Nghệ thuật “nghĩ về nhau”–=– Anh khuyến khích người giàu, nghèo, kẻ đàn áp hay người bị đàn áp nghĩ về nhau, nghĩ về bản thân họ theo nhiều cách khác nhau hoặc đơn giản chỉ là “nghĩ”.

Nghệ thuật “nghĩ về nhau”

Báo Tuổi Trẻ, ngày 25/10/2010

JR – nghệ sĩ nhiếp ảnh và graffiti trẻ của Pháp – vừa được vinh danh trên thế giới với giải thưởng nhân đạo TED vì tài năng kết hợp giữa nghệ thuật trình diễn và quảng cáo apphich.

Sau khi “tung hoành” ở Pháp với những bức tranh khổng lồ ngoài đường phố, JR cùng bạn bè đi khắp mọi nơi với cây cọ và thùng keo để thể hiện ý tưởng nghệ thuật của mình theo kiểu “du kích”.

Ở những vùng đất anh đặt chân tới, từ Israel, Palestine, châu Phi, Brazil, Thụy Sĩ, Ý… và hiện tại là ở Trung Quốc, các siêu tác phẩm của anh đều khiến mọi người ngước mắt nhìn. Dự án Những nếp nhăn của thành phố mà anh thực hiện ở Thượng Hải đặt ra vấn đề về trí nhớ và sự hoài niệm của một thành phố và những con người nơi đây, đang được triển lãm tại Thượng Hải từ ngày 23-10.

JR chụp ảnh những người sống trong nghèo đói, sợ hãi hay chịu cảnh suy tàn, rồi phát triển hình ảnh lên kích cỡ siêu lớn và trưng bày ở khu vực những con người này sinh sống hoặc ở những khu nhà giàu. Anh khuyến khích người giàu, nghèo, kẻ đàn áp hay người bị đàn áp nghĩ về nhau, nghĩ về bản thân họ theo nhiều cách khác nhau hoặc đơn giản chỉ là “nghĩ”.

JR xuất thân từ gia đình trung lưu gốc Tunisia. Anh bắt đầu sự nghiệp nhiếp ảnh 11 năm trước từ khi sở hữu chiếc máy ảnh rẻ tiền mà một du khách bỏ lại ở tàu điện ngầm Paris. JR sở hữu “phòng trưng bày nghệ thuật” lớn nhất thế giới, vì anh triển lãm tự do trên các con phố, trên các toà nhà, các cây cầu ở mọi quốc gia khiến ai cũng phải chú ý.

Nghệ thuật đường phố của anh nói về sự tự do, những đặc tính của con người và sự giới hạn. Thông điệp từ các tác phẩm nghệ thuật khổng lồ dán tường của anh sẽ đột ngột xuất hiện đâu đó, với những con người địa phương mà anh từng gặp và đặc tả chi tiết vào cặp mắt.

Tuy nhiên, đoạt giải TED cũng là một cơn đau đầu của JR. Khác hẳn với những nghệ sĩ khác luôn làm mọi cách để nổi tiếng, anh từ chối trả lời phỏng vấn của truyền thông vì cho rằng sự nổi tiếng giống như một gánh nặng, thậm chí đe doạ công việc của mình.

“Tôi không thích nổi tiếng. Tôi không phải là ngôi sao của việc mình đang làm. Đối tượng của các bức ảnh tôi chụp mới chính là những ngôi sao. Tôi muốn duy trì cách nghĩ và cách làm này” – JR nói với tờ The Independent.

Giải thưởng TED do các nhà doanh nghiệp và giải trí hàng đầu thế giới tài trợ, cho phép người thắng cuộc có một “điều ước” và thực hiện điều ước này bằng tiền quỹ sẽ thu được sau đó.

Từ nay đến tháng 3-2011, thời điểm anh chính thức được trao giải thưởng, JR có thể nghĩ ra một “điều ước” và sẽ được hỗ trợ để thực hiện.

Anh cho biết hiện chưa rõ mình sẽ “ước” gì, nhưng sẽ là điều liên quan tới công việc hiện tại của anh. “Tôi tới các cộng đồng địa phương, những nơi bị quên lãng, cố gắng trao cho họ thêm chút sinh khí và đem họ lại gần nhau hơn thông qua phương tiện là nghệ thuật. Tôi muốn tiếp tục làm điều này nhưng trên quy mô toàn cầu”.

HẠNH NGUYÊN