phân tích chúng và không nghi ngờ gì nữa đó chính là Bin Laden. Theo tôi, còn có những quan ngại cần xem xét nhưng quan trọng là đã bắt và tiêu diệt được Bin Laden và Mỹ phải công bố với thế giới về thông tin này”. Reuters dẫn lời ông John Brennan nói trên đài truyền thanh công cộng quốc gia rằng “điều mà chúng tôi không muốn làm là công bố bất cứ điều gì có thể gây hiểu lầm hoặc có thể gây ra các vấn đề khác tồi tệ hơn”.

Nhưng sau đó Nhà Trắng khẳng định vẫn chưa có quyết định nào. “Tôi xin nói thẳng việc công bố ảnh là rất nhạy cảm, và chúng tôi đang đánh giá có cần thiết làm điều này không” – người phát ngôn của Nhà Trắng Jay Carney nói. Theo ông, vấn đề là xem xét việc công bố những ảnh này “có lợi hay bất lợi cho lợi ích của chúng tôi, không chỉ cho Mỹ mà cho cả thế giới”. Khi được hỏi về tính chất các bức ảnh, ông Carney nói: “Chỉ có thể nói rằng đó là những bức ảnh ghê rợn”, nhưng ông từ chối cho biết bản thân ông đã nhìn thấy những bức ảnh đó hay chưa. Ông cho biết đích thân Tổng thống Obama sẽ đưa ra quyết định cuối cùng.

Ngay từ ngày 2-5, các nghị sĩ Mỹ đã yêu cầu công bố các bức ảnh để chứng tỏ cuộc truy lùng kẻ thù số 1 của Mỹ nay đã kết thúc, trong khi nhiều nghi vấn cho rằng Mỹ đang dàn dựng nên một câu chuyện qua tất cả những chuyện này.

Chủ tịch Uỷ ban an ninh nội địa Thượng viện Mỹ Jeo Lieberman cho rằng “có thể cần công bố những bức ảnh cho dù có khủng khiếp mấy chăng nữa để bác bỏ mọi nghi ngờ rằng đây là một thủ đoạn của chính quyền Mỹ”. Trong khi đó, lãnh đạo phe đa số thuộc Đảng Dân chủ tại thượng viện Harry Reid lại cho rằng với tư cách cá nhân, việc công bố những bức ảnh là “bệnh hoạn”.